Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 468
Поиск по словарям
СТРЕМЕННОЙ
СТРЕМЕННОЙ и СТРЕМЯННЫЙ, -ая, -ое 1. өҙәңге ...ы; стременной ремень өҙәңге ҡайышы 2. в знач. сущ. стременной и стремянный м; уст. ат ҡараусы, ялсы
СТРЕМЕЧКО с 1. уменьш. от стремя 1;
2. анат. өҙәңге һөйәге (урта ҡолаҡта)
СТРЕМИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. урғылып -ған/-гән; стремительный поток урғылып аҡҡан (ташҡын) һыу 2. ашҡыныулы, (бик) ҡыҙыу, ашы-ғыусан; стремительная жизнь ҡыҙыу тормош
СТРЕМИТЬСЯ несов. 1. тиҙ хәрәкәт итеү 2. к чему и с неопр. ынтылыу, атлығыу; стремиться к знаниям белемгә ынтылыу 3. перен. (о чувствах) ашҡыныу; стремиться сердцем йөрәк менән ашҡыныу
СТРЕМЛЕНИЕ с 1. книжн. см. стремиться 1; 2. ынтылыш, ынтылыу, ниәт; стремление к миру тыныслыҡҡа ынтылыу
СТРЕМНИНА ж 1. (в реке) шаршы, шаран; ловить рыбу на стремнине шаршыла балыҡ тотоу; попасть в стремнину шаранға эләгеү 2. уст. (обрыв) текә ҡая, ярлау; стоять у стремнины те-кә ҡая ситендә тороу 3. уст. (пропасть) упҡын
СТРЕМЯ с 1. өҙәңге; опираться на стремя өҙәңгегә баҫыу 2. анат. см. стремечко 2 ♦ стремя в стремя (ехать) йәнәш барыу (һыбай)
СТРЕМЯНКА ж (переносная) таған баҫҡыс; (подвесная) бау баҫҡыс
СТРЕНОЖЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от стреножить 2. прил. тышаулы; стреноженная лошадь тышаулы ат
СТРЕНОЖИВАТЬ несов. см. стреножить
СТРЕНОЖИТЬ сов. кого кеҙәләү, кешәнләү, кешәнләп тышау
стрЕпет м биҙгәләк, ҡарһаҡ туғаҙаҡ (дала ҡошо )
СТРЕПТОКОКК м; мед. (бактерия) стрептококк; стрептококк гноеродный эренләткес стрептококк
СТРЕСС м стресс (эске көсөргәнеш)
стрессовый, -ая, -ое стресс ...ы; стрессовое состояние стресс хәле
СТРЕХА ж (край крыши) ҡыйыҡ сите
СТРИГУН и СТРИГУНОК м ҡырҡмыш, ҡырҡмыш тай
СТРИГУЩИЙ, -ая, -ее прич. от стричь ♦ стригущий лишай мед. ҡырҡылсан тимрәү
СТРИЖ м яр ҡарлуғасы, керәшә
СТРИЖЕНЫЙ, -ая, -ое 1. сәсе (йөнө) ҡырҡылған (алынған), ҡыҫҡа сәсле 2. ҡырҡылған; стриженая трава ҡырҡылған үлән
СТРИЖКА ж 1. см. стричь; стрижка волос сәс алыу 2. (сәс) ҡырҡыу (ысулы); модная стрижка модалы итеп сәс ҡырҡыу
СТРИХНИН м стрихнин (көслө ағыу төрө)
СТРИЧЬ несов. ҡырҡыу, алыу; стричь волосы сәс алыу; стричь ногти тырнаҡ ҡырҡыу ♦ стричь (всех) под одну гребёнку бер ҡалыпҡа һуғыу
СТРИЧЬСЯ несов. 1. алдырыу, киҫтереү; коротко стричься сәсте ҡыҫҡа итеп алдырыу 2. страд. от стричь
СТРОГАЛЬНЫЙ, -ая, -ое йышыу ...ы; строгальный станок йышыу станогы
СТРОГАТЬ несов. что йышыу, йышҡылау; строгать рубанком йышҡы менән йышыу
стрОгий, -ая, -ое 1. (требовательный) талапсан, талап итеүсән; строгий учитель талапсан уҡытыусы 2. ҡаты, ҡәтғи; строгий выговор ҡаты шелтә 3. теүәл, ныҡ, ныҡлы; строгий учёт ныҡлы иҫәп 4. әҙәп ҡағиҙәләрен тотҡан (һаҡлаған); человек строгих правил әҙәп ҡағиҙәләрен тотҡан кеше 5. күҙгә ташланып (айырылып) тормаған, ябай, килешле; строгое пальто ябай пальто 6. ҡоро, ҡырыҫ, ҡәтғи; строгий голос ҡәтғи тауыш
СТРОГОСТЬ ж 1. талапсанлыҡ; строгость учителя уҡытыусының талапсанлығы 2. ҡырыҫлыҡ, ҡәтғилек; строгость голоса тауыштың ҡырыҫлығы 3. теүәллек, ҡатылыҡ; строгость учёта хисаптың теүәллеге 4. мн. строгости; разг. ҡаты тәртип ♦ по всей строгости закона закон талаптарына ярашлы рәүештә
СТРОЕВОЙ I, -ая, -ое воен. строевой; строевые части строевой частар; строевая служба строевой хеҙмәт
СТРОЕВОЙ II, -ая, -ое 1. (о деревьях) төҙөлөшкә яраҡлы, төҙ һәм тигеҙ; строевой лес төҙөлөшкә яраҡлы ағас 2. (о строительных материалах ) төҙөлөш ...ы
СТРОЕНИЕ с 1. (постройка) йорт, ҡаралты; кирпичное строение кирбес ҡаралты 2. (структура ) ҡоролош, төҙөлөш; строение атома физ. атом төҙөлөшө; строение корня бот. тамыр төҙөлөшө
СТРОИТЕЛЬ м 1. төҙөүсе; работать строителем төҙөүсе булып эшләү 2. чего; перен., высок. төҙөүсе, ҡороусы; строители новой жизни яңы тормош төҙөүселәр
СТРОИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое төҙөү ...ы, төҙөлөш ...ы; строительный материал төҙөлөш материалы; строительный лес төҙөлөш ағасы
СТРОИТЕЛЬСТВО с 1. төҙөү, һалыу эше, ҡороу, төҙөлөш; строительство жилых домов торлаҡ йорттар төҙөү 2. (строящееся здание, сооружение ) төҙөлөш, ҡоролма; огнестойкое строительство янғынға сыҙамлы төҙөлөш 3. чего, какое; перен. төҙөү, төҙөлөш; культурное строительство мәҙәниәт төҙөлөшө
СТРОИТЬ несов. 1. что и без доп. төҙөү, һалыу, ҡороу; строить завод завод ҡороу; строить дом өй һалыу 2. что и без доп. (изготовлять) төҙөү, яһау, эшләү; строить самолёты самолёт-тар эшләү 3. что; перен. төҙөү, ҡороу; строить планы пландар ҡороу 4. что; мат. һыҙыу, яһау; строить треугольник өсмөйөш һыҙыу 5. что (составлять ) төҙөү, ойоштороу; правильно строить предложение һөйләмде дөрөҫ төҙөү 6. что (ос-
468
СТРЕМЕННОЙ и СТРЕМЯННЫЙ, -ая, -ое 1. өҙәңге ...ы; стременной ремень өҙәңге ҡайышы 2. в знач. сущ. стременной и стремянный м; уст. ат ҡараусы, ялсы
СТРЕМЕЧКО с 1. уменьш. от стремя 1;
2. анат. өҙәңге һөйәге (урта ҡолаҡта)
СТРЕМИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. урғылып -ған/-гән; стремительный поток урғылып аҡҡан (ташҡын) һыу 2. ашҡыныулы, (бик) ҡыҙыу, ашы-ғыусан; стремительная жизнь ҡыҙыу тормош
СТРЕМИТЬСЯ несов. 1. тиҙ хәрәкәт итеү 2. к чему и с неопр. ынтылыу, атлығыу; стремиться к знаниям белемгә ынтылыу 3. перен. (о чувствах) ашҡыныу; стремиться сердцем йөрәк менән ашҡыныу
СТРЕМЛЕНИЕ с 1. книжн. см. стремиться 1; 2. ынтылыш, ынтылыу, ниәт; стремление к миру тыныслыҡҡа ынтылыу
СТРЕМНИНА ж 1. (в реке) шаршы, шаран; ловить рыбу на стремнине шаршыла балыҡ тотоу; попасть в стремнину шаранға эләгеү 2. уст. (обрыв) текә ҡая, ярлау; стоять у стремнины те-кә ҡая ситендә тороу 3. уст. (пропасть) упҡын
СТРЕМЯ с 1. өҙәңге; опираться на стремя өҙәңгегә баҫыу 2. анат. см. стремечко 2 ♦ стремя в стремя (ехать) йәнәш барыу (һыбай)
СТРЕМЯНКА ж (переносная) таған баҫҡыс; (подвесная) бау баҫҡыс
СТРЕНОЖЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от стреножить 2. прил. тышаулы; стреноженная лошадь тышаулы ат
СТРЕНОЖИВАТЬ несов. см. стреножить
СТРЕНОЖИТЬ сов. кого кеҙәләү, кешәнләү, кешәнләп тышау
стрЕпет м биҙгәләк, ҡарһаҡ туғаҙаҡ (дала ҡошо )
СТРЕПТОКОКК м; мед. (бактерия) стрептококк; стрептококк гноеродный эренләткес стрептококк
СТРЕСС м стресс (эске көсөргәнеш)
стрессовый, -ая, -ое стресс ...ы; стрессовое состояние стресс хәле
СТРЕХА ж (край крыши) ҡыйыҡ сите
СТРИГУН и СТРИГУНОК м ҡырҡмыш, ҡырҡмыш тай
СТРИГУЩИЙ, -ая, -ее прич. от стричь ♦ стригущий лишай мед. ҡырҡылсан тимрәү
СТРИЖ м яр ҡарлуғасы, керәшә
СТРИЖЕНЫЙ, -ая, -ое 1. сәсе (йөнө) ҡырҡылған (алынған), ҡыҫҡа сәсле 2. ҡырҡылған; стриженая трава ҡырҡылған үлән
СТРИЖКА ж 1. см. стричь; стрижка волос сәс алыу 2. (сәс) ҡырҡыу (ысулы); модная стрижка модалы итеп сәс ҡырҡыу
СТРИХНИН м стрихнин (көслө ағыу төрө)
СТРИЧЬ несов. ҡырҡыу, алыу; стричь волосы сәс алыу; стричь ногти тырнаҡ ҡырҡыу ♦ стричь (всех) под одну гребёнку бер ҡалыпҡа һуғыу
СТРИЧЬСЯ несов. 1. алдырыу, киҫтереү; коротко стричься сәсте ҡыҫҡа итеп алдырыу 2. страд. от стричь
СТРОГАЛЬНЫЙ, -ая, -ое йышыу ...ы; строгальный станок йышыу станогы
СТРОГАТЬ несов. что йышыу, йышҡылау; строгать рубанком йышҡы менән йышыу
стрОгий, -ая, -ое 1. (требовательный) талапсан, талап итеүсән; строгий учитель талапсан уҡытыусы 2. ҡаты, ҡәтғи; строгий выговор ҡаты шелтә 3. теүәл, ныҡ, ныҡлы; строгий учёт ныҡлы иҫәп 4. әҙәп ҡағиҙәләрен тотҡан (һаҡлаған); человек строгих правил әҙәп ҡағиҙәләрен тотҡан кеше 5. күҙгә ташланып (айырылып) тормаған, ябай, килешле; строгое пальто ябай пальто 6. ҡоро, ҡырыҫ, ҡәтғи; строгий голос ҡәтғи тауыш
СТРОГОСТЬ ж 1. талапсанлыҡ; строгость учителя уҡытыусының талапсанлығы 2. ҡырыҫлыҡ, ҡәтғилек; строгость голоса тауыштың ҡырыҫлығы 3. теүәллек, ҡатылыҡ; строгость учёта хисаптың теүәллеге 4. мн. строгости; разг. ҡаты тәртип ♦ по всей строгости закона закон талаптарына ярашлы рәүештә
СТРОЕВОЙ I, -ая, -ое воен. строевой; строевые части строевой частар; строевая служба строевой хеҙмәт
СТРОЕВОЙ II, -ая, -ое 1. (о деревьях) төҙөлөшкә яраҡлы, төҙ һәм тигеҙ; строевой лес төҙөлөшкә яраҡлы ағас 2. (о строительных материалах ) төҙөлөш ...ы
СТРОЕНИЕ с 1. (постройка) йорт, ҡаралты; кирпичное строение кирбес ҡаралты 2. (структура ) ҡоролош, төҙөлөш; строение атома физ. атом төҙөлөшө; строение корня бот. тамыр төҙөлөшө
СТРОИТЕЛЬ м 1. төҙөүсе; работать строителем төҙөүсе булып эшләү 2. чего; перен., высок. төҙөүсе, ҡороусы; строители новой жизни яңы тормош төҙөүселәр
СТРОИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое төҙөү ...ы, төҙөлөш ...ы; строительный материал төҙөлөш материалы; строительный лес төҙөлөш ағасы
СТРОИТЕЛЬСТВО с 1. төҙөү, һалыу эше, ҡороу, төҙөлөш; строительство жилых домов торлаҡ йорттар төҙөү 2. (строящееся здание, сооружение ) төҙөлөш, ҡоролма; огнестойкое строительство янғынға сыҙамлы төҙөлөш 3. чего, какое; перен. төҙөү, төҙөлөш; культурное строительство мәҙәниәт төҙөлөшө
СТРОИТЬ несов. 1. что и без доп. төҙөү, һалыу, ҡороу; строить завод завод ҡороу; строить дом өй һалыу 2. что и без доп. (изготовлять) төҙөү, яһау, эшләү; строить самолёты самолёт-тар эшләү 3. что; перен. төҙөү, ҡороу; строить планы пландар ҡороу 4. что; мат. һыҙыу, яһау; строить треугольник өсмөйөш һыҙыу 5. что (составлять ) төҙөү, ойоштороу; правильно строить предложение һөйләмде дөрөҫ төҙөү 6. что (ос-
468