Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 608
Поиск по словарям
ХОТЯ
хоть волком вой см. волк; хоть глаз выколи см. колоть I; хоть головой об стену бейся башыңды ташҡа бәрһәң дә; хоть завались см. завалиться; хоть кол на голове теши см. кол; хоть отбавляй быуа быуырлыҡ; хоть топор вешай прост. тын алғыһыҙ ҡара төтөн; хоть тресни (лопни) прост. шартлаһаң да; хоть умри ятып үлһәң дә; хоть шаром покати буп-буш; хоть плачь ултырып илаһаң да; хоть режь тураҡлап ташлаһаң да; хоть стой, хоть падай ер тишегенә ин дә кит (уңайһыҙланыу) хотя союз и частица 1. союз уступ. см.
хоть 1; он хотя и согласился, но остался недоволен ризалашыуын ризалашһа ла, ҡәнәғәт ҡалманы 2. союз противит. (однако, но) -һа ла/-һә лә; она училась хорошо, хотя и часто болела ул йыш ауырыһа ла, яҡшы уҡый ине
ХОХЛАТКА ж 1. разг. зоол. өлтөклө (бүрекле) ҡош 2. зоол. бүрекле күбәләк, суҡлы баш күбәләк (төнгө кцбәләк төрө) 3. бот. яҙ йондоҙо (цҫемлек) хохлАтый, -ая, -ое 1. өлтөклө, бүрекле, супай; хохлатая курица супайлы тауыҡ; хохлатый голубь бүрекле күгәрсен 2. разг. (лохматый ) йөнтәҫ, ялбыр
ХОХЛИТЬ несов. что ҡабартыу, тырпайтыу ( йөн-ҡауырһынды )
ХОХЛИТЬСЯ несов. 1. (о птицах) (йөнөн) ҡабартыу (тырпайтыу, өлтәйтеү), ҡабарыныу 2. перен ., разг. (становиться мрачным — о человеке) сырай һытыу (боҙоу)
ХОХЛУШКА I ж см. хохлатка 1 ХОХЛУШКА II ж см. хохол II ХОХМА м; прост. (весёлая шутка) шаянлыҡ, көлкө
ХОХОЛ I м өлпө, өлтөк, бүрек, кикел, супай; курица с хохлом бүрекле тауыҡ; зачесать волосы хохлом сәсте өлтөк итеп тарау
ХОХОЛ II м и ХОХЛУШКА II ж; прост.
(украинец и украинка) хохол
хохолОк м; разг., уменьш. от хохол I; птица с хохолком өлпөлө ҡош
хОхот м шарҡылдап (ҡысҡырып) көлөү (көлгән тауыш); слЫшен хохот шарҡылдап көлгән тауыш ишетелә; взрыв хохота шарҡылдап көлөп ебәреү
ХОХОТАНИЕ с см. хохотать
ХОХОТАТЬ несов. (громко смеяться) көлөү, иһаһайлау, шарҡылдап (иһаһайлап) көлөү; хохотать до упаду хәл бөткәнсе көлөү
ХОХОТУН м и ХОХОТУНЬЯ ж; разг. көләкәс, шарҡылдаҡ, йырыҡ ауыҙ
ХРАБРЕТЬ несов.; разг. ҡыйыуланыу, батырланыу, батырайыу
ХРАБРЕЦ м батыр, ҡыйыу (кеше)
ХРАБРИТЬСЯ несов.; разг. батырайыу, ҡыйыуланыу
ХРАБРОСТЬ ж батырлыҡ, ҡыйыулыҡ; проявить храбрость батырлыҡ күрһәтеү; отличаться храбростью батырлыҡ менән танылыу
ХРАБРЫЙ, -ая, -ое батыр, ҡыйыу, ҡурҡыу белмәҫ; стать храбрым ҡыйыуланыу; храбрый воин батыр яугир ♦ не из храброго десятка батырҙарҙан түгел
ХРАМ м 1. ғибәҙәтхана, сиркәү 2. кого-чего; перен., высок. храм, һарай, йорт; храм науки фән һарайы; храм искусства сәнғәт һарайы
ХРАНЕНИЕ с см. хранить 1; сдать на хранение һаҡлауға биреү; камера хранения (багаж) һаҡлау камераһы
ХРАНИЛИЩЕ с һаҡлағыс, һаҡлау урыны
ХРАНИТЕЛЬ м 1. һаҡлаусы; хранитель рукописей ҡулъяҙмалар һаҡлаусы 2. һаҡлаусы, һаҡлап йөрөүсе (тороусы); хранитель традиций ғөрөф-ғәҙәттәрҙе һаҡлаусы 3. (должность) һаҡлаусы (хеҙмәткәр); хранитель музея музей һаҡлаусы хеҙмәткәр
ХРАНИТЕЛЬНИЦА ж см. хранитель 1, 2
ХРАНИТЬ несов. кого-что 1. һаҡлау, (йыйып) тотоу; хранить тайну сер һаҡлау; хранить в памяти хәтерҙә һаҡлау; хранить как святое завещание изге аманат итеп һаҡлау 2. (оберегать) һаҡлау, ҡурсалау, ҡарап тороу; судьба меня хранит яҙмыш мине ҡурсалай 3. (строго соблюдать) һаҡлау, тотоу; хранить обычаи ғөрөф-ғәҙәттәрҙе тотоу ♦ хранить молчание өндәшмәү, шым булыу, шымыу; хранить гордый вид ғорур ҡиәфәттә ҡалыу
ХРАНИТЬСЯ несов. 1. һаҡланыу, һаҡланып (йыйылып) тороу, тотолоу; документы хранятся в архиве документтар архивта һаҡлана 2. страд. от хранить
ХРАП м 1. (звуки, издаваемые спящим) ғырылдау, хырылдау; (о лошадях) бышҡырыу 2. (нижняя и средняя часть переносья у животных) морон сиге
ХРАПЕТЬ несов. 1. ғырылдау, ғырлау; (о лошадях ) бышҡырыныу 2. разг. (крепко спать) ғырылдап (хырылдап) йоҡлау
ХРАПОВИК м храповик (валдың бер яҡҡа гына әйләнецен тәьмин итә торган яйланма)
ХРАПОВОЙ: храповой механизм см. храповик хребЕт м 1. (позвоночник человека) умыртҡалыҡ; (позвоночник животного) һырт; хребет коня ат һырты 2. прост. (спина) арҡа, һырт, елкә; таскать на хребте арҡаға аҫып йөрөтөү 3. (горная цепь) арҡа, һырт, тау һырты; Уральский хребет Урал һырты; подниматься на хребет арҡаға менеү ♦ гнуть хребет см. гнуть
ХРЕБТОВЫЙ, -ая, -ое 1. умыртҡалыҡ ...ы, арҡа ...ы; хребтовые позвонки умыртҡалыҡ һөйәктәре 2. һырт ...ы; хребтовая шерсть кошки бесәйҙең һырт йөнө 3. (горный) тау һырты ...ы; хребтовые перевалы тау һырты артылыштары
ХРЕН м 1. (растение) керән 2. (корень этого растения) керән тамыры
ХРЕНОВЫЙ, -ая, -ое 1. керән ...ы; хреновые листья керән япраҡтары 2. груб.-прост. алама, насар
608
хоть волком вой см. волк; хоть глаз выколи см. колоть I; хоть головой об стену бейся башыңды ташҡа бәрһәң дә; хоть завались см. завалиться; хоть кол на голове теши см. кол; хоть отбавляй быуа быуырлыҡ; хоть топор вешай прост. тын алғыһыҙ ҡара төтөн; хоть тресни (лопни) прост. шартлаһаң да; хоть умри ятып үлһәң дә; хоть шаром покати буп-буш; хоть плачь ултырып илаһаң да; хоть режь тураҡлап ташлаһаң да; хоть стой, хоть падай ер тишегенә ин дә кит (уңайһыҙланыу) хотя союз и частица 1. союз уступ. см.
хоть 1; он хотя и согласился, но остался недоволен ризалашыуын ризалашһа ла, ҡәнәғәт ҡалманы 2. союз противит. (однако, но) -һа ла/-һә лә; она училась хорошо, хотя и часто болела ул йыш ауырыһа ла, яҡшы уҡый ине
ХОХЛАТКА ж 1. разг. зоол. өлтөклө (бүрекле) ҡош 2. зоол. бүрекле күбәләк, суҡлы баш күбәләк (төнгө кцбәләк төрө) 3. бот. яҙ йондоҙо (цҫемлек) хохлАтый, -ая, -ое 1. өлтөклө, бүрекле, супай; хохлатая курица супайлы тауыҡ; хохлатый голубь бүрекле күгәрсен 2. разг. (лохматый ) йөнтәҫ, ялбыр
ХОХЛИТЬ несов. что ҡабартыу, тырпайтыу ( йөн-ҡауырһынды )
ХОХЛИТЬСЯ несов. 1. (о птицах) (йөнөн) ҡабартыу (тырпайтыу, өлтәйтеү), ҡабарыныу 2. перен ., разг. (становиться мрачным — о человеке) сырай һытыу (боҙоу)
ХОХЛУШКА I ж см. хохлатка 1 ХОХЛУШКА II ж см. хохол II ХОХМА м; прост. (весёлая шутка) шаянлыҡ, көлкө
ХОХОЛ I м өлпө, өлтөк, бүрек, кикел, супай; курица с хохлом бүрекле тауыҡ; зачесать волосы хохлом сәсте өлтөк итеп тарау
ХОХОЛ II м и ХОХЛУШКА II ж; прост.
(украинец и украинка) хохол
хохолОк м; разг., уменьш. от хохол I; птица с хохолком өлпөлө ҡош
хОхот м шарҡылдап (ҡысҡырып) көлөү (көлгән тауыш); слЫшен хохот шарҡылдап көлгән тауыш ишетелә; взрыв хохота шарҡылдап көлөп ебәреү
ХОХОТАНИЕ с см. хохотать
ХОХОТАТЬ несов. (громко смеяться) көлөү, иһаһайлау, шарҡылдап (иһаһайлап) көлөү; хохотать до упаду хәл бөткәнсе көлөү
ХОХОТУН м и ХОХОТУНЬЯ ж; разг. көләкәс, шарҡылдаҡ, йырыҡ ауыҙ
ХРАБРЕТЬ несов.; разг. ҡыйыуланыу, батырланыу, батырайыу
ХРАБРЕЦ м батыр, ҡыйыу (кеше)
ХРАБРИТЬСЯ несов.; разг. батырайыу, ҡыйыуланыу
ХРАБРОСТЬ ж батырлыҡ, ҡыйыулыҡ; проявить храбрость батырлыҡ күрһәтеү; отличаться храбростью батырлыҡ менән танылыу
ХРАБРЫЙ, -ая, -ое батыр, ҡыйыу, ҡурҡыу белмәҫ; стать храбрым ҡыйыуланыу; храбрый воин батыр яугир ♦ не из храброго десятка батырҙарҙан түгел
ХРАМ м 1. ғибәҙәтхана, сиркәү 2. кого-чего; перен., высок. храм, һарай, йорт; храм науки фән һарайы; храм искусства сәнғәт һарайы
ХРАНЕНИЕ с см. хранить 1; сдать на хранение һаҡлауға биреү; камера хранения (багаж) һаҡлау камераһы
ХРАНИЛИЩЕ с һаҡлағыс, һаҡлау урыны
ХРАНИТЕЛЬ м 1. һаҡлаусы; хранитель рукописей ҡулъяҙмалар һаҡлаусы 2. һаҡлаусы, һаҡлап йөрөүсе (тороусы); хранитель традиций ғөрөф-ғәҙәттәрҙе һаҡлаусы 3. (должность) һаҡлаусы (хеҙмәткәр); хранитель музея музей һаҡлаусы хеҙмәткәр
ХРАНИТЕЛЬНИЦА ж см. хранитель 1, 2
ХРАНИТЬ несов. кого-что 1. һаҡлау, (йыйып) тотоу; хранить тайну сер һаҡлау; хранить в памяти хәтерҙә һаҡлау; хранить как святое завещание изге аманат итеп һаҡлау 2. (оберегать) һаҡлау, ҡурсалау, ҡарап тороу; судьба меня хранит яҙмыш мине ҡурсалай 3. (строго соблюдать) һаҡлау, тотоу; хранить обычаи ғөрөф-ғәҙәттәрҙе тотоу ♦ хранить молчание өндәшмәү, шым булыу, шымыу; хранить гордый вид ғорур ҡиәфәттә ҡалыу
ХРАНИТЬСЯ несов. 1. һаҡланыу, һаҡланып (йыйылып) тороу, тотолоу; документы хранятся в архиве документтар архивта һаҡлана 2. страд. от хранить
ХРАП м 1. (звуки, издаваемые спящим) ғырылдау, хырылдау; (о лошадях) бышҡырыу 2. (нижняя и средняя часть переносья у животных) морон сиге
ХРАПЕТЬ несов. 1. ғырылдау, ғырлау; (о лошадях ) бышҡырыныу 2. разг. (крепко спать) ғырылдап (хырылдап) йоҡлау
ХРАПОВИК м храповик (валдың бер яҡҡа гына әйләнецен тәьмин итә торган яйланма)
ХРАПОВОЙ: храповой механизм см. храповик хребЕт м 1. (позвоночник человека) умыртҡалыҡ; (позвоночник животного) һырт; хребет коня ат һырты 2. прост. (спина) арҡа, һырт, елкә; таскать на хребте арҡаға аҫып йөрөтөү 3. (горная цепь) арҡа, һырт, тау һырты; Уральский хребет Урал һырты; подниматься на хребет арҡаға менеү ♦ гнуть хребет см. гнуть
ХРЕБТОВЫЙ, -ая, -ое 1. умыртҡалыҡ ...ы, арҡа ...ы; хребтовые позвонки умыртҡалыҡ һөйәктәре 2. һырт ...ы; хребтовая шерсть кошки бесәйҙең һырт йөнө 3. (горный) тау һырты ...ы; хребтовые перевалы тау һырты артылыштары
ХРЕН м 1. (растение) керән 2. (корень этого растения) керән тамыры
ХРЕНОВЫЙ, -ая, -ое 1. керән ...ы; хреновые листья керән япраҡтары 2. груб.-прост. алама, насар
608