Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 41 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
АППАРАТ
халыҡҡа); апеллировать к массам халыҡҡа ярҙам һорап мөрәжәғәт итеү; апеллировать к общественному мнению ярҙам һорап, халыҡ фекеренә мөрәжәғәт итеү
АПЕЛЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое апелляция ...ы; апелляционная жалоба апелляция ялыуы; апелляционный суд апелляция суды; апелляционный срок апелляция срогы
АПЕЛЛЯЦИЯ ж 1. юр. (обжалование) апелляция; подать апелляцию на решение суда суд ҡарарына апелляция биреү 2. к кому-чему (обращение за поддержкой) мөрәжәғәт итеү (кәңәш, ярҙам һорап)
АПЕЛЬСИН м әфлисун (агасы һәм емеше)
АПЕЛЬСИННЫЙ, -ая, -ое 1. әфлисун ...ы; апельсинное варенье әфлисун ҡайнатмаһы 2. әфлисун ...ы; апельсинное дерево әфлисун ағасы; апельсинные дольки әфлисун бүлкәләре
АПЕЛЬСИНОВЫЙ, -ая, -ое см. апельсинный
АПЛОДИРОВАТЬ несов. ҡул сабыу, алҡышлау, хуплау; аплодировать певцу йырсыны алҡышлау
АПЛОДИСМЕНТЫ только мн. алҡыш, ҡул сабыу; приветствовать громом аплодисментов гөрләтеп ҡул сабып ҡотлау; бурные аплодисменты көслө алҡыштар
АПЛОМБ м үҙ көсөңә (артыҡ) ышаныу, шапырыныу; говорить с апломбом артыҡ шапырынып һөйләү
АПОГЕй м 1. астр. апогей (Ай орбитаһының Ергә иң алыҫ өлөшө) 2. перен. юғары нөктә, кимәл, дәрәжә; в апогее славы дандың юғары нөктәһе; достичь своего апогея үҙеңдең иң юғары дәрәжәңә ирешеү
АПОКАЛИПСИС м Апокалипсис (Инжилдың ахыры заман тураһында кцрәҙәлек иткән китабы )
АПОКРИФИЧЕСКИЙ, -ая, -ое лит. апокри-фик; апокрифическая литература апокрифик әҙәбиәт
АПОКРИФЫ мн. (ед. апокриф м); лит. апокриф (рәсми дини тәглимәттән айырылган, шунлыҡтан сиркәц кире ҡаҡҡан боронго библия сюжетлы әҫәрҙәр)
АПОЛИТИЗМ м см. аполитичность
АПОЛИТИЧНОСТЬ ж сәйәси тормоштан ситләшеү, сәйәсәткә битараф булыу
АПОЛИТИЧНЫЙ, -ая, -ое сәйәсәттән ситтә торған (уға ҡатнашмаған); аполитичная литература сәйәсәттән ситтә торған әҙәбиәт; аполитичный человек сәйәсәткә ҡатнашмаған кеше
аполОг м; лит. аполог (хайуандар тормошон һцрәтләп, асыҡтан-асыҡ әҙәплелеккә өйрәткән , мәҫәлдәрҙе башлап ебәргән ҡыҫҡа гына кинәйәле хикәйәләц)
апологЕт м апологет (ниндәйҙер фекерҙе, тәглимәтте һ. б. яҡлаган, аҡлаган йәки маҡ-
41
таган кеше); апологеты капитализма капитализм апологеттары; апологеты религии дин апо-логеттары
АПОЛОГЕТИКА ж 1. апологетика (христиан дине ҡанундарын яҡлаусы дини тәглимәт тармагы) 2. перен. урынһыҙ маҡтау (яҡлау)
АПОЛОГЕТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. апологе-тик 2. перен. маҡтауға (яҡлауға) ҡоролған
АПОЛОГИЯ ж; книжн. маҡтау, яҡлау, аҡлау (телдән йәки яҙып)
АПОПЛЕКСИЯ и АПОПЛЕКСИЯ ж; мед. апоплексия (мейегә ҡан һауыу йәки мейе тамырына ҡан тыгылыуҙан килгән ауырыу) мейе фалижы, инсульт
апОрт м апорт (эре алма сорты)
АПОСТЕРИОРИ нареч.; филос., лог. апостериори, тәжрибә, мәғлүмәттәр нигеҙендә
АПОСТЕРИОРНЫЙ, -ая, -ое филос., лог. апостериор, мәғлүмәттәргә нигеҙләнгән; апостериорное суждение апостериор фекерләү
АПОСТОЛ м 1. рел. апостол (Инжил китабында Христостың цҙ тәглимәтен таратыу өсөн ебәргән ун ике шәкертенең һәр береһе) 2. чего; перен., книжн. идеяны (тәғлимәтте) ихлас тотоусы һәм таратыусы; апостол независимости бойондороҡһоҙлоҡ идеяһын ихлас таратыусы (ышаныусы) 3. (церковная книга об апостолах, напр., “Деяния святых апостолов ”) Апостол
АПОСТОЛЬСКИЙ, -ая, -ое апостолдар ...ы; апостольские деяния апостолдар эше
АПОСТРОФ м апостроф (.хәреф өҫтөнә өтөр һымаҡ итеп ҡуйылган билдә); знак апострофа апостроф билдәһе; поставить апостроф апостроф ҡуйыу
АПОФЕОЗ м апофеоз (1. Боронго Римда, Гре-цияла батырҙы, императорҙы һ. б. аллалаштырыу йолаһы 2. ниндәйҙер кешене, кцренеште, ваҡиганы маҡтау, ололау гәҙәте 3. театр. сәхнәлә халыҡты, батырҙарҙы, ижтимаги ваҡи-галарҙы һ. б. данлаусы тантаналы һуңгы тамаша)
АППАРАТ м 1. тех. аппарат (билдәле бер эш башҡарган механик ҡорал); телефонный аппарат телефон аппараты; фотографический аппарат фотография аппараты 2. физиол. аппарат (организмда билдәле бер функция башҡарган агзалар); дыхательный аппарат һулыш аппараты 3. аппарат (идаралыҡтың йәки хужалыҡтың бер тармагын хеҙмәтләндергән ойошма һәм унда эшләцселәр); государственный аппарат дәүләт аппараты; торговый аппарат сауҙа аппараты ♦ научный аппарат ғилми аппарат (гилми эштең авторы файҙаланган материалдар , төрлө әсбаптар, кцрһәткестәр, һцҙлек-тәр, аңлатмалар, библиография һ.б.); критический аппарат тәнҡит аппараты (әҙәби йәки
халыҡҡа); апеллировать к массам халыҡҡа ярҙам һорап мөрәжәғәт итеү; апеллировать к общественному мнению ярҙам һорап, халыҡ фекеренә мөрәжәғәт итеү
АПЕЛЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое апелляция ...ы; апелляционная жалоба апелляция ялыуы; апелляционный суд апелляция суды; апелляционный срок апелляция срогы
АПЕЛЛЯЦИЯ ж 1. юр. (обжалование) апелляция; подать апелляцию на решение суда суд ҡарарына апелляция биреү 2. к кому-чему (обращение за поддержкой) мөрәжәғәт итеү (кәңәш, ярҙам һорап)
АПЕЛЬСИН м әфлисун (агасы һәм емеше)
АПЕЛЬСИННЫЙ, -ая, -ое 1. әфлисун ...ы; апельсинное варенье әфлисун ҡайнатмаһы 2. әфлисун ...ы; апельсинное дерево әфлисун ағасы; апельсинные дольки әфлисун бүлкәләре
АПЕЛЬСИНОВЫЙ, -ая, -ое см. апельсинный
АПЛОДИРОВАТЬ несов. ҡул сабыу, алҡышлау, хуплау; аплодировать певцу йырсыны алҡышлау
АПЛОДИСМЕНТЫ только мн. алҡыш, ҡул сабыу; приветствовать громом аплодисментов гөрләтеп ҡул сабып ҡотлау; бурные аплодисменты көслө алҡыштар
АПЛОМБ м үҙ көсөңә (артыҡ) ышаныу, шапырыныу; говорить с апломбом артыҡ шапырынып һөйләү
АПОГЕй м 1. астр. апогей (Ай орбитаһының Ергә иң алыҫ өлөшө) 2. перен. юғары нөктә, кимәл, дәрәжә; в апогее славы дандың юғары нөктәһе; достичь своего апогея үҙеңдең иң юғары дәрәжәңә ирешеү
АПОКАЛИПСИС м Апокалипсис (Инжилдың ахыры заман тураһында кцрәҙәлек иткән китабы )
АПОКРИФИЧЕСКИЙ, -ая, -ое лит. апокри-фик; апокрифическая литература апокрифик әҙәбиәт
АПОКРИФЫ мн. (ед. апокриф м); лит. апокриф (рәсми дини тәглимәттән айырылган, шунлыҡтан сиркәц кире ҡаҡҡан боронго библия сюжетлы әҫәрҙәр)
АПОЛИТИЗМ м см. аполитичность
АПОЛИТИЧНОСТЬ ж сәйәси тормоштан ситләшеү, сәйәсәткә битараф булыу
АПОЛИТИЧНЫЙ, -ая, -ое сәйәсәттән ситтә торған (уға ҡатнашмаған); аполитичная литература сәйәсәттән ситтә торған әҙәбиәт; аполитичный человек сәйәсәткә ҡатнашмаған кеше
аполОг м; лит. аполог (хайуандар тормошон һцрәтләп, асыҡтан-асыҡ әҙәплелеккә өйрәткән , мәҫәлдәрҙе башлап ебәргән ҡыҫҡа гына кинәйәле хикәйәләц)
апологЕт м апологет (ниндәйҙер фекерҙе, тәглимәтте һ. б. яҡлаган, аҡлаган йәки маҡ-
41
таган кеше); апологеты капитализма капитализм апологеттары; апологеты религии дин апо-логеттары
АПОЛОГЕТИКА ж 1. апологетика (христиан дине ҡанундарын яҡлаусы дини тәглимәт тармагы) 2. перен. урынһыҙ маҡтау (яҡлау)
АПОЛОГЕТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. апологе-тик 2. перен. маҡтауға (яҡлауға) ҡоролған
АПОЛОГИЯ ж; книжн. маҡтау, яҡлау, аҡлау (телдән йәки яҙып)
АПОПЛЕКСИЯ и АПОПЛЕКСИЯ ж; мед. апоплексия (мейегә ҡан һауыу йәки мейе тамырына ҡан тыгылыуҙан килгән ауырыу) мейе фалижы, инсульт
апОрт м апорт (эре алма сорты)
АПОСТЕРИОРИ нареч.; филос., лог. апостериори, тәжрибә, мәғлүмәттәр нигеҙендә
АПОСТЕРИОРНЫЙ, -ая, -ое филос., лог. апостериор, мәғлүмәттәргә нигеҙләнгән; апостериорное суждение апостериор фекерләү
АПОСТОЛ м 1. рел. апостол (Инжил китабында Христостың цҙ тәглимәтен таратыу өсөн ебәргән ун ике шәкертенең һәр береһе) 2. чего; перен., книжн. идеяны (тәғлимәтте) ихлас тотоусы һәм таратыусы; апостол независимости бойондороҡһоҙлоҡ идеяһын ихлас таратыусы (ышаныусы) 3. (церковная книга об апостолах, напр., “Деяния святых апостолов ”) Апостол
АПОСТОЛЬСКИЙ, -ая, -ое апостолдар ...ы; апостольские деяния апостолдар эше
АПОСТРОФ м апостроф (.хәреф өҫтөнә өтөр һымаҡ итеп ҡуйылган билдә); знак апострофа апостроф билдәһе; поставить апостроф апостроф ҡуйыу
АПОФЕОЗ м апофеоз (1. Боронго Римда, Гре-цияла батырҙы, императорҙы һ. б. аллалаштырыу йолаһы 2. ниндәйҙер кешене, кцренеште, ваҡиганы маҡтау, ололау гәҙәте 3. театр. сәхнәлә халыҡты, батырҙарҙы, ижтимаги ваҡи-галарҙы һ. б. данлаусы тантаналы һуңгы тамаша)
АППАРАТ м 1. тех. аппарат (билдәле бер эш башҡарган механик ҡорал); телефонный аппарат телефон аппараты; фотографический аппарат фотография аппараты 2. физиол. аппарат (организмда билдәле бер функция башҡарган агзалар); дыхательный аппарат һулыш аппараты 3. аппарат (идаралыҡтың йәки хужалыҡтың бер тармагын хеҙмәтләндергән ойошма һәм унда эшләцселәр); государственный аппарат дәүләт аппараты; торговый аппарат сауҙа аппараты ♦ научный аппарат ғилми аппарат (гилми эштең авторы файҙаланган материалдар , төрлө әсбаптар, кцрһәткестәр, һцҙлек-тәр, аңлатмалар, библиография һ.б.); критический аппарат тәнҡит аппараты (әҙәби йәки