Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 162 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРЕТЕРПЕВАТЬ
ПРЕТЕРПЕВАТЬ несов. см. претерпеть
ПРЕТЕРПЕТЬ сов. что 1. (перенести) кисереү, татыу, күреү; претерпеть лишения юғалтыуҙар кисереү 2. (подвергнуться какому-л. изменению ) осрау, дусар булыу, кисереү; претерпеть преобразования үҙгәрештәр кисереү
ПРЕТИТЬ несов. кому-чему ерәндереү, сикәндереү, күңел болғандырыу, йән һөймәү; ложь претит ему алдыҡты уның йәне һөймәй
ПРЕТКНОВЕНИЕ: камень преткновения книжн. кәртә, тотҡарлыҡ, ҡамасау
ПРЕТЬ несов. 1. (гнить) сереү, ҡыҙыу, яныу; сено в копнах прело күбәләге бесән ҡыҙған 2. разг. (о пище) бығыу, бығып бешеү (ултырыу); каша преет бутҡа бығып ултыра 3. разг. сейләнеү; у ребёнка прело за ухом баланың ҡолаҡ арты сейләнгән
ПРЕУВЕЛИЧЕНИЕ с см. преувеличить
ПРЕУВЕЛИЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от преувеличить 2. прил. үтә арттырылған, ҡабартылған, шапыртылған
ПРЕУВЕЛИЧИВАНИЕ с см. преувеличивать
ПРЕУВЕЛИЧИВАТЬ несов. см. преувеличить
ПРЕУВЕЛИЧИТЬ сов. что и без доп. аштырыу, аша һуҡтырыу, шапыртыу, арттырыу; рассказывать преувеличивая шаштырып һөйләү; преувеличивать услышанное ишеткәнде шапыртыу
ПРЕУМЕНЬШАТЬ несов. см. преуменьшить
ПРЕУМЕНЬШЕНИЕ с см. преуменьшить — преуменьшать; преуменьшение опасности ҡурҡынысҡа әһәмиәт бирмәү, ҡурҡынысты аҙайтып күрһәтеү
ПРЕУМЕНЬШИТЬ и уст. ПРЕУМЕНЬШИТЬ сов. что аҙайтып күрһәтеү, кәм (түбән) күрһәтеү, үтә кәметеү, әһәмиәт бирмәү, артыҡ кәметеү; преуменьшить вред зыянды кәм күрһәтеү
ПРЕУСПЕВАНИЕ с см. преуспевать; преуспевание в науках фән әлкәһендә уңыштарға ирешеү
ПРЕУСПЕВАТЬ несов. 1. см. преуспеть 2. (процветать) шәп йәшәү, көйләнеү, уңышҡа ирешеү, яйланыу; преуспевать в жизни тормошта шәп йәшәү
ПРЕУСПЕТЬ сов. уңышҡа ирешеү (өлгәшеү), уңыш ҡаҙаныу
ПРЕФЕКТ м префект (1. тар. Боронғо Рим-да административ һәм хәрби вазифа; шул вазифалағы кеше 2. Францияла департамент башында торған кеше 3. ҡайһы бер илдәрҙә полиция башлығы )
ПРЕФЕКТУРА ж префектура (1. тар. Рим империяһында административ берәмек 2. башында префект торған административ берәмек 3. префект урынлашҡан бина)
ПРЕФЕРАНС м преферанс (кәрт уйыныныц бер төрө)
ПРЕФЕРЕНЦИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое эк. өҫтөнлөклө, ташламалы; преференциальные пошлины ташламалы пошлиналар
ПРЕФЕРЕНЦИИ мн. (ед. преференция ж); эк. ташлама(лар)
префикс м; грам. префикс (һцҙҙец алдына ҡушыла торған ялғау)
ПРЕФИКСАЛЬНЫЙ, -ая, -ое грам. префик-саль; префиксальные глаголы префиксаль ҡылымдар
ПРЕФИКСАЦИЯ ж; грам. префикстар ҡушыу
ПРЕХОДЯЩИЙ, -ая, -ее фани, ваҡытлы, тиҙ үтә торған
ПРЕЦЕДЕНТ м үрнәк, осраҡ, прецедент, хәл, ваҡиға; в истории нет такого прецедента тарихта бындай осраҡ юҡ
ПРИ предлог с предл. п. 1. (около, возле) эргәһендә, янында, тирәһендә; ребёнок живёт при нём бала уның янында йәшәй; жить при станции станция янында тороу 2. (при указании на предмет, учреждение, в составе которого что-л. находится) эргәһендәге, ҡарамағындағы, ҡаршыһындағы; лаборатория при институте институт эргәһендәге лаборатория; состоять при штабе штаб ҡарамағында булыу 3. (при указании явления, события, с которым совпадает по времени какое-л. действие) ваҡытында, ваҡытта, заманында, дәүерендә; при феодализме феодализм заманында; при переходе улицы урам аша сыҡҡан ваҡытта 4. (при указании на наличие чего-л. у кого-л.) үҙ янында, үҙең менән, менән, -да/-дә; документы при ней документтар уның менән; иметь при себе паспорт паспортты үҙең менән йөрөтөү; при желании теләк булғанда 5. (при указании на обстановку, условия, в которых происходит что-л.) ваҡытта, саҡта, -да/-дә; читать при свете лампы шәм яҡтыһында уҡыу; при посторонних сит кешеләр алдында 6. (при обозначении лица, в присутствии которого что-л. происходит) күҙ алдында 7. (в сочетаниях, близких по значению предлогам “ посредством ”, “ благодаря ”, “ вследствие ”) ярҙамында, менән, -ып/-еп ҡына/кенә; при содействии друзей дуҫтар ярҙамында ♦ быть при смерти үлем түшәгендә ятыу; при всём том шуларҙың барыһын алғанда ла
ПРИ... приставка 1. ҡылымдар яһағанда ҡулланылып, тцбәндәгеләрҙе ацлата: 1) берәй ергә етецҙе, еткерецҙе, еткереп эшләцҙе, мәҫ., прибежать йүгереп килеп етеү; 2) яҡынайтып, тейҙереп ҡуйыуҙы, мәҫ., привязать бәйләп ҡуйыу; приставить һөйәп ҡуйыу; 3) ҡуша нығытыуҙы , мәҫ., пришить ҡуша тегеү (баҫыу); привинтить бороп ҡуйыу; 4) өҫтәп баҫыуҙы, тығыҙлауҙы , мәҫ., придавить баҫтырыу; 5) кешенец цҙенә йцнәлтелгән эште, мәҫ., привлечь йәлеп итеү, ҡыҙыҡтырыу; пригласить саҡырыу; 6) өҫ
162
ПРЕТЕРПЕВАТЬ несов. см. претерпеть
ПРЕТЕРПЕТЬ сов. что 1. (перенести) кисереү, татыу, күреү; претерпеть лишения юғалтыуҙар кисереү 2. (подвергнуться какому-л. изменению ) осрау, дусар булыу, кисереү; претерпеть преобразования үҙгәрештәр кисереү
ПРЕТИТЬ несов. кому-чему ерәндереү, сикәндереү, күңел болғандырыу, йән һөймәү; ложь претит ему алдыҡты уның йәне һөймәй
ПРЕТКНОВЕНИЕ: камень преткновения книжн. кәртә, тотҡарлыҡ, ҡамасау
ПРЕТЬ несов. 1. (гнить) сереү, ҡыҙыу, яныу; сено в копнах прело күбәләге бесән ҡыҙған 2. разг. (о пище) бығыу, бығып бешеү (ултырыу); каша преет бутҡа бығып ултыра 3. разг. сейләнеү; у ребёнка прело за ухом баланың ҡолаҡ арты сейләнгән
ПРЕУВЕЛИЧЕНИЕ с см. преувеличить
ПРЕУВЕЛИЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от преувеличить 2. прил. үтә арттырылған, ҡабартылған, шапыртылған
ПРЕУВЕЛИЧИВАНИЕ с см. преувеличивать
ПРЕУВЕЛИЧИВАТЬ несов. см. преувеличить
ПРЕУВЕЛИЧИТЬ сов. что и без доп. аштырыу, аша һуҡтырыу, шапыртыу, арттырыу; рассказывать преувеличивая шаштырып һөйләү; преувеличивать услышанное ишеткәнде шапыртыу
ПРЕУМЕНЬШАТЬ несов. см. преуменьшить
ПРЕУМЕНЬШЕНИЕ с см. преуменьшить — преуменьшать; преуменьшение опасности ҡурҡынысҡа әһәмиәт бирмәү, ҡурҡынысты аҙайтып күрһәтеү
ПРЕУМЕНЬШИТЬ и уст. ПРЕУМЕНЬШИТЬ сов. что аҙайтып күрһәтеү, кәм (түбән) күрһәтеү, үтә кәметеү, әһәмиәт бирмәү, артыҡ кәметеү; преуменьшить вред зыянды кәм күрһәтеү
ПРЕУСПЕВАНИЕ с см. преуспевать; преуспевание в науках фән әлкәһендә уңыштарға ирешеү
ПРЕУСПЕВАТЬ несов. 1. см. преуспеть 2. (процветать) шәп йәшәү, көйләнеү, уңышҡа ирешеү, яйланыу; преуспевать в жизни тормошта шәп йәшәү
ПРЕУСПЕТЬ сов. уңышҡа ирешеү (өлгәшеү), уңыш ҡаҙаныу
ПРЕФЕКТ м префект (1. тар. Боронғо Рим-да административ һәм хәрби вазифа; шул вазифалағы кеше 2. Францияла департамент башында торған кеше 3. ҡайһы бер илдәрҙә полиция башлығы )
ПРЕФЕКТУРА ж префектура (1. тар. Рим империяһында административ берәмек 2. башында префект торған административ берәмек 3. префект урынлашҡан бина)
ПРЕФЕРАНС м преферанс (кәрт уйыныныц бер төрө)
ПРЕФЕРЕНЦИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое эк. өҫтөнлөклө, ташламалы; преференциальные пошлины ташламалы пошлиналар
ПРЕФЕРЕНЦИИ мн. (ед. преференция ж); эк. ташлама(лар)
префикс м; грам. префикс (һцҙҙец алдына ҡушыла торған ялғау)
ПРЕФИКСАЛЬНЫЙ, -ая, -ое грам. префик-саль; префиксальные глаголы префиксаль ҡылымдар
ПРЕФИКСАЦИЯ ж; грам. префикстар ҡушыу
ПРЕХОДЯЩИЙ, -ая, -ее фани, ваҡытлы, тиҙ үтә торған
ПРЕЦЕДЕНТ м үрнәк, осраҡ, прецедент, хәл, ваҡиға; в истории нет такого прецедента тарихта бындай осраҡ юҡ
ПРИ предлог с предл. п. 1. (около, возле) эргәһендә, янында, тирәһендә; ребёнок живёт при нём бала уның янында йәшәй; жить при станции станция янында тороу 2. (при указании на предмет, учреждение, в составе которого что-л. находится) эргәһендәге, ҡарамағындағы, ҡаршыһындағы; лаборатория при институте институт эргәһендәге лаборатория; состоять при штабе штаб ҡарамағында булыу 3. (при указании явления, события, с которым совпадает по времени какое-л. действие) ваҡытында, ваҡытта, заманында, дәүерендә; при феодализме феодализм заманында; при переходе улицы урам аша сыҡҡан ваҡытта 4. (при указании на наличие чего-л. у кого-л.) үҙ янында, үҙең менән, менән, -да/-дә; документы при ней документтар уның менән; иметь при себе паспорт паспортты үҙең менән йөрөтөү; при желании теләк булғанда 5. (при указании на обстановку, условия, в которых происходит что-л.) ваҡытта, саҡта, -да/-дә; читать при свете лампы шәм яҡтыһында уҡыу; при посторонних сит кешеләр алдында 6. (при обозначении лица, в присутствии которого что-л. происходит) күҙ алдында 7. (в сочетаниях, близких по значению предлогам “ посредством ”, “ благодаря ”, “ вследствие ”) ярҙамында, менән, -ып/-еп ҡына/кенә; при содействии друзей дуҫтар ярҙамында ♦ быть при смерти үлем түшәгендә ятыу; при всём том шуларҙың барыһын алғанда ла
ПРИ... приставка 1. ҡылымдар яһағанда ҡулланылып, тцбәндәгеләрҙе ацлата: 1) берәй ергә етецҙе, еткерецҙе, еткереп эшләцҙе, мәҫ., прибежать йүгереп килеп етеү; 2) яҡынайтып, тейҙереп ҡуйыуҙы, мәҫ., привязать бәйләп ҡуйыу; приставить һөйәп ҡуйыу; 3) ҡуша нығытыуҙы , мәҫ., пришить ҡуша тегеү (баҫыу); привинтить бороп ҡуйыу; 4) өҫтәп баҫыуҙы, тығыҙлауҙы , мәҫ., придавить баҫтырыу; 5) кешенец цҙенә йцнәлтелгән эште, мәҫ., привлечь йәлеп итеү, ҡыҙыҡтырыу; пригласить саҡырыу; 6) өҫ
162