Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 231 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРЯМОЛИНЕЙНЫЙ
(йөрәккә ҡарата); давление прыгает баҫым ҡырҡа үҙгәрә; сердце прыгает йөрәк ныҡ ҡаға
ПРЫГНУТЬ сов. см. прыгать
ПРЫГУН м и ПРЫГУНЬЯ ж 1. спорт. һикереүсе; соревнования прыгунов һикереүселәр ярышы 2. разг. бик теремек (тиктормаҫ, йылғыр, йор, хәрәкәтсән) кеше
прыжОк м һикереш, һикереү; прыжок с парашютом парашют менән һикереү; соревнования по прыжкам һикереү буйынса ярыш
ПРЫСКАТЬ несов. 1. в кого-что, на кого -что бөркөү, бөркөп ебәреү, һибеү; прыскать воду на цветы сәскәләргә һыу бөркөү 2. см. прыснуть 3
ПРЫСКАТЬСЯ несов.; разг. 1. бөркөү (һибеү), һөртөнөү; прыскаться духами хушбуй һөртөнөү 2. страд. от прыскать
ПРЫСНУТЬ сов.; разг. 1. см. прыскать 1; 2. бөркөлөү, бөркөлөп сығыу, сәптереп ағыу; кровь прыснула из раны яранан ҡан сәптереп аҡты 3. (разразиться смехом) пырхылдап (пырх итеп) көлөп ебәреү; прыснуть неожиданно көтмәгәндә пырхылдап көлөп ебәреү
ПРЫТКИЙ, -ая, -ое разг. етеҙ, өлгөр, сос; прыткий мальчик етеҙ малай
ПРЫТКОСТЬ ж; разг. етеҙлек, өлгөрлөк, сослоҡ; отличаться прыткостью өлгөрлөк менән айырылып тороу
ПРЫТЬ ж; разг. етеҙлек, йылғырлыҡ, теремеклек; обнаружить большую прыть в чём - л. йылғырлыҡ күрһәтеү ♦ во всю прыть йән-фар-манға, бар (йән) көскә, бөтә көс менән
ПРыЩ м һытҡы
ПРЫЩАВЫЙ, -ая, -ое һытҡылы; прыщавое лицо һытҡылы бит
ПРЮНЕЛЕВЫЙ, -ая, -ое прюнель, прюнел-дән тегелгән (эшләнгән); прюнелевые туфли прюнель туфлиҙар
прюнЕль ж прюнель (аяҡ кейеменец өҫтөн тегецгә, мебель көпләц өсөн ҡулланылған туҡыма)
ПРЯДАТЬ: прядать ушами ҡолаҡты ҡайсылау (торғоҙоу) (ат һ. б. хайуандарға ҡарата )
прядЕние с см. прясть I; прядение шерсти йөн иләү
ПРЯДЕНЫЙ, -ая, -ое иләнгән; пряденая шерсть иләнгән йөн
ПРЯДИЛЬНЫЙ, -ая, -ое (еп) иләү ...ы; прядильная машина еп иләү машинаһы
ПРЯДИЛЬНЯ ж; уст. (еп) иләү фабрикаһы (оҫтаханаһы)
ПРЯДИЛЬЩИК м и ПРЯДИЛЬЩИЦА ж (еп) иләүсе
ПРЯДЬ ж тотам, өлтөк, шәлкем, усма; прядь волос сәс өлтөгө
ПРЯЖА ж еп, иләнгән еп; льняная пряжа иләнгән киндер еп; прясть пряжу еп иләү
прЯжка ж таралғы, элмәк, ҡаптырма, айыл; серебряная пряжка көмөш таралғы
прЯлка ж иләүес (еп иләц машинаһы)
ПРЯМИЗНА ж төҙлөк; прямизна линии һыҙыҡтың төҙлөгө
ПРЯМИКОМ нареч. 1. разг. тураға, тура-нан-тураға, түтә; пройти прямиком тураға үтеү 2. (без утайки) тура, туранан-тура
ПРЯМИТЬ несов. что; разг. турайтыу, төҙәйтеү; прямить гвоздь сөй турайтыу
прЯмо нареч. 1. тура, туп-тура, тураға; идти прямо тура барыу 2. (без наклона) тура, төҙ; держаться прямо (кәүҙәне) төҙ тотоу; сидеть прямо тура ултырыу 3. (немедленно, непосредственно) туп-тура, туранан-тура; приступить прямо к делу туранан-тура эшкә тотоноу; направиться прямо к другу дуҫҡа туп-тура китеү 4. (откровенно) туранан-тура, асыҡтан-асыҡ; говорить прямо туранан-тура һөйләү 5. в знач. усил. част.; разг. бөтөнләй, ысындан да, ысынында ла, ысынлап та; прямо сил нет бөтөнләй хәл юҡ; он прямо молодец ул ысындан да бик шәп
ПРЯМОДУШИЕ с эскерһеҙлек, асыҡ күңеллелек, хәйләһеҙлек; прелесть прямодушия эскерһеҙлектең матурлығы
ПРЯМОДУШНЫЙ, -ая, -ое эскерһеҙ, асыҡ күңелле, хәйләһеҙ; прямодушный человек асыҡ күңелле кеше
прямой, -ая, -ое 1. тура, төҙ; прямая линия тура һыҙыҡ; прямая дорога тура юл; прямой стан төҙ кәүҙә 2. (непосредственный) туранан-тура, туп-тура; прямое сообщение туранан-тура бәйләнеш; прямые выборы туранан-тура һайлауҙар; прямые указания туранан-тура (бирелгән) күрһәтмәләр; прямой наследник туранан-тура вариҫ 3. асыҡ, тура һүҙле; прямой человек тура һүҙле кеше; прямой взгляд асыҡ ҡараш 4. (явный) асыҡтан-асыҡ; прямой обман асыҡтан-асыҡ алдау 5. (очевидный) һис шикһеҙ, ысын (мәғәнәһендә); прямая польза һис шикһеҙ файҙа 6. (буквальный) тура; прямое значение слова һүҙҙең тура мәғәнәһе 7. в знач. сущ. прямая ж; мат. см. прямая линия; провести прямую тура һыҙыҡ үткәреү 8. мат. тура; прямая пропорциональность тура пропорционаллек ♦ прямая кишка анат. йыуан эсәк; прямая линия мат. тура һыҙыҡ; прямая речь грам. тура телмәр; прямой ворот ултыртма яға; прямой угол тура мөйөш; прямое дополнение грам. тура тултырыусы; прямые налоги фин. тура һалымдар
ПРЯМОЛИНЕЙНОСТЬ ж 1. туралыҡ, төҙлөк; прямолинейность стиля стилдең тура-лығы 2. туралыҡ, тура һүҙлелек; прямолинейность характера холоҡтоң туралығы; показать свою прямолинейность үҙеңдең тура һүҙлелегеңде күрһәтеү
ПРЯМОЛИНЕЙНЫЙ, -ая, -ое 1. тура, төҙ; прямолинейная улица төҙ урам 2. тура, тура
231
(йөрәккә ҡарата); давление прыгает баҫым ҡырҡа үҙгәрә; сердце прыгает йөрәк ныҡ ҡаға
ПРЫГНУТЬ сов. см. прыгать
ПРЫГУН м и ПРЫГУНЬЯ ж 1. спорт. һикереүсе; соревнования прыгунов һикереүселәр ярышы 2. разг. бик теремек (тиктормаҫ, йылғыр, йор, хәрәкәтсән) кеше
прыжОк м һикереш, һикереү; прыжок с парашютом парашют менән һикереү; соревнования по прыжкам һикереү буйынса ярыш
ПРЫСКАТЬ несов. 1. в кого-что, на кого -что бөркөү, бөркөп ебәреү, һибеү; прыскать воду на цветы сәскәләргә һыу бөркөү 2. см. прыснуть 3
ПРЫСКАТЬСЯ несов.; разг. 1. бөркөү (һибеү), һөртөнөү; прыскаться духами хушбуй һөртөнөү 2. страд. от прыскать
ПРЫСНУТЬ сов.; разг. 1. см. прыскать 1; 2. бөркөлөү, бөркөлөп сығыу, сәптереп ағыу; кровь прыснула из раны яранан ҡан сәптереп аҡты 3. (разразиться смехом) пырхылдап (пырх итеп) көлөп ебәреү; прыснуть неожиданно көтмәгәндә пырхылдап көлөп ебәреү
ПРЫТКИЙ, -ая, -ое разг. етеҙ, өлгөр, сос; прыткий мальчик етеҙ малай
ПРЫТКОСТЬ ж; разг. етеҙлек, өлгөрлөк, сослоҡ; отличаться прыткостью өлгөрлөк менән айырылып тороу
ПРЫТЬ ж; разг. етеҙлек, йылғырлыҡ, теремеклек; обнаружить большую прыть в чём - л. йылғырлыҡ күрһәтеү ♦ во всю прыть йән-фар-манға, бар (йән) көскә, бөтә көс менән
ПРыЩ м һытҡы
ПРЫЩАВЫЙ, -ая, -ое һытҡылы; прыщавое лицо һытҡылы бит
ПРЮНЕЛЕВЫЙ, -ая, -ое прюнель, прюнел-дән тегелгән (эшләнгән); прюнелевые туфли прюнель туфлиҙар
прюнЕль ж прюнель (аяҡ кейеменец өҫтөн тегецгә, мебель көпләц өсөн ҡулланылған туҡыма)
ПРЯДАТЬ: прядать ушами ҡолаҡты ҡайсылау (торғоҙоу) (ат һ. б. хайуандарға ҡарата )
прядЕние с см. прясть I; прядение шерсти йөн иләү
ПРЯДЕНЫЙ, -ая, -ое иләнгән; пряденая шерсть иләнгән йөн
ПРЯДИЛЬНЫЙ, -ая, -ое (еп) иләү ...ы; прядильная машина еп иләү машинаһы
ПРЯДИЛЬНЯ ж; уст. (еп) иләү фабрикаһы (оҫтаханаһы)
ПРЯДИЛЬЩИК м и ПРЯДИЛЬЩИЦА ж (еп) иләүсе
ПРЯДЬ ж тотам, өлтөк, шәлкем, усма; прядь волос сәс өлтөгө
ПРЯЖА ж еп, иләнгән еп; льняная пряжа иләнгән киндер еп; прясть пряжу еп иләү
прЯжка ж таралғы, элмәк, ҡаптырма, айыл; серебряная пряжка көмөш таралғы
прЯлка ж иләүес (еп иләц машинаһы)
ПРЯМИЗНА ж төҙлөк; прямизна линии һыҙыҡтың төҙлөгө
ПРЯМИКОМ нареч. 1. разг. тураға, тура-нан-тураға, түтә; пройти прямиком тураға үтеү 2. (без утайки) тура, туранан-тура
ПРЯМИТЬ несов. что; разг. турайтыу, төҙәйтеү; прямить гвоздь сөй турайтыу
прЯмо нареч. 1. тура, туп-тура, тураға; идти прямо тура барыу 2. (без наклона) тура, төҙ; держаться прямо (кәүҙәне) төҙ тотоу; сидеть прямо тура ултырыу 3. (немедленно, непосредственно) туп-тура, туранан-тура; приступить прямо к делу туранан-тура эшкә тотоноу; направиться прямо к другу дуҫҡа туп-тура китеү 4. (откровенно) туранан-тура, асыҡтан-асыҡ; говорить прямо туранан-тура һөйләү 5. в знач. усил. част.; разг. бөтөнләй, ысындан да, ысынында ла, ысынлап та; прямо сил нет бөтөнләй хәл юҡ; он прямо молодец ул ысындан да бик шәп
ПРЯМОДУШИЕ с эскерһеҙлек, асыҡ күңеллелек, хәйләһеҙлек; прелесть прямодушия эскерһеҙлектең матурлығы
ПРЯМОДУШНЫЙ, -ая, -ое эскерһеҙ, асыҡ күңелле, хәйләһеҙ; прямодушный человек асыҡ күңелле кеше
прямой, -ая, -ое 1. тура, төҙ; прямая линия тура һыҙыҡ; прямая дорога тура юл; прямой стан төҙ кәүҙә 2. (непосредственный) туранан-тура, туп-тура; прямое сообщение туранан-тура бәйләнеш; прямые выборы туранан-тура һайлауҙар; прямые указания туранан-тура (бирелгән) күрһәтмәләр; прямой наследник туранан-тура вариҫ 3. асыҡ, тура һүҙле; прямой человек тура һүҙле кеше; прямой взгляд асыҡ ҡараш 4. (явный) асыҡтан-асыҡ; прямой обман асыҡтан-асыҡ алдау 5. (очевидный) һис шикһеҙ, ысын (мәғәнәһендә); прямая польза һис шикһеҙ файҙа 6. (буквальный) тура; прямое значение слова һүҙҙең тура мәғәнәһе 7. в знач. сущ. прямая ж; мат. см. прямая линия; провести прямую тура һыҙыҡ үткәреү 8. мат. тура; прямая пропорциональность тура пропорционаллек ♦ прямая кишка анат. йыуан эсәк; прямая линия мат. тура һыҙыҡ; прямая речь грам. тура телмәр; прямой ворот ултыртма яға; прямой угол тура мөйөш; прямое дополнение грам. тура тултырыусы; прямые налоги фин. тура һалымдар
ПРЯМОЛИНЕЙНОСТЬ ж 1. туралыҡ, төҙлөк; прямолинейность стиля стилдең тура-лығы 2. туралыҡ, тура һүҙлелек; прямолинейность характера холоҡтоң туралығы; показать свою прямолинейность үҙеңдең тура һүҙлелегеңде күрһәтеү
ПРЯМОЛИНЕЙНЫЙ, -ая, -ое 1. тура, төҙ; прямолинейная улица төҙ урам 2. тура, тура
231