Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 375 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СЕМЕЙНЫЙ
СЕЛЕНИТОВЫЙ, -ая, -ое селенит ...ы, селениттан яһалған; селенитовые отложения селенит ҡатламдары; селенитовая шкатулка селенит ҡумтаһы
СЕЛЕНИТЫ мн. (ед. селенит м и селенитка ж) селениттар (фәнни-фантастик әҙәбиәттә Айҙа йәшәцселәрҙец исеме)
СЕЛЕНОВЫЙ, -ая, -ое 1. селен ...ы, селенле; селеновая кислота селен кислотаһы 2. селендан яһалған; селеновый фотоэлемент селендан яһалған фотоэлемент
СЕЛЕНОДЕЗИЯ ж селенодезия (плането-логияла Ай төҙөлөшөн һәм ҙурлыгын өйрәнгән бцлек)
СЕЛЕНОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое селенологик; селенологические исследования селенологик тикшеренеүҙәр
СЕЛЕНОЛОГИЯ ж селенология (Ай төҙөлөшөн һәм химик-минерологик составын өйрәнгән планетология бцлеге)
СЕЛИТРА ж селитра (аммоний, калий, кальций , натрий нитраттарының дөйөм атамаһы ); калийная селитра калий селитраһы; аммониевая селитра аммоний селитраһы
СЕЛИТРОВЫЙ, -ая, -ое селитра ...ы
СЕЛИТРЯНЫЙ, -ая, -ое 1. селитра ...ы; селитряные залежи селитра ятҡылыҡтары 2. селитралы; селитряная кислота селитралы кислота
СЕЛИТЬ несов. кого-что йәшәргә (торорға) индереү, урынлаштырыу (фатирга һ. б.)
СЕЛИТЬСЯ несов. йәшәргә (торорға) инеү, урынлашыу, төпләнеү, нигеҙләнеү
СЕЛО с 1. ауыл; торговое село сауҙа ауылы 2. собир. ауыл, ауыл кешеләре ♦ ни к селу ни к городу ни аллаға ни муллаға, урынһыҙға, урынһыҙ, килешһеҙ
СЕЛЬ м шыуғын, сил (бейек тау йылгалары-ның йырҙаларынан сыгыу һөҙөмтәһендә ләм, ҡом-таш ҡатыш хәтәр ташҡын)
СЕЛЬ... ҡушма һцҙҙәрҙең “ауыл” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., сельмаг ауыл магазины
СЕЛЬДЕВЫЙ, -ая, -ое 1. сельдь ...ы; сельдевый промысел сельдь аулау промыслаһы 2. в знач. сущ. сельдевые мн.; зоол. сельдтар ғаиләһе
СЕЛЬДЕРЕЙ м сельдерей (аш тәмләткес цҫемлек)
СЕЛЬДЕРЕЙНЫЙ, -ая, -ое сельдерей ...ы; сельдерейный корень сельдерей тамыры
СЕЛЬДЖУКИ мн. (ед. сельджук м) сәлжүк-тәр (XI б. Кесе Азияла, Иран һәм Ираҡ территорияларында ҙур дәцләт ойоштороп йәшәгән боронго кцсмә төрөкмән ҡәбиләләре)
СЕЛЬДЬ ж сельдь; косяк сельди сельдь эркеүе ♦ как сельдей в бочке шығырым тулы, энә төртөр урын юҡ
СЕЛЬДЯНОЙ, -ая, -ое сельдь ...ы; сельдяная бочка сельдь мискәһе
СЕЛЬКОР м (сельский корреспондент ) селькор (ауыл хәбәрсеһе)
СЕЛЬКОРОВСКИЙ, -ая, -ое селькор ...ы; селькоровская работа селькор эше
СЕЛЬКУПСКИЙ, -ая, -ое селькуп ...ы; селькупский язык селькуп теле
СЕЛЬКУПЫ мн. (ед. селькуп м и селькупка ж)селькуптар, селькуп халҡы (Төмән һәм Томск өлкәләрендә, шулай уҡ Краснояр крайында йәшәгән әҙ һанлы халыҡ)
СЕЛЬМАГ м сельмаг (ауыл магазины)
СЕЛЬПО с нескл. сельпо (ауыл ҡулланыусылар йәмгиәте һәм шул йәмгиәттең кооператив магазины)
сЕльский, -ая, -ое в разн. знач. ауыл ...ы; сельская школа ауыл мәктәбе; сельская молодёжь ауыл йәштәре; сельские обычаи ауыл ғәҙәттәре; сельская местность ауыл ерҙәре; сельская интеллигенция ауыл интеллигенцияһы ♦ сельское хозяйство ауыл хужалығы
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЙ, -ая, -ое ауыл хужалығы ...ы; сельскохозяйственные машины ауыл хужалығы машиналары; сельскохозяйственная выставка ауыл хужалығы күргәҙмәһе
СЕЛЬСОВЕТ м (сельский совет) сельсовет (ауыл советы)
СЕЛЬЧАНИН м и разг. СЕЛЬЧАНКА ж 1. ауыл кешеһе, крәҫтиән 2. разг. (односельчанин ) ауылдаш
СЕЛЯНИН, СЕЛЯНИН м и СЕЛЯНКА ж крәҫтиән, иген игеүсе
СЕМАНТИКА ж; лингв. 1. семантика (һцҙ-ҙең, грамматик форманың мәгәнәһе); семантика слова һүҙҙең семантикаһы; 2. см. семасиология
СЕМАНТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое лингв. семантик, мәғәнәүи, мәғәнә яғынан; семантический анализ слова һүҙҙе мәғәнә яғынан тикшереү
СЕМАСИОЛОГ м семасиолог (семасиология белгесе)
СЕМАСИОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое семасиологик; семасиологические исследования семасиологик тикшеренеүҙәр
СЕМАСИОЛОГИЯ ж семасиология (тел ги-лемендә һцҙ һәм һцҙбәйләнештәрҙең мәгәнәләрен, уларҙың цҙгәрешен өйрәнгән бцлек)
СЕМАФОР м семафор; огни семафора семафор уттары; дать сигнал семафором мор. семафор менән сигнал биреү
СЕМАФОРНЫЙ, -ая, -ое семафор ...ы; семафорный флажок мор. семафор флагы; семафорный сигнал семафор сигналы
СЕМАФОРЩИК м; мор. семафорсы (семафорҙы ҡараусы хеҙмәткәр)
СЁМГА ж һөмбаш; промысел сёмги һөмбаш аулау промыслаһы
СЕМЕЙНЫЙ, -ая, -ое 1. ғаиләле; семейный человек ғаиләле кеше 2. в знач. сущ. семейный м и семейная ж ғаиләле кеше 3. ғаилә ...ы; се-
375
СЕЛЕНИТОВЫЙ, -ая, -ое селенит ...ы, селениттан яһалған; селенитовые отложения селенит ҡатламдары; селенитовая шкатулка селенит ҡумтаһы
СЕЛЕНИТЫ мн. (ед. селенит м и селенитка ж) селениттар (фәнни-фантастик әҙәбиәттә Айҙа йәшәцселәрҙец исеме)
СЕЛЕНОВЫЙ, -ая, -ое 1. селен ...ы, селенле; селеновая кислота селен кислотаһы 2. селендан яһалған; селеновый фотоэлемент селендан яһалған фотоэлемент
СЕЛЕНОДЕЗИЯ ж селенодезия (плането-логияла Ай төҙөлөшөн һәм ҙурлыгын өйрәнгән бцлек)
СЕЛЕНОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое селенологик; селенологические исследования селенологик тикшеренеүҙәр
СЕЛЕНОЛОГИЯ ж селенология (Ай төҙөлөшөн һәм химик-минерологик составын өйрәнгән планетология бцлеге)
СЕЛИТРА ж селитра (аммоний, калий, кальций , натрий нитраттарының дөйөм атамаһы ); калийная селитра калий селитраһы; аммониевая селитра аммоний селитраһы
СЕЛИТРОВЫЙ, -ая, -ое селитра ...ы
СЕЛИТРЯНЫЙ, -ая, -ое 1. селитра ...ы; селитряные залежи селитра ятҡылыҡтары 2. селитралы; селитряная кислота селитралы кислота
СЕЛИТЬ несов. кого-что йәшәргә (торорға) индереү, урынлаштырыу (фатирга һ. б.)
СЕЛИТЬСЯ несов. йәшәргә (торорға) инеү, урынлашыу, төпләнеү, нигеҙләнеү
СЕЛО с 1. ауыл; торговое село сауҙа ауылы 2. собир. ауыл, ауыл кешеләре ♦ ни к селу ни к городу ни аллаға ни муллаға, урынһыҙға, урынһыҙ, килешһеҙ
СЕЛЬ м шыуғын, сил (бейек тау йылгалары-ның йырҙаларынан сыгыу һөҙөмтәһендә ләм, ҡом-таш ҡатыш хәтәр ташҡын)
СЕЛЬ... ҡушма һцҙҙәрҙең “ауыл” мәгәнәһен аңлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., сельмаг ауыл магазины
СЕЛЬДЕВЫЙ, -ая, -ое 1. сельдь ...ы; сельдевый промысел сельдь аулау промыслаһы 2. в знач. сущ. сельдевые мн.; зоол. сельдтар ғаиләһе
СЕЛЬДЕРЕЙ м сельдерей (аш тәмләткес цҫемлек)
СЕЛЬДЕРЕЙНЫЙ, -ая, -ое сельдерей ...ы; сельдерейный корень сельдерей тамыры
СЕЛЬДЖУКИ мн. (ед. сельджук м) сәлжүк-тәр (XI б. Кесе Азияла, Иран һәм Ираҡ территорияларында ҙур дәцләт ойоштороп йәшәгән боронго кцсмә төрөкмән ҡәбиләләре)
СЕЛЬДЬ ж сельдь; косяк сельди сельдь эркеүе ♦ как сельдей в бочке шығырым тулы, энә төртөр урын юҡ
СЕЛЬДЯНОЙ, -ая, -ое сельдь ...ы; сельдяная бочка сельдь мискәһе
СЕЛЬКОР м (сельский корреспондент ) селькор (ауыл хәбәрсеһе)
СЕЛЬКОРОВСКИЙ, -ая, -ое селькор ...ы; селькоровская работа селькор эше
СЕЛЬКУПСКИЙ, -ая, -ое селькуп ...ы; селькупский язык селькуп теле
СЕЛЬКУПЫ мн. (ед. селькуп м и селькупка ж)селькуптар, селькуп халҡы (Төмән һәм Томск өлкәләрендә, шулай уҡ Краснояр крайында йәшәгән әҙ һанлы халыҡ)
СЕЛЬМАГ м сельмаг (ауыл магазины)
СЕЛЬПО с нескл. сельпо (ауыл ҡулланыусылар йәмгиәте һәм шул йәмгиәттең кооператив магазины)
сЕльский, -ая, -ое в разн. знач. ауыл ...ы; сельская школа ауыл мәктәбе; сельская молодёжь ауыл йәштәре; сельские обычаи ауыл ғәҙәттәре; сельская местность ауыл ерҙәре; сельская интеллигенция ауыл интеллигенцияһы ♦ сельское хозяйство ауыл хужалығы
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЙ, -ая, -ое ауыл хужалығы ...ы; сельскохозяйственные машины ауыл хужалығы машиналары; сельскохозяйственная выставка ауыл хужалығы күргәҙмәһе
СЕЛЬСОВЕТ м (сельский совет) сельсовет (ауыл советы)
СЕЛЬЧАНИН м и разг. СЕЛЬЧАНКА ж 1. ауыл кешеһе, крәҫтиән 2. разг. (односельчанин ) ауылдаш
СЕЛЯНИН, СЕЛЯНИН м и СЕЛЯНКА ж крәҫтиән, иген игеүсе
СЕМАНТИКА ж; лингв. 1. семантика (һцҙ-ҙең, грамматик форманың мәгәнәһе); семантика слова һүҙҙең семантикаһы; 2. см. семасиология
СЕМАНТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое лингв. семантик, мәғәнәүи, мәғәнә яғынан; семантический анализ слова һүҙҙе мәғәнә яғынан тикшереү
СЕМАСИОЛОГ м семасиолог (семасиология белгесе)
СЕМАСИОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое семасиологик; семасиологические исследования семасиологик тикшеренеүҙәр
СЕМАСИОЛОГИЯ ж семасиология (тел ги-лемендә һцҙ һәм һцҙбәйләнештәрҙең мәгәнәләрен, уларҙың цҙгәрешен өйрәнгән бцлек)
СЕМАФОР м семафор; огни семафора семафор уттары; дать сигнал семафором мор. семафор менән сигнал биреү
СЕМАФОРНЫЙ, -ая, -ое семафор ...ы; семафорный флажок мор. семафор флагы; семафорный сигнал семафор сигналы
СЕМАФОРЩИК м; мор. семафорсы (семафорҙы ҡараусы хеҙмәткәр)
СЁМГА ж һөмбаш; промысел сёмги һөмбаш аулау промыслаһы
СЕМЕЙНЫЙ, -ая, -ое 1. ғаиләле; семейный человек ғаиләле кеше 2. в знач. сущ. семейный м и семейная ж ғаиләле кеше 3. ғаилә ...ы; се-
375