Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 377 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СЕНАЖ
СЕМИЛЕТОК м и СЕМИЛЕТКА ж; разг. ете йәшлек бала
СЕМИЛИНЕЙКА ж; разг., уст. етеле лампа (шәм)
СЕМИМИЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете миль оҙонлоғондағы ♦ семимильными шагами идти (двигаться) вперёд см. шаг
СЕМИНАР м семинар (1. югары уҡыу йортонда уҡытыусы етәкселегендә цткәрелә торган практик дәрес 2. квалификацияны кцтәрец маҡсатында цткәрелә торган дәрес, тццәрәк); семинар агитаторов агитаторҙар семинары
СЕМИНАРИСТ м; уст. семинарист (семинария уҡыусыһы )
СЕМИНАРИЯ ж семинария (1. революцияга тиклем Рәсәйҙә урта педагогик уҡыу йорто 2. урта дини уҡыу йорто)
СЕМИНАРСКИЙ I, -ая, -ое семинар ...ы; семинарские занятия семинар дәрестәре
СЕМИНАРСКИЙ II, -ая, -ое семинария ...ы; семинарское образование семинария белеме
СЕМИОТИКА ж семиотика (тамгалар цҙен-сәлеген һәм системаларын тикшергән фән); языковая семиотика тел семиотикаһы
СЕМИПОЛЬЕ с ете баҫыулыҡ (ерҙе ете ба-ҫыуга бцлеп башҡарылган сәсец әйләнеше системаһы )
СЕМИПОЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете баҫыулы; семипольный севооборот ете баҫыулы сәсеү әйләнеше
СЕМИСОТЛЕТИЕ с 1. (срок) ете йөҙ йыл 2. (годовщина чего-л.) ете йөҙ йыллыҡ
СЕМИСОТЛЕТНИЙ, -яя, -ее 1. (о сроке) ете йөҙ йыл 2. ете йөҙ йыллыҡ; семисотлетний юбилей ете йөҙ йыллыҡ юбилей
СЕМИСОТЫЙ, -ая, -ое числ. ете йөҙөнсө; семисотый номер ете йөҙөнсө номер
СЕМИТИЗМ м семитизм (семит телдәренец береһенән цҙләштерелгән һцҙ йәки әйтем)
СЕМИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое семит ...ы; семитические языки семит телдәре
СЕМИТОЛОГ м семитолог (семитология белгесе)
СЕМИТОЛОГИЯ ж семитология (семит телле халыҡтарҙың телен, әҙәбиәтен, мәҙәниәтен һәм тарихын өйрәнгән фәндәр)
СЕМИТСКИЙ, -ая, -ое семит ...ы; семитские языки семит телдәре
СЕМИТЫ мн. (ед. семит м и семитка ж) семиттар, семит халыҡтары (Алгы Азия, Төньяҡ һәм Көнсыгыш Африканың бер өлөшөндә йәшәгән халыҡтар төркөмө — боронго вавилондар, ассирийҙар, финикийҙар, иудейҙар һәм хәҙерге гәрәптәр, йәһцдтәр, эфиоптар һ. б.)
СЕМИУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете мөйөшлө; семиугольная площадь ете мөйөшлө майҙан
СЕМИЧАСОВОЙ, -ая, -ое 1. ете сәғәтлек; семичасовой рабочий день ете сәғәтлек эш көнө
377
2. ете сәғәттәге, сәғәт етеләге; семичасовой поезд сәғәт етеләге поезд
СЕМНАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. ун етенсе; семнадцатый год ун етенсе йыл; семнадцатый дом ун етенсе йорт
СЕМНАДЦАТЬ числ. ун ете
СЁМУЖИЙ, -ья, -ье һөмбаш ...ы; сёмужья икра һөмбаш ыуылдырығы
СЕМЬ числ. ете; семь человек ете кеше; семь рублей ете һум ♦ семь бед — один ответ мең бәләгә бер яуап; семь раз отмерь, один раз отрежь ете ҡат үлсә, бер ҡат киҫ; за семью замками ете ҡат ер аҫтында; семи пядей во лбу бик аҡыллы, алланың ҡашҡа тәкәһе; семь потов сошло ете ҡат тир сығарыу, йән тирҙәр сығарыу; семь пятниц на неделе аҙнаһына биш йома; бер тегеләй, бер былай; рәте-сираты юҡ; книга за семью печатями см. книга; за семь вёрст киселя хлебать см. кисель
СЕМЬДЕСЯТ числ. етмеш; семьдесят километров етмеш километр; семьдесят лет етмеш йәш
СЕМЬСОТ числ. ете йөҙ; семьсот рублей ете йөҙ һум; семьсот голов скота ете йөҙ баш мал
сЕмью нареч. етең, ете (тапҡыр); семью семь — сорок девять ете етең ҡырҡ туғыҙ
СЕМЬЯ ж; в разн. знач. ғаилә; многодетная семья күп балалы ғаилә; глава семьи ғаилә башлығы; семья кактусов бот. кактустар ғаиләһе; семья народов Башкортостана Башҡортостан халыҡтары ғаиләһе; семья тюркских языков лингв. төрки телдәре ғаиләһе ♦ в семье не без урода бейәнән ала ла тыуа, ҡола ла тыуа
СЕМЬЯНИН м и СЕМЬЯНИНКА ж ғаилә йәнле кеше, ғаиләле кеше
сЕмя с 1. орлоҡ; конопляное семя киндер орлоғо 2. мн. семена орлоҡ, сәсеү орлоғо; прорастание семян орлоҡтарҙың шытыуы; протравливание семян орлоҡ ағыулау 3. чего; перен . яралғы, башланғыс, сығанаҡ, сәбәп; семена раздора ыҙғыш сығанағы 4. физиол. см. сперма
СЕМЯДОЛИ мн. (ед. семядоля ж); бот. орлоҡ бәбәктәре (бәбәктәге тәцге япраҡтар)
СЕМЯДОЛЬНЫЙ, -ая, -ое бот. бәбәк ...ы; семядольные листья бәбәк япраҡтары
СЕМЯИЗВЕРЖЕНИЕ с; физиол. см. семяизлияние
СЕМЯИЗЛИЯНИЕ с; физиол. шәрғәт һыуы бүленеү
семЯнка ж; бот. орлоҡса, орлоҡ емеше (ҡаты ҡабыҡлы бер орлоҡло емештәр, мәҫ., көнбагыш )
СЕМЯНОЖКА ж; бот. орлоҡ һабы
СЕМЯПОЧКА ж; бот. орлоҡ бөрөһө (бәбәге, яралғыһы)
СЕМЯПРОВОД м орлоҡ юлы (сәскестең бер өлөшө )
СЕНАЖ м сенаж (махсус әҙерләнгән мал аҙыгы )
СЕМИЛЕТОК м и СЕМИЛЕТКА ж; разг. ете йәшлек бала
СЕМИЛИНЕЙКА ж; разг., уст. етеле лампа (шәм)
СЕМИМИЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете миль оҙонлоғондағы ♦ семимильными шагами идти (двигаться) вперёд см. шаг
СЕМИНАР м семинар (1. югары уҡыу йортонда уҡытыусы етәкселегендә цткәрелә торган практик дәрес 2. квалификацияны кцтәрец маҡсатында цткәрелә торган дәрес, тццәрәк); семинар агитаторов агитаторҙар семинары
СЕМИНАРИСТ м; уст. семинарист (семинария уҡыусыһы )
СЕМИНАРИЯ ж семинария (1. революцияга тиклем Рәсәйҙә урта педагогик уҡыу йорто 2. урта дини уҡыу йорто)
СЕМИНАРСКИЙ I, -ая, -ое семинар ...ы; семинарские занятия семинар дәрестәре
СЕМИНАРСКИЙ II, -ая, -ое семинария ...ы; семинарское образование семинария белеме
СЕМИОТИКА ж семиотика (тамгалар цҙен-сәлеген һәм системаларын тикшергән фән); языковая семиотика тел семиотикаһы
СЕМИПОЛЬЕ с ете баҫыулыҡ (ерҙе ете ба-ҫыуга бцлеп башҡарылган сәсец әйләнеше системаһы )
СЕМИПОЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете баҫыулы; семипольный севооборот ете баҫыулы сәсеү әйләнеше
СЕМИСОТЛЕТИЕ с 1. (срок) ете йөҙ йыл 2. (годовщина чего-л.) ете йөҙ йыллыҡ
СЕМИСОТЛЕТНИЙ, -яя, -ее 1. (о сроке) ете йөҙ йыл 2. ете йөҙ йыллыҡ; семисотлетний юбилей ете йөҙ йыллыҡ юбилей
СЕМИСОТЫЙ, -ая, -ое числ. ете йөҙөнсө; семисотый номер ете йөҙөнсө номер
СЕМИТИЗМ м семитизм (семит телдәренец береһенән цҙләштерелгән һцҙ йәки әйтем)
СЕМИТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое семит ...ы; семитические языки семит телдәре
СЕМИТОЛОГ м семитолог (семитология белгесе)
СЕМИТОЛОГИЯ ж семитология (семит телле халыҡтарҙың телен, әҙәбиәтен, мәҙәниәтен һәм тарихын өйрәнгән фәндәр)
СЕМИТСКИЙ, -ая, -ое семит ...ы; семитские языки семит телдәре
СЕМИТЫ мн. (ед. семит м и семитка ж) семиттар, семит халыҡтары (Алгы Азия, Төньяҡ һәм Көнсыгыш Африканың бер өлөшөндә йәшәгән халыҡтар төркөмө — боронго вавилондар, ассирийҙар, финикийҙар, иудейҙар һәм хәҙерге гәрәптәр, йәһцдтәр, эфиоптар һ. б.)
СЕМИУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое ете мөйөшлө; семиугольная площадь ете мөйөшлө майҙан
СЕМИЧАСОВОЙ, -ая, -ое 1. ете сәғәтлек; семичасовой рабочий день ете сәғәтлек эш көнө
377
2. ете сәғәттәге, сәғәт етеләге; семичасовой поезд сәғәт етеләге поезд
СЕМНАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. ун етенсе; семнадцатый год ун етенсе йыл; семнадцатый дом ун етенсе йорт
СЕМНАДЦАТЬ числ. ун ете
СЁМУЖИЙ, -ья, -ье һөмбаш ...ы; сёмужья икра һөмбаш ыуылдырығы
СЕМЬ числ. ете; семь человек ете кеше; семь рублей ете һум ♦ семь бед — один ответ мең бәләгә бер яуап; семь раз отмерь, один раз отрежь ете ҡат үлсә, бер ҡат киҫ; за семью замками ете ҡат ер аҫтында; семи пядей во лбу бик аҡыллы, алланың ҡашҡа тәкәһе; семь потов сошло ете ҡат тир сығарыу, йән тирҙәр сығарыу; семь пятниц на неделе аҙнаһына биш йома; бер тегеләй, бер былай; рәте-сираты юҡ; книга за семью печатями см. книга; за семь вёрст киселя хлебать см. кисель
СЕМЬДЕСЯТ числ. етмеш; семьдесят километров етмеш километр; семьдесят лет етмеш йәш
СЕМЬСОТ числ. ете йөҙ; семьсот рублей ете йөҙ һум; семьсот голов скота ете йөҙ баш мал
сЕмью нареч. етең, ете (тапҡыр); семью семь — сорок девять ете етең ҡырҡ туғыҙ
СЕМЬЯ ж; в разн. знач. ғаилә; многодетная семья күп балалы ғаилә; глава семьи ғаилә башлығы; семья кактусов бот. кактустар ғаиләһе; семья народов Башкортостана Башҡортостан халыҡтары ғаиләһе; семья тюркских языков лингв. төрки телдәре ғаиләһе ♦ в семье не без урода бейәнән ала ла тыуа, ҡола ла тыуа
СЕМЬЯНИН м и СЕМЬЯНИНКА ж ғаилә йәнле кеше, ғаиләле кеше
сЕмя с 1. орлоҡ; конопляное семя киндер орлоғо 2. мн. семена орлоҡ, сәсеү орлоғо; прорастание семян орлоҡтарҙың шытыуы; протравливание семян орлоҡ ағыулау 3. чего; перен . яралғы, башланғыс, сығанаҡ, сәбәп; семена раздора ыҙғыш сығанағы 4. физиол. см. сперма
СЕМЯДОЛИ мн. (ед. семядоля ж); бот. орлоҡ бәбәктәре (бәбәктәге тәцге япраҡтар)
СЕМЯДОЛЬНЫЙ, -ая, -ое бот. бәбәк ...ы; семядольные листья бәбәк япраҡтары
СЕМЯИЗВЕРЖЕНИЕ с; физиол. см. семяизлияние
СЕМЯИЗЛИЯНИЕ с; физиол. шәрғәт һыуы бүленеү
семЯнка ж; бот. орлоҡса, орлоҡ емеше (ҡаты ҡабыҡлы бер орлоҡло емештәр, мәҫ., көнбагыш )
СЕМЯНОЖКА ж; бот. орлоҡ һабы
СЕМЯПОЧКА ж; бот. орлоҡ бөрөһө (бәбәге, яралғыһы)
СЕМЯПРОВОД м орлоҡ юлы (сәскестең бер өлөшө )
СЕНАЖ м сенаж (махсус әҙерләнгән мал аҙыгы )