Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 615 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЦЕНТРИРОВАНИЕ
ЦЕНЗ м ценз (1. халыҡты сәйәси хоҡуҡтан сикләй торган шарттар 2. иҡт. статистик һан алыу 3. махс. предприятиены билдәле бер разрядҡа индерец өсөн кәрәкле шарттар); возрастной ценз йәш цензы; имущественный ценз милек цензы
цензор м цензор; служить цензором цензор булып хеҙмәт итеү
цензорский, -ая, -ое цензорлыҡ ...ы, цензор ...ы; цензорские замечания цензор иҫкәртмәләре
цензорство с цензорлыҡ
ЦЕНЗУРА ж цензура (1. Боронго Римда цензор вазифаһы 2. матбугатты, киң информация сараларын кцҙәтецҙең дәцләт системаһы һәм шул эште башҡарган дәцләт ойошмаһы); военная цензура хәрби цензура; письма проходят через цензуру хаттар цензура аша үтә
ЦЕНЗУРНЫЙ, -ая, -ое 1. цензура ...ы; цензурный устав цензура уставы 2. цензураға ҡаршы килмәгән (ярашлы); вполне цензурное выражение цензураға ҡаршы килмәгән һүҙ
ЦЕНИТЕЛЬ м баһалаусы, баһалай (ҡәҙерен) белеүсе, баһа бирә белеүсе; ценитель искусства сәнғәтте баһалай белеүсе
ЦЕНИТЬ несов. 1. кого-что (определять цену ) хаҡ ҡуйыу (билдәләү, биреү), баһалау, баһа биреү; дорого ценить ҡиммәт хаҡ биреү 2. (давать оценку кому-чему-л.) баһалау, баһа биреү; ценить людей по поступкам кешеләрҙе эшенә ҡарап баһалау 3. что (дорожить) ҡәҙерен белеү, баһалау, хөрмәт (ихтирам) итеү; ценить дружбу дуҫлыҡтың ҡәҙерен белеү; ценить по заслугам хеҙмәттәренә ҡарап баһалау
ЦЕНИТЬСЯ несов. 1. (иметь цену) баһаланыу, хаҡ ҡуйылыу; цениться в миллион рублей миллион һумға баһаланыу; цениться дёшево арзан хаҡ ҡуйылыу 2. (признаваться важным, ценным ) баһаланыу, хөрмәткә лайыҡ булыу 3. страд. от ценить
цЕнник м хаҡтар күрһәткесе, хаҡтар белешмәһе
ценность ж 1. хаҡ, баһа; вещь высокой ценности юғары баһалы әйбер; посылка с объявленной ценностью хаҡы күрһәтелгән посылка 2. (значимость) әһәмиәт, ҡиммәт; ценность научной работы фәнни хеҙмәттең әһәмиәте 3. (ценный предмет) байлыҡ, хазина, ҡиммәтле нәмә; хранение ценностей ҡиммәтле нәмәләрҙе һаҡлау 4. обычно мн. ценности байлыҡ(тар), хазина(лар); материальные и духовные ценности матди һәм рухи хазиналар; ценности искусства сәнғәт байлыҡтары
ЦЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (имеющий цену) баһалы, хаҡы ҡуйылған (билдәләнгән, күрһәтелгән); ценная посылка хаҡы күрһәтелгән посылка 2. (дорогой ) ҡиммәтле; ценный подарок ҡиммәтле бүләк
3. перен. әһәмиәтле, ҡиммәтле, кәрәкле, мөһим;
615
ценный документ әһәмиәтле документ; ценное открытие мөһим асыш ♦ ценные бумаги см. бумага
ЦЕНТ м цент (АҠШ-та һәм ҡайһы бер башҡа илдәрҙә аҡса берәмегенең йөҙҙән бер өлөшөнә тигеҙ ваҡ аҡса)
цЕнтнер м центнер; пять центнеров пшеницы биш центнер бойҙай
ЦЕНТР м; в разн. знач. үҙәк, урта; центр шара шар үҙәге; центр круга түңәрәк үҙәге; областной центр өлкә үҙәге; научный центр ғилми үҙәк; культурный центр мәҙәниәт үҙәге; промышленный центр сәнәғәт үҙәге; директивы центра үҙәк директивалары; в центре внимания иғтибар үҙәгендә; в центре страны илдең уртаһында; жить в центре города ҡала үҙәгендә йәшәү ♦ центр тяжести см. тяжесть
ЦЕНТРАЛ м централ (революцияга тиклем Рәсәйҙә цҙәк төрмә)
ЦЕНТРАЛИЗАЦИЯ ж см. централизовать, централизоваться
ЦЕНТРАЛИЗМ м; полит. централизм (цҙәк-ләштерелгән идара системаһы) ♦ демократический централизм демократик централизм (коммунистар партияһын ойоштороу төҙөлөшөнөң етәксе принцибы)
ЦЕНТРАЛИЗОВАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от централизовать 2. прил. (сосредоточенный в центре) үҙәкләштерелгән, тупланған 3. прил. (исходящий из одного центра) бер үҙәктән; централизованная подача воды һыуҙы бер үҙәктән биреү ♦ централизованное государство үҙәкләштерелгән дәүләт
ЦЕНТРАЛИЗОВАТЬ сов., несов. что үҙәкләштереү, (бер урынға) туплау; централизовать руководство етәкселек итеүҙе үҙәкләштереү
ЦЕНТРАЛИЗОВАТЬСЯ 1. сов., несов. үҙәкләшеү, (бер урынға) тупланыу 2. несов. страд. от централизовать
ЦЕНТРАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое централизм ...ы; централистические взгляды централизм ҡараштары
ЦЕНТРАЛКА ж; разг. централка (мылтыҡтың бер төрө)
ЦЕНТРАЛЬ ж централь (цҙәк магистраль); отопительная централь йылытыу централе
ЦЕНТРАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙәк, үҙәктәге, урта(лағы); центральная улица үҙәк урам; центральный район үҙәк район 2. (руководящий) үҙәк; центральный комитет профсоюзов профсоюздарҙың үҙәк комитеты 3. (основной) үҙәк, төп; центральный вопрос төп мәсьәлә 4. (обслуживающий систему чего-л.) үҙәкләштерелгән; центральное отопление үҙәкләштерелгән йылытыу системаһы ♦ центральная нервная система физиол. үҙәк нервы системаһы; центральный угол мат. үҙәк мөйөш
ЦЕНТРИЗМ м центризм, урталыҡ
ЦЕНТРИРОВАНИЕ с см. центрировать
ЦЕНЗ м ценз (1. халыҡты сәйәси хоҡуҡтан сикләй торган шарттар 2. иҡт. статистик һан алыу 3. махс. предприятиены билдәле бер разрядҡа индерец өсөн кәрәкле шарттар); возрастной ценз йәш цензы; имущественный ценз милек цензы
цензор м цензор; служить цензором цензор булып хеҙмәт итеү
цензорский, -ая, -ое цензорлыҡ ...ы, цензор ...ы; цензорские замечания цензор иҫкәртмәләре
цензорство с цензорлыҡ
ЦЕНЗУРА ж цензура (1. Боронго Римда цензор вазифаһы 2. матбугатты, киң информация сараларын кцҙәтецҙең дәцләт системаһы һәм шул эште башҡарган дәцләт ойошмаһы); военная цензура хәрби цензура; письма проходят через цензуру хаттар цензура аша үтә
ЦЕНЗУРНЫЙ, -ая, -ое 1. цензура ...ы; цензурный устав цензура уставы 2. цензураға ҡаршы килмәгән (ярашлы); вполне цензурное выражение цензураға ҡаршы килмәгән һүҙ
ЦЕНИТЕЛЬ м баһалаусы, баһалай (ҡәҙерен) белеүсе, баһа бирә белеүсе; ценитель искусства сәнғәтте баһалай белеүсе
ЦЕНИТЬ несов. 1. кого-что (определять цену ) хаҡ ҡуйыу (билдәләү, биреү), баһалау, баһа биреү; дорого ценить ҡиммәт хаҡ биреү 2. (давать оценку кому-чему-л.) баһалау, баһа биреү; ценить людей по поступкам кешеләрҙе эшенә ҡарап баһалау 3. что (дорожить) ҡәҙерен белеү, баһалау, хөрмәт (ихтирам) итеү; ценить дружбу дуҫлыҡтың ҡәҙерен белеү; ценить по заслугам хеҙмәттәренә ҡарап баһалау
ЦЕНИТЬСЯ несов. 1. (иметь цену) баһаланыу, хаҡ ҡуйылыу; цениться в миллион рублей миллион һумға баһаланыу; цениться дёшево арзан хаҡ ҡуйылыу 2. (признаваться важным, ценным ) баһаланыу, хөрмәткә лайыҡ булыу 3. страд. от ценить
цЕнник м хаҡтар күрһәткесе, хаҡтар белешмәһе
ценность ж 1. хаҡ, баһа; вещь высокой ценности юғары баһалы әйбер; посылка с объявленной ценностью хаҡы күрһәтелгән посылка 2. (значимость) әһәмиәт, ҡиммәт; ценность научной работы фәнни хеҙмәттең әһәмиәте 3. (ценный предмет) байлыҡ, хазина, ҡиммәтле нәмә; хранение ценностей ҡиммәтле нәмәләрҙе һаҡлау 4. обычно мн. ценности байлыҡ(тар), хазина(лар); материальные и духовные ценности матди һәм рухи хазиналар; ценности искусства сәнғәт байлыҡтары
ЦЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (имеющий цену) баһалы, хаҡы ҡуйылған (билдәләнгән, күрһәтелгән); ценная посылка хаҡы күрһәтелгән посылка 2. (дорогой ) ҡиммәтле; ценный подарок ҡиммәтле бүләк
3. перен. әһәмиәтле, ҡиммәтле, кәрәкле, мөһим;
615
ценный документ әһәмиәтле документ; ценное открытие мөһим асыш ♦ ценные бумаги см. бумага
ЦЕНТ м цент (АҠШ-та һәм ҡайһы бер башҡа илдәрҙә аҡса берәмегенең йөҙҙән бер өлөшөнә тигеҙ ваҡ аҡса)
цЕнтнер м центнер; пять центнеров пшеницы биш центнер бойҙай
ЦЕНТР м; в разн. знач. үҙәк, урта; центр шара шар үҙәге; центр круга түңәрәк үҙәге; областной центр өлкә үҙәге; научный центр ғилми үҙәк; культурный центр мәҙәниәт үҙәге; промышленный центр сәнәғәт үҙәге; директивы центра үҙәк директивалары; в центре внимания иғтибар үҙәгендә; в центре страны илдең уртаһында; жить в центре города ҡала үҙәгендә йәшәү ♦ центр тяжести см. тяжесть
ЦЕНТРАЛ м централ (революцияга тиклем Рәсәйҙә цҙәк төрмә)
ЦЕНТРАЛИЗАЦИЯ ж см. централизовать, централизоваться
ЦЕНТРАЛИЗМ м; полит. централизм (цҙәк-ләштерелгән идара системаһы) ♦ демократический централизм демократик централизм (коммунистар партияһын ойоштороу төҙөлөшөнөң етәксе принцибы)
ЦЕНТРАЛИЗОВАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от централизовать 2. прил. (сосредоточенный в центре) үҙәкләштерелгән, тупланған 3. прил. (исходящий из одного центра) бер үҙәктән; централизованная подача воды һыуҙы бер үҙәктән биреү ♦ централизованное государство үҙәкләштерелгән дәүләт
ЦЕНТРАЛИЗОВАТЬ сов., несов. что үҙәкләштереү, (бер урынға) туплау; централизовать руководство етәкселек итеүҙе үҙәкләштереү
ЦЕНТРАЛИЗОВАТЬСЯ 1. сов., несов. үҙәкләшеү, (бер урынға) тупланыу 2. несов. страд. от централизовать
ЦЕНТРАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое централизм ...ы; централистические взгляды централизм ҡараштары
ЦЕНТРАЛКА ж; разг. централка (мылтыҡтың бер төрө)
ЦЕНТРАЛЬ ж централь (цҙәк магистраль); отопительная централь йылытыу централе
ЦЕНТРАЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙәк, үҙәктәге, урта(лағы); центральная улица үҙәк урам; центральный район үҙәк район 2. (руководящий) үҙәк; центральный комитет профсоюзов профсоюздарҙың үҙәк комитеты 3. (основной) үҙәк, төп; центральный вопрос төп мәсьәлә 4. (обслуживающий систему чего-л.) үҙәкләштерелгән; центральное отопление үҙәкләштерелгән йылытыу системаһы ♦ центральная нервная система физиол. үҙәк нервы системаһы; центральный угол мат. үҙәк мөйөш
ЦЕНТРИЗМ м центризм, урталыҡ
ЦЕНТРИРОВАНИЕ с см. центрировать