Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 340
Поиск по словарям
C...
5. с род. п. (при обозначении лица, предмета , от которого берётся, получается, требуется что-л.) -дан/-дэн; получить деньги с заказчика заказ биреүсенән аҡса алыу; урожай с гектара (һәр) гектарҙан алынған уңыш
6. с род. п. (при обозначении предмета, лица , служащего образцом для подражания, воспроизведения ) -дан/-дән, -дың/-дең; брать пример с матери әсәйҙән үрнәк алыу; перевести с башкирского языка башҡортсанан тәржемә итеү; копия с документа документтың күсермәһе
7. с род. п. (с существительными “согласие ”, “ разрешение ”, “ позволение ” при указании на основание для совершения действия) менән, буйынса, нигеҙендә; с разрешения родителей ата-әсәнең рөхсәте менән; с вашего согласия һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса; с согласия автора автор ризалығы буйынса
8. с род. п. (при указании причины состояния , действия) -дан/-дән; сгорать со стыда ояттан ҡыҙарыу; умереть с голоду астан үлеү
9. с род. п. (при обозначении предмета, орудия , с помощью которого совершается действие ) менән (башлап), -дан/-дән (башлап); писать с большой буквы ҙур хәреф менән яҙыу; торговать с рук ҡулдан һатыу; влюбиться с первого взгляда бер күреүҙән ғашиҡ булыу; кормить ребёнка с ложечки баланы ҡалаҡ менән ашатыу
10. с вин. п. (при указании на приблизительную меру, примерное количество чего-л.) самаһы, тиклем, саҡлы, -лап/-ләп, -дай/-дәй, -ға/-гә яҡын; отдохнуть с полчаса ярты сәғәттәй ял итеү; прожить в деревне с месяц ауылда бер айға яҡын йәшәү; он получил с десяток писем ул унлап хат алды; с месяц назад бер ай самаһы элек; отъехать с километр бер километр самаһы китеү; он служит с месяц ул бер айға яҡын хеҙмәт итә; девочка ростом с маму әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай
11. с твор. п. (при обозначении совместности , указывая на предмет или лицо, участвующее в чём-л. вместе с кем-чем-л.) менән; идти с мамой әсәй менән барыу; поговорить с друзьями дуҫтар менән һөйләшеү
12. с твор. п. (при указании на наличие че-го-л. в чём-л.) -лы/-ле, -ған/-гән; платок с бахромой суҡлы шәл; дождь со снегом ҡарлы ямғыр; книга с иллюстрациями рәсемле китап; человек с ружьём мылтыҡлы кеше; хлеб с маслом май яғылған икмәк; мешок с мукой он һалынған тоҡ; воз со снопами көлтә тейәлгән йөк; ведро с молоком һөт һалынған күнәк
13. с твор. п. (при обозначении характера, образа действия) -ып/-еп; есть с жадностью ҡомһоҙланып ашау; слушать с восхищением һоҡланып тыңлау; идти с песнями йырлап барыу; проснуться с головной болью баш ауыртып уяныу
14. с твор. п. (при обозначении предмета, лица, посредством или с помощью которого осуществляется действие) менән, арҡыры, -лап/-ләп; мыть с мылом һабынлап йыуыу; броситься с кулаками на кого-л. кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу; послать с курьером курьер менән ебәреү
15. с твор. п. (при указании на лицо или предмет, с которым что-л. происходит, который испытывает, претерпевает что-л.) -ды/-де, менән, -ға/-гә; у него плохо с сердцем уның йөрәге ауырта; с самолётом произошла авария самолёт менән авария булған
16. с твор. п. (при обозначении цели действия ) менән; явиться с докладом доклад менән килеү; обратиться с просьбой үтенес менән мөрәжәғәт итеү; сделать с намерением маҡсат менән эшләү
17. твор. п. (при обозначении лица или предмета , к которому устанавливается какое-л. отношение другого лица или предмета) менән; познакомить с девушкой ҡыҙ менән таныштырыу; сравнить с оригиналом төп нөсхә менән сағыштырыу; согласиться с выводами һығымталар менән ризалашыу; быть осторожным с огнём ут менән һаҡ булыу ♦ с миру по нитке — голому рубашка ил төкөрһә — күл булыр; илдән еп йыйһаң, яланғасҡа күлдәк булыр
С... (со..., съ...) приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланылып, тцбәндәгеләрҙе ацлата: 1) өҫтән аҫҡа табан төшөц, мәҫ., скатиться тәгәрләп төшөү; спрыгнуть һикереп төшөү; стечь ағып төшөү; свеситься һалынып төшөү; 2) юҡ итец, бөтөрөц, алып ташлау, мәҫ., сбрить ҡырып ташлау; скосить сабып бөтөрөү; срезать ҡырҡып ташлау; 3) бер урынга тупланыу, бергә йыйылыу, мәҫ., сбежаться йүгерешеп бер урынға килеү; слетаться осоп килеп етеү; стечься ағып төшөү; 4) берләштерец, ныгытыу, ҡушыу, мәҫ., связать бәйләү; склеить йәбештереү; 5) цҙ-ара мөнәсәбәт, мәҫ., сговориться һүҙ ҡуйышыу, килешеү, һөйләшеп килешеү; сторговаться сауҙалашыу, килешеү; сработаться килешеп эшләп китеү; сыграться килешеп уйнап китеү; 6) са-гыштырыу, тицләштерец, мәҫ., сверить сағыштырып тикшереү (ҡарау); сравнить сағыштырып ҡарау; соотнести тиңләштереп ҡарау; 7) нимәнецдер кцсермәһен булдырыу, мәҫ., списать күсереп яҙыу (алыу), күсереү; срисовать күсереп һүрәт яһау (төшөрөү); 8) бөтөрөц, сарыф итец, мәҫ., скормить ашатып бөтөрөү; споить эсереп бөтөрөү; 9) цтәлец, тормошҡа ашыу, мәҫ., справиться хәлдән (ҡулдан) килеү, булдырыу, көс етеү; соблюсти һаҡлау, үтәү (законды , диетаны); 10) булмышын цҙгәртец, мәҫ., сгладить шымартыу, тигеҙләү; смягчить йомшартыу, йомшаҡ итеү; сузить тарайтыу, та-рыраҡ итеү, тарайта төшөү
340
5. с род. п. (при обозначении лица, предмета , от которого берётся, получается, требуется что-л.) -дан/-дэн; получить деньги с заказчика заказ биреүсенән аҡса алыу; урожай с гектара (һәр) гектарҙан алынған уңыш
6. с род. п. (при обозначении предмета, лица , служащего образцом для подражания, воспроизведения ) -дан/-дән, -дың/-дең; брать пример с матери әсәйҙән үрнәк алыу; перевести с башкирского языка башҡортсанан тәржемә итеү; копия с документа документтың күсермәһе
7. с род. п. (с существительными “согласие ”, “ разрешение ”, “ позволение ” при указании на основание для совершения действия) менән, буйынса, нигеҙендә; с разрешения родителей ата-әсәнең рөхсәте менән; с вашего согласия һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса; с согласия автора автор ризалығы буйынса
8. с род. п. (при указании причины состояния , действия) -дан/-дән; сгорать со стыда ояттан ҡыҙарыу; умереть с голоду астан үлеү
9. с род. п. (при обозначении предмета, орудия , с помощью которого совершается действие ) менән (башлап), -дан/-дән (башлап); писать с большой буквы ҙур хәреф менән яҙыу; торговать с рук ҡулдан һатыу; влюбиться с первого взгляда бер күреүҙән ғашиҡ булыу; кормить ребёнка с ложечки баланы ҡалаҡ менән ашатыу
10. с вин. п. (при указании на приблизительную меру, примерное количество чего-л.) самаһы, тиклем, саҡлы, -лап/-ләп, -дай/-дәй, -ға/-гә яҡын; отдохнуть с полчаса ярты сәғәттәй ял итеү; прожить в деревне с месяц ауылда бер айға яҡын йәшәү; он получил с десяток писем ул унлап хат алды; с месяц назад бер ай самаһы элек; отъехать с километр бер километр самаһы китеү; он служит с месяц ул бер айға яҡын хеҙмәт итә; девочка ростом с маму әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай
11. с твор. п. (при обозначении совместности , указывая на предмет или лицо, участвующее в чём-л. вместе с кем-чем-л.) менән; идти с мамой әсәй менән барыу; поговорить с друзьями дуҫтар менән һөйләшеү
12. с твор. п. (при указании на наличие че-го-л. в чём-л.) -лы/-ле, -ған/-гән; платок с бахромой суҡлы шәл; дождь со снегом ҡарлы ямғыр; книга с иллюстрациями рәсемле китап; человек с ружьём мылтыҡлы кеше; хлеб с маслом май яғылған икмәк; мешок с мукой он һалынған тоҡ; воз со снопами көлтә тейәлгән йөк; ведро с молоком һөт һалынған күнәк
13. с твор. п. (при обозначении характера, образа действия) -ып/-еп; есть с жадностью ҡомһоҙланып ашау; слушать с восхищением һоҡланып тыңлау; идти с песнями йырлап барыу; проснуться с головной болью баш ауыртып уяныу
14. с твор. п. (при обозначении предмета, лица, посредством или с помощью которого осуществляется действие) менән, арҡыры, -лап/-ләп; мыть с мылом һабынлап йыуыу; броситься с кулаками на кого-л. кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу; послать с курьером курьер менән ебәреү
15. с твор. п. (при указании на лицо или предмет, с которым что-л. происходит, который испытывает, претерпевает что-л.) -ды/-де, менән, -ға/-гә; у него плохо с сердцем уның йөрәге ауырта; с самолётом произошла авария самолёт менән авария булған
16. с твор. п. (при обозначении цели действия ) менән; явиться с докладом доклад менән килеү; обратиться с просьбой үтенес менән мөрәжәғәт итеү; сделать с намерением маҡсат менән эшләү
17. твор. п. (при обозначении лица или предмета , к которому устанавливается какое-л. отношение другого лица или предмета) менән; познакомить с девушкой ҡыҙ менән таныштырыу; сравнить с оригиналом төп нөсхә менән сағыштырыу; согласиться с выводами һығымталар менән ризалашыу; быть осторожным с огнём ут менән һаҡ булыу ♦ с миру по нитке — голому рубашка ил төкөрһә — күл булыр; илдән еп йыйһаң, яланғасҡа күлдәк булыр
С... (со..., съ...) приставка 1. ҡылым яһаганда ҡулланылып, тцбәндәгеләрҙе ацлата: 1) өҫтән аҫҡа табан төшөц, мәҫ., скатиться тәгәрләп төшөү; спрыгнуть һикереп төшөү; стечь ағып төшөү; свеситься һалынып төшөү; 2) юҡ итец, бөтөрөц, алып ташлау, мәҫ., сбрить ҡырып ташлау; скосить сабып бөтөрөү; срезать ҡырҡып ташлау; 3) бер урынга тупланыу, бергә йыйылыу, мәҫ., сбежаться йүгерешеп бер урынға килеү; слетаться осоп килеп етеү; стечься ағып төшөү; 4) берләштерец, ныгытыу, ҡушыу, мәҫ., связать бәйләү; склеить йәбештереү; 5) цҙ-ара мөнәсәбәт, мәҫ., сговориться һүҙ ҡуйышыу, килешеү, һөйләшеп килешеү; сторговаться сауҙалашыу, килешеү; сработаться килешеп эшләп китеү; сыграться килешеп уйнап китеү; 6) са-гыштырыу, тицләштерец, мәҫ., сверить сағыштырып тикшереү (ҡарау); сравнить сағыштырып ҡарау; соотнести тиңләштереп ҡарау; 7) нимәнецдер кцсермәһен булдырыу, мәҫ., списать күсереп яҙыу (алыу), күсереү; срисовать күсереп һүрәт яһау (төшөрөү); 8) бөтөрөц, сарыф итец, мәҫ., скормить ашатып бөтөрөү; споить эсереп бөтөрөү; 9) цтәлец, тормошҡа ашыу, мәҫ., справиться хәлдән (ҡулдан) килеү, булдырыу, көс етеү; соблюсти һаҡлау, үтәү (законды , диетаны); 10) булмышын цҙгәртец, мәҫ., сгладить шымартыу, тигеҙләү; смягчить йомшартыу, йомшаҡ итеү; сузить тарайтыу, та-рыраҡ итеү, тарайта төшөү
340