Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 493
Поиск по словарям
ТЕМ частица 1. (употребляется со сравнительной степенью прилагательных и наречий для выражения усиления интенсивности, степени качества ) -раҡ/-рәк; тем лучше бигерәк яҡшы 2. (в составе сложного союза “чем ..., тем”) (шул тиклем) -раҡ/-рәк; чем сложнее дело, тем интереснее эш ни тиклем ҡатмарлыраҡ, шул тиклем ҡыҙығы-раҡ ♦ тем более бигерәк тә; тем не менее см. менее
тЕма ж в разн. знач. тема; важная тема мөһим тема; раскрыть тему теманы асыу; тема с вариациями муз. вариациялы тема
ТЕМАТИКА ж тематика (темалар системаһы)
ТЕМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тематик, тема буйынса; тематический план тематик план; тематическая разработка тема буйынса эшләү
ТЕМБР м тембр (тауыш сифаты); тембр голоса тауыш тембры
ТЕМБРОВЫЙ, -ая, -ое тембр ...ы; тембровые различия инструментов инструменттарҙың тембр айырмалыҡтары
ТЕМЕННОЙ, -ая, -ое түбә ...ы; теменная кость түбә һөйәге
тЕмень ж; разг. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; какая темень ҡалай ҡараңғы
темлЯк м бөлдөргө (ҡылыс, ҡамсы һ. б. һабына таттан ҡулга кейә торган элмәге)
ТЕМНЕТЬ несов. 1. (становиться тёмным ) ҡарайыу, ҡарая төшөү; серебро темнеет көмөш ҡарая 2. безл. (о наступлении сумерек, вечера) ҡараңғыланыу, ҡараңғы төшөү; зимой рано темнеет ҡыш иртә ҡараңғылана 3. (виднеться) ҡарайып күренеү; вдали темнеет лес алыҫта урман ҡарайып күренә ♦ в глазах темнеет күҙ алды ҡараңғылана
ТЕМНЕТЬСЯ несов.; разг. 1. безл. см. темнеть 2; 2. см. темнеть 3
ТЕМНИТЬ несов. 1. кого-что (делать тёмным ) ҡараңғыландырыу 2. перен., прост. (путать , обманывать) бутау, алдау
ТЕМНИЦА ж; уст., высок. төрмә, зиндан; посадить в темницу төрмәгә ултыртыу
ТЕМНО 1. нареч. ҡараңғы; свеча темно горит шәм ҡараңғы яна 2. в знач. сказ., безл. ҡараңғы; в глазах темно күҙ алды ҡараңғы; на улице темно урамда ҡараңғы
ТЕМНО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ ҡара ”, “ ҡуцыр ” мәгәнәһендәге беренсе өлөшө, мәҫ., темноглазый ҡара күҙле
ТЁМНО-... урыҫ телендә ҡушма һеееәреец “ ҡуйы ”, “ ҡара ”, “ ҡуцыр ” мәгәнәһендәге беренсе өлөшө, мәҫ., тёмно-синий ҡуйы күк; тёмнозелёный ҡуйы йәшел
ТЕМНОБРОВЫЙ, -ая, -ое ҡара ҡашлы ТЕМНОВОЛОСЫЙ, -ая, -ое ҡуңыр сәсле ТЕМНОГЛАЗЫЙ, -ая, -ое ҡара күҙле ТЕМНОКОЖИЙ, -ая, -ее 1. ҡара тәнле (кеше ) 2. в знач. сущ. темнокожий м и темнокожая ж ҡара тәнле кеше
ТЕНДЕНЦИЯ
ТЕМНОЛИКИЙ, -ая, -ое ҡара (ҡуңыр) йөҙлө (битле)
ТЕМНОЛИЦЫЙ, -ая, -ее ҡара (ҡуңыр) йөҙлө (битле)
ТЕМНОТА ж 1. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; ночная темнота төнгө ҡараңғылыҡ 2. перен., разг. (невежество) наҙанлыҡ, томаналыҡ 3. перен. (неясность) аңлайышһыҙлыҡ, аныҡһыҙлыҡ
ТЁМНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡараңғы; тёмная комната ҡараңғы бүлмә 2. (о цвете) ҡара, ҡуңыр; тёмные волосы ҡуңыр сәс 3. перен. (сомнительный ) шикле, ҡараңғы; тёмное дело шикле эш 4. перен. (невежественный) наҙан, ҡара; тёмные люди наҙан кешеләр 5. перен. (мрачный, безрадостный) ауыр, ҡайғылы, күңелһеҙ; тёмные мысли күңелһеҙ уйҙар 6. перен. (неясный) билдәһеҙ, аңлайышһыҙ 7. перен. (злобный) ҡара, яуыз ♦ тёмный лес тулыһынса билдәһеҙ, ҡара урман; с темна до темна; от темна до темна прост. ҡара таңдан ҡара кискә тиклем; тёмное пятно ҡара тап
ТЕМП м темп (1. музыкаль әҫәреец башҡа-рылган тиелеге 2. берәй нәмәнец тормошҡа ашырылыу, тамамланыу тиелеге) ♦ в темпе йәһәт кенә, тиҙ-тиҙ генә
ТЕМПЕРАМЕНТ м темперамент, дәрт, ғәйрәт; человек с темпераментом дәртле кеше
ТЕМПЕРАМЕНТНЫЙ, -ая, -ое темпераментлы, дәртле, ҡыҙыу; темпераментная речь темпераментлы телмәр
ТЕМПЕРАТУРА ж 1. температура; сверхвысокая температура үтә юғары температура; температура горения яныу температураһы; температура плавления хим. иреү температураһы 2. температура, тән ҡыҙыулығы (эҫелеге); измерить температуру тән ҡыҙыулығын үлсәү
ТЕМПЕРАТУРИТЬ несов.; разг. температура күтәрелеү, тәне яныу; больная температурит ауырыуҙың температураһы күтәрелә; сильно температурит тәне ныҡ яна
ТЕМПЕРАТУРНЫЙ, -ая, -ое температура ...ы, ҡыҙыулыҡ ...ы, йылылыҡ ...ы; температурная кривая температура кимәле (үҙгәреше)
ТЕМЯ с; анат. түбә, баш түбәһе; ударить по темени түбәгә һуғыу
ТЕНДЕНЦИОЗНОСТЬ ж 1. (идейная направленность ) тенденциялылыҡ 2. (предвзятость ) тенденциозлыҡ, бер яҡлылыҡ
ТЕНДЕНЦИОЗНЫЙ, -ая, -ое 1. (идейно направленный ) тенденциялы 2. (предвзятый) тенденциоз, бер яҡлы, объектив булмаған; тенденциозное освещение вопроса мәсьәләне бер яҡлы яҡтыртыу
ТЕНДЕНЦИЯ ж 1. тенденция, үҫеш йүнәлеше; прогрессивная тенденция прогрессив үҫеш йүнәлеше 2. (основная идея) төп фекер, төп идея 3. (предвзятая идея, навязываемая читателю) бер яҡлы фекер
493
тЕма ж в разн. знач. тема; важная тема мөһим тема; раскрыть тему теманы асыу; тема с вариациями муз. вариациялы тема
ТЕМАТИКА ж тематика (темалар системаһы)
ТЕМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тематик, тема буйынса; тематический план тематик план; тематическая разработка тема буйынса эшләү
ТЕМБР м тембр (тауыш сифаты); тембр голоса тауыш тембры
ТЕМБРОВЫЙ, -ая, -ое тембр ...ы; тембровые различия инструментов инструменттарҙың тембр айырмалыҡтары
ТЕМЕННОЙ, -ая, -ое түбә ...ы; теменная кость түбә һөйәге
тЕмень ж; разг. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; какая темень ҡалай ҡараңғы
темлЯк м бөлдөргө (ҡылыс, ҡамсы һ. б. һабына таттан ҡулга кейә торган элмәге)
ТЕМНЕТЬ несов. 1. (становиться тёмным ) ҡарайыу, ҡарая төшөү; серебро темнеет көмөш ҡарая 2. безл. (о наступлении сумерек, вечера) ҡараңғыланыу, ҡараңғы төшөү; зимой рано темнеет ҡыш иртә ҡараңғылана 3. (виднеться) ҡарайып күренеү; вдали темнеет лес алыҫта урман ҡарайып күренә ♦ в глазах темнеет күҙ алды ҡараңғылана
ТЕМНЕТЬСЯ несов.; разг. 1. безл. см. темнеть 2; 2. см. темнеть 3
ТЕМНИТЬ несов. 1. кого-что (делать тёмным ) ҡараңғыландырыу 2. перен., прост. (путать , обманывать) бутау, алдау
ТЕМНИЦА ж; уст., высок. төрмә, зиндан; посадить в темницу төрмәгә ултыртыу
ТЕМНО 1. нареч. ҡараңғы; свеча темно горит шәм ҡараңғы яна 2. в знач. сказ., безл. ҡараңғы; в глазах темно күҙ алды ҡараңғы; на улице темно урамда ҡараңғы
ТЕМНО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ ҡара ”, “ ҡуцыр ” мәгәнәһендәге беренсе өлөшө, мәҫ., темноглазый ҡара күҙле
ТЁМНО-... урыҫ телендә ҡушма һеееәреец “ ҡуйы ”, “ ҡара ”, “ ҡуцыр ” мәгәнәһендәге беренсе өлөшө, мәҫ., тёмно-синий ҡуйы күк; тёмнозелёный ҡуйы йәшел
ТЕМНОБРОВЫЙ, -ая, -ое ҡара ҡашлы ТЕМНОВОЛОСЫЙ, -ая, -ое ҡуңыр сәсле ТЕМНОГЛАЗЫЙ, -ая, -ое ҡара күҙле ТЕМНОКОЖИЙ, -ая, -ее 1. ҡара тәнле (кеше ) 2. в знач. сущ. темнокожий м и темнокожая ж ҡара тәнле кеше
ТЕНДЕНЦИЯ
ТЕМНОЛИКИЙ, -ая, -ое ҡара (ҡуңыр) йөҙлө (битле)
ТЕМНОЛИЦЫЙ, -ая, -ее ҡара (ҡуңыр) йөҙлө (битле)
ТЕМНОТА ж 1. ҡараңғылыҡ, ҡараңғы; ночная темнота төнгө ҡараңғылыҡ 2. перен., разг. (невежество) наҙанлыҡ, томаналыҡ 3. перен. (неясность) аңлайышһыҙлыҡ, аныҡһыҙлыҡ
ТЁМНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡараңғы; тёмная комната ҡараңғы бүлмә 2. (о цвете) ҡара, ҡуңыр; тёмные волосы ҡуңыр сәс 3. перен. (сомнительный ) шикле, ҡараңғы; тёмное дело шикле эш 4. перен. (невежественный) наҙан, ҡара; тёмные люди наҙан кешеләр 5. перен. (мрачный, безрадостный) ауыр, ҡайғылы, күңелһеҙ; тёмные мысли күңелһеҙ уйҙар 6. перен. (неясный) билдәһеҙ, аңлайышһыҙ 7. перен. (злобный) ҡара, яуыз ♦ тёмный лес тулыһынса билдәһеҙ, ҡара урман; с темна до темна; от темна до темна прост. ҡара таңдан ҡара кискә тиклем; тёмное пятно ҡара тап
ТЕМП м темп (1. музыкаль әҫәреец башҡа-рылган тиелеге 2. берәй нәмәнец тормошҡа ашырылыу, тамамланыу тиелеге) ♦ в темпе йәһәт кенә, тиҙ-тиҙ генә
ТЕМПЕРАМЕНТ м темперамент, дәрт, ғәйрәт; человек с темпераментом дәртле кеше
ТЕМПЕРАМЕНТНЫЙ, -ая, -ое темпераментлы, дәртле, ҡыҙыу; темпераментная речь темпераментлы телмәр
ТЕМПЕРАТУРА ж 1. температура; сверхвысокая температура үтә юғары температура; температура горения яныу температураһы; температура плавления хим. иреү температураһы 2. температура, тән ҡыҙыулығы (эҫелеге); измерить температуру тән ҡыҙыулығын үлсәү
ТЕМПЕРАТУРИТЬ несов.; разг. температура күтәрелеү, тәне яныу; больная температурит ауырыуҙың температураһы күтәрелә; сильно температурит тәне ныҡ яна
ТЕМПЕРАТУРНЫЙ, -ая, -ое температура ...ы, ҡыҙыулыҡ ...ы, йылылыҡ ...ы; температурная кривая температура кимәле (үҙгәреше)
ТЕМЯ с; анат. түбә, баш түбәһе; ударить по темени түбәгә һуғыу
ТЕНДЕНЦИОЗНОСТЬ ж 1. (идейная направленность ) тенденциялылыҡ 2. (предвзятость ) тенденциозлыҡ, бер яҡлылыҡ
ТЕНДЕНЦИОЗНЫЙ, -ая, -ое 1. (идейно направленный ) тенденциялы 2. (предвзятый) тенденциоз, бер яҡлы, объектив булмаған; тенденциозное освещение вопроса мәсьәләне бер яҡлы яҡтыртыу
ТЕНДЕНЦИЯ ж 1. тенденция, үҫеш йүнәлеше; прогрессивная тенденция прогрессив үҫеш йүнәлеше 2. (основная идея) төп фекер, төп идея 3. (предвзятая идея, навязываемая читателю) бер яҡлы фекер
493