Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 523
Поиск по словарям
ТУМАНИТЬСЯ
ТУАЛЕТНЫЙ, -ая, -ое туалет ...ы, бәҙрәф ...ы; туалетный столик туалет өҫтәле; туалетное мыло еҫле һабын; туалетная бумага бәҙрәф ҡағыҙы
ТУБЕРКУЛЁЗ м туберкулёз; (шейных желёз) силсә; кОстный туберкулёз һөйәк туберкулёзы
ТУБЕРКУЛЁЗНИК м; разг. 1. (врач) тубер-кулёздан дауалай торған табип 2. (больной) ту-беркулёзлы кеше, туберкулёз менән ауырыусы
ТУБЕРКУЛЁЗНЫЙ, -ая, -ое 1. туберкулёз ...ы; туберкулёзный санаторий туберкулёз шифаханаһы 2. в знач. сущ. туберкулёзный м и туберкулёзная ж туберкулёзлы кеше, туберкулёз менән ауырыусы
ТУБЕРКУЛИН м туберкулин (туберкулёз таяҡсаларынан алынган матдә, ауырыуҙы бил-дәләц өсөн файҙаланыла)
ТУБЕРОЗА ж тубероза, тәбәр (декоратив гөл)
ТУВИНСКИЙ, -ая, -ое тува ...ы, Тува ...ы; тувинский язык тува теле
ТУВИНЦЫ мн. тува халҡы, тувалар // ед. тувинец м тува ир-аты; тувинка ж тува ҡатын-ҡыҙы
тУго 1. нареч. тығыҙлап, тыңҡыслап, ныҡ ҡыҫып; туго завязать ҡыҫып бәйләү; туго набить мешок тоҡто тыңҡыслап тултырыу 2. нареч . (с трудом) ауыр, ауырлыҡ (ҡыйынлыҡ) менән; дело продвигается туго эш ауыр бара 3. в знач. сказ., безл.; разг. ауыр; нам пришлось туго беҙгә ауырға тура килде
ТУГО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ҡаты ”, “ тулы ”, “ ауыр ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., тугощёкий тулы яңаҡлы
ТУГОДУМ м; разг. оҙаҡ уйлаусы кеше
тугОй, -ая, -ое 1. (сильно натянутый) ныҡ тартылған, ҡаты; тугой лук ныҡ тартылған ян 2. ҡаты; тугая пружина ҡаты пружина 3. (плотно набитый) тығыҙлап (тыңҡыслап) тултырылған, тығыҙ, тулы; тугой мешок тыңҡыслап тултырылған тоҡ 4. ҡыҫыҡ; тугой воротничок ҡыҫыҡ яға ♦ тугой карман кеҫәһе ҡалын; тугой на ухо ҡолаҡҡа ҡаты
тугоплавкий, -ая, -ое ауыр иреүсән (металл , быяла); тугоплавкий металл ауыр иреүсән металл
ТУГОУХИЙ, -ая, -ое ҡолаҡҡа ҡаты, һаңғы-рауыраҡ
ТУГОУХОСТЬ ж ҡолаҡҡа ҡатылыҡ (ҡаты булыу)
тугрик м тугрик (Монголия аҡса берәмеге)
ТУДА нареч. шунда, шул яҡҡа; я иду туда мин шунда барам ♦ ни туда ни сюда ни тегеләй ни былай; тегеләй ҙә былай ҙа түгел; туда и дорога разг. ана бара юлы, юлы шул
ТУДА-СЮДА нареч.; разг. 1. улай-былай, унда-бында, үрле-түрле; ходить туда-сюда үрле-түрле йөрөү 2. в знач. сказ. (сносно) бер сама,
арыу, ярайһы, ярарлыҡ; это ещё туда-сюда был әле ярарлыҡ
ТУЕВЫЙ, -ая, -ое сауыр ...ы; туевые шишки сауыр тубырсыҡтары
ТУЖИТЬ несов.; трад.-поэт. ҡайғырыу, көйөнөү, хәсрәтләнеү
ТУЖИТЬСЯ несов.; разг. көсәнеү, серәшеү, серәнеү
ТУЖУРКА ж тужурка (өҫкө кейем)
ТУЗ I м 1. карт. туз (уйын кәртенец иц ҙуры ) 2. чего, какой; перен., разг. ҙур кеше, дәрәжәле кеше, туз
ТУЗ II м туз (бер кешелек ике ишкәкле шлюпка )
ТУЗЕМЕЦ м и ТУЗЕМКА ж ерле кеше
ТУЗЕМНЫЙ, -ая, -ое уст. ерле; туземное население ерле халыҡ
тузИть несов. кого; разг. туҡмау, дөмбәҫләү тузлУк м; спец. тоҙлама, тоҙло һыу (балыҡ һ. б. тоҙлау өсөн)
ТУК I м; с.-х. тук (минераль ашлама, серетмә )
ТУК II межд. туҡ-туҡ (шаҡыган һ.б. тауыштарҙы белдерецсе ымлыҡ)
ТУКАТЬ несов.; разг. шаҡылдатыу, дөбөрләтеү, туҡылдатыу
ТУКАТЬСЯ несов.; разг. бәрелеү, һуғылыу
ТУКНУТЬСЯ сов. см. тукаться
ТУКОВЫЙ, -ая, -ое с.-х. тук ...ы, тук етештерә торған; туковый комбинат тук комбинаты
ТУЛОВИЩЕ с (человека) кәүҙә; (.животных) тороҡ
ТУЛУМБАС м тулумбас (һуҡма музыкаль ҡоралы)
ТУЛУП м толоп
тульЯ ж түбә (эшләпә, фуражка, бцрек тц-бәһе); шляпа с высокой тульёй бейек түбәле эшләпә
ТУЛЯРЕМИЯ ж; мед. туляремия (сысҡандар , бөжәктәр аша таралган йогошло ауырыу)
ТУМАК I м; прост. йоҙроҡ менән һуғыу, йоҙроҡлау
ТУМАК II м тумаҡ (1. ҡуяндарҙыц бер төрө 2. махс. буялган ҡуян тиреһе)
ТУМАН I м; прям., перен. томан; густой туман ҡуйы томан; туман рассеялся томан таралды ♦ напустить туману бутау, төтөн ебәреү; туман в голове баш томаланыу; туман в глазах күҙе томаланған
ТУМАН II и ТОМАН м туман, томан (Иран аҡсаһы)
ТУМАНИТЬ несов. что 1. (застилать) то-манлау, ҡараңғылау, ҡаплау; мгла туманит горизонт монар офоҡто ҡараңғылай 2. прям., перен. (лишать возможности ясно видеть, соображать ) томалау, ҡаплау; слёзы туманят глаза күҙҙәрҙе йәш ҡаплай
ТУМАНИТЬСЯ несов. 1. томанланыу, томан ҡаплау, ҡараңғыланыу; река туманится йылға-
523
ТУАЛЕТНЫЙ, -ая, -ое туалет ...ы, бәҙрәф ...ы; туалетный столик туалет өҫтәле; туалетное мыло еҫле һабын; туалетная бумага бәҙрәф ҡағыҙы
ТУБЕРКУЛЁЗ м туберкулёз; (шейных желёз) силсә; кОстный туберкулёз һөйәк туберкулёзы
ТУБЕРКУЛЁЗНИК м; разг. 1. (врач) тубер-кулёздан дауалай торған табип 2. (больной) ту-беркулёзлы кеше, туберкулёз менән ауырыусы
ТУБЕРКУЛЁЗНЫЙ, -ая, -ое 1. туберкулёз ...ы; туберкулёзный санаторий туберкулёз шифаханаһы 2. в знач. сущ. туберкулёзный м и туберкулёзная ж туберкулёзлы кеше, туберкулёз менән ауырыусы
ТУБЕРКУЛИН м туберкулин (туберкулёз таяҡсаларынан алынган матдә, ауырыуҙы бил-дәләц өсөн файҙаланыла)
ТУБЕРОЗА ж тубероза, тәбәр (декоратив гөл)
ТУВИНСКИЙ, -ая, -ое тува ...ы, Тува ...ы; тувинский язык тува теле
ТУВИНЦЫ мн. тува халҡы, тувалар // ед. тувинец м тува ир-аты; тувинка ж тува ҡатын-ҡыҙы
тУго 1. нареч. тығыҙлап, тыңҡыслап, ныҡ ҡыҫып; туго завязать ҡыҫып бәйләү; туго набить мешок тоҡто тыңҡыслап тултырыу 2. нареч . (с трудом) ауыр, ауырлыҡ (ҡыйынлыҡ) менән; дело продвигается туго эш ауыр бара 3. в знач. сказ., безл.; разг. ауыр; нам пришлось туго беҙгә ауырға тура килде
ТУГО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ҡаты ”, “ тулы ”, “ ауыр ” мәгәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., тугощёкий тулы яңаҡлы
ТУГОДУМ м; разг. оҙаҡ уйлаусы кеше
тугОй, -ая, -ое 1. (сильно натянутый) ныҡ тартылған, ҡаты; тугой лук ныҡ тартылған ян 2. ҡаты; тугая пружина ҡаты пружина 3. (плотно набитый) тығыҙлап (тыңҡыслап) тултырылған, тығыҙ, тулы; тугой мешок тыңҡыслап тултырылған тоҡ 4. ҡыҫыҡ; тугой воротничок ҡыҫыҡ яға ♦ тугой карман кеҫәһе ҡалын; тугой на ухо ҡолаҡҡа ҡаты
тугоплавкий, -ая, -ое ауыр иреүсән (металл , быяла); тугоплавкий металл ауыр иреүсән металл
ТУГОУХИЙ, -ая, -ое ҡолаҡҡа ҡаты, һаңғы-рауыраҡ
ТУГОУХОСТЬ ж ҡолаҡҡа ҡатылыҡ (ҡаты булыу)
тугрик м тугрик (Монголия аҡса берәмеге)
ТУДА нареч. шунда, шул яҡҡа; я иду туда мин шунда барам ♦ ни туда ни сюда ни тегеләй ни былай; тегеләй ҙә былай ҙа түгел; туда и дорога разг. ана бара юлы, юлы шул
ТУДА-СЮДА нареч.; разг. 1. улай-былай, унда-бында, үрле-түрле; ходить туда-сюда үрле-түрле йөрөү 2. в знач. сказ. (сносно) бер сама,
арыу, ярайһы, ярарлыҡ; это ещё туда-сюда был әле ярарлыҡ
ТУЕВЫЙ, -ая, -ое сауыр ...ы; туевые шишки сауыр тубырсыҡтары
ТУЖИТЬ несов.; трад.-поэт. ҡайғырыу, көйөнөү, хәсрәтләнеү
ТУЖИТЬСЯ несов.; разг. көсәнеү, серәшеү, серәнеү
ТУЖУРКА ж тужурка (өҫкө кейем)
ТУЗ I м 1. карт. туз (уйын кәртенец иц ҙуры ) 2. чего, какой; перен., разг. ҙур кеше, дәрәжәле кеше, туз
ТУЗ II м туз (бер кешелек ике ишкәкле шлюпка )
ТУЗЕМЕЦ м и ТУЗЕМКА ж ерле кеше
ТУЗЕМНЫЙ, -ая, -ое уст. ерле; туземное население ерле халыҡ
тузИть несов. кого; разг. туҡмау, дөмбәҫләү тузлУк м; спец. тоҙлама, тоҙло һыу (балыҡ һ. б. тоҙлау өсөн)
ТУК I м; с.-х. тук (минераль ашлама, серетмә )
ТУК II межд. туҡ-туҡ (шаҡыган һ.б. тауыштарҙы белдерецсе ымлыҡ)
ТУКАТЬ несов.; разг. шаҡылдатыу, дөбөрләтеү, туҡылдатыу
ТУКАТЬСЯ несов.; разг. бәрелеү, һуғылыу
ТУКНУТЬСЯ сов. см. тукаться
ТУКОВЫЙ, -ая, -ое с.-х. тук ...ы, тук етештерә торған; туковый комбинат тук комбинаты
ТУЛОВИЩЕ с (человека) кәүҙә; (.животных) тороҡ
ТУЛУМБАС м тулумбас (һуҡма музыкаль ҡоралы)
ТУЛУП м толоп
тульЯ ж түбә (эшләпә, фуражка, бцрек тц-бәһе); шляпа с высокой тульёй бейек түбәле эшләпә
ТУЛЯРЕМИЯ ж; мед. туляремия (сысҡандар , бөжәктәр аша таралган йогошло ауырыу)
ТУМАК I м; прост. йоҙроҡ менән һуғыу, йоҙроҡлау
ТУМАК II м тумаҡ (1. ҡуяндарҙыц бер төрө 2. махс. буялган ҡуян тиреһе)
ТУМАН I м; прям., перен. томан; густой туман ҡуйы томан; туман рассеялся томан таралды ♦ напустить туману бутау, төтөн ебәреү; туман в голове баш томаланыу; туман в глазах күҙе томаланған
ТУМАН II и ТОМАН м туман, томан (Иран аҡсаһы)
ТУМАНИТЬ несов. что 1. (застилать) то-манлау, ҡараңғылау, ҡаплау; мгла туманит горизонт монар офоҡто ҡараңғылай 2. прям., перен. (лишать возможности ясно видеть, соображать ) томалау, ҡаплау; слёзы туманят глаза күҙҙәрҙе йәш ҡаплай
ТУМАНИТЬСЯ несов. 1. томанланыу, томан ҡаплау, ҡараңғыланыу; река туманится йылға-
523