Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 546
Поиск по словарям
УЗЛОВОЙ
ставах, венах) төйөрлө, сурайып торған, төйөрлө, бирсәйгән; узловатые суставы төйөрлө быуын; узловатые пальцы сурайып торған бармаҡтар
УЗЛОВОЙ, -ая, -ое 1. үҙәк; узловая железнодорожная станция үҙәк тимер юл станцияһы; узловое направление үҙәк йүнәлеш 2. перен. төп, иң мөһим, иң әһәмиәтле; узловой вопрос төп мәсьәлә 3. быуынлы, өлөшлө, быуынлы-бы-уынлы; узловой ремонт быуынлы-быуынлы ремонт; узловая сборка быуынлап йыйнау ♦ узловое письмо төйөнлө яҙыу (ҡайһы бер яҙмаһыҙ халыҡтарҙың иҫәп-хисап өсөн бауҙы төйөнләце)
УЗНАВАТЬ несов. см. узнать
УЗНАВАТЬСЯ несов. 1. см. узнаться 2. страд. от узнавать
УЗНАТЬ сов. 1. кого - что таныу, танып алыу; узнать старого друга иҫке дуҫты таныу 2. что белеү, белешеү, һорашып (ишетеп) белеү; узнать от брата вести ағайҙан хәбәрҙәр ишетеп белеү; узнать новости яңылыҡтарҙы һорашып белеү 3. кисереү, татыу; узнать радость материнства әсә булыу шатлығын татыу ♦ своих не узнает (не узнаешь) кәрәген биреү
УЗНАТЬСЯ сов.; разг. беленеү, билдәле булыу; всё узнается потом бөтәһе лә һуңынан беленер
Узник м и Узница ж тотҡон, әсир
УЗОР м биҙәк, семәр, ҡузыр, нағыш; узор на наличниках тәҙрә ҡашының йөҙлөк семәре; узор платка яулыҡ биҙәге
узОрный, -ая, -ое 1. биҙәк ...ы, семәр ...ы, биҙәкләй (семәрләй) торған; узорные образцы биҙәк үрнәктәре 2. см. узорчатый
УЗОРЧАТОСТЬ ж биҙәклелек, семәрлелек, биҙәкле (семәрле) булыу
УЗОРЧАТЫЙ, -ая, -ое биҙәкле, семәрле, ҡузырлы, нағышлы; узорчатая ткань биҙәкле туҡыма; узорчатый пояс семәрле билбау
Узость ж 1. тарлыҡ, ҡыҫырыҡлыҡ, ҡыҫан-лыҡ; узость улицы урамдың тарлығы 2. перен. (ограниченность) сикләнгәнлек, тарлыҡ, тар ҡа-рашлылыҡ; узость тематики теманың сикләнгәнлеге
УЗРЕТЬ сов. что 1. (увидеть) күреү, аңлау 2. книжн. (заподозрить) тип аңлау (күреү), тип ҡабул итеү; узреть обиду үпкәләрлек тип аңлау узуальный, -ая, -ое 1. юр. ғәҙәттә булған, йолаға таянған 2. лингв. узуаль, ғәҙәти, ҡабул ителгән; узуальное значение ҡабул ителгән мәғәнә
УЗУРПАТОР м; книжн. узурпатор (власты йәки кешеләрҙең хоҡуҡтарын законһыҙ рәцеш-тә цҙ ҡулына алган кеше)
УЗУРПАТОРСТВО с; книжн. узурпаторлыҡ
УЗУРПАЦИЯ ж; книжн. узурпация (власты йәки кеше хоҡуктарын законһыҙ тартып алыу )
УЗУРПИРОВАТЬ сов., несов. что; книжн. узурпациялау (законһыҙ тартып алыу)
Узус м 1. юр. (обычай) йола, ғәҙәт 2. лингв. узус (һцҙҙең йәки әйтемдең дөйөм ҡабул ителгән ҡулланылышы )
Узы только мн. 1. уст. (оковы) бығау, тышау 2. чего, какие; перен. бәйләнеш, еп; семейные узы ғаилә бәйләнештәре; узы дружбы дуҫлыҡ ептәре ♦ кровные узы; узы крови см. кровный
УЙГУРСКИЙ, -ая, -ое уйғыр ...ы; уйгурский язык уйғыр теле
уйгУры мн. уйғырҙар, уйғыр халҡы // ед. уйгур м уйғыр ир-аты; уйгурка ж уйғыр ҡатын-ҡыҙы
УЙМА ж; разг. бик күп, әллә ни саҡлы, хисапһыҙ күп, бөткөһөҙ күп; уйма денег бик күп аҡса, хисапһыҙ күп аҡса; уйма народу әллә ни саҡлы халыҡ
уйтИ сов. 1. прям., перен. китеү, сығып китеү; уйти на работу эшкә китеү; уйти на охоту һунарға сығып китеү; письмо ушло с утренней почтой хат иртәнге почта менән китте; уйти от прямого ответа тура яуаптан ситкә китеү 2. разг. (уволиться) сығыу, ташлау, китеү; уйти с работы эштән китеү; уйти на пенсию пенсияға сығыу 3. прям., перен. (спастись) ҡасыу, ҡасып ҡотолоу; уйти от преследования эҙәрләүҙән ҡасыу; от судьбы не уйти яҙмыштан ҡасып ҡотолоп булмай 4. перен. үтеү, уҙыу, үтеп китеү; время уже ушло ваҡыт үтеп китте инде; молодость ушла йәшлек уҙҙы 5. на что китеү, тотолоу, тотолоп бөтөү; деньги ушли на покупку костюма аҡса костюм алыуға китте; на платье ушло четыре метра күлдәккә дүрт метр китте 6. во что батыу, инеп китеү; колёса машины наполовину ушли в грунт машинаның тәгәрмәстәре яртылай ергә батты 7. перен. сумыу, күмелеү, батыу; с головой уйти в работу баш менән эшкә сумыу 8. разг. (вытечь) ташыу, ташып китеү (сығыу, түгелеү); молоко ушло һөт ташып китте 9. (со словами “ вперёд ”, “ далеко ”) (алға) китеү, (алға) сығыу; часы ушли вперёд сәғәт алға киткән; уйти вперёд в учёбе уҡыуҙа алға китеү ♦ уйти в кусты см. куст; уйти в мир иной теге донъяға китеү; уйти в себя кешенән ситләшеү, үҙеңә бикләнеү; уйти из жизни донъянан китеү, донъя ҡуйыу; уйти на дно һыу төбөнә китеү, батыу; уйти на покой ялға сығыу, эштән китеү; не уйдёт кто-что ҡасмаҫ, китмәҫ; душа ушла в пятки см. душа; уйти ни с чем ҡоро китеү (ҡалыу), буш (бер ниһеҙ) китеү
УКАЗ м 1. ҡарар, указ; Указ Президента РФ РФ Президентының ҡарары 2. в знач. сказ. кому ; разг. үрнәк, күрһәтмә, өлгө; он мне не указ ул миңә өлгө түгел
УКАЗАНИЕ с 1. см. указать 2. (наставление ) күрһәтмә; дать указание күрһәтмә биреү
УКАЗАТЕЛЬ м 1. күрһәткес; указатель дорог юл күрһәткес; указатель скорости тиҙлек күрһәткес 2. (справочник) белешмә, белешмәлек,
546
ставах, венах) төйөрлө, сурайып торған, төйөрлө, бирсәйгән; узловатые суставы төйөрлө быуын; узловатые пальцы сурайып торған бармаҡтар
УЗЛОВОЙ, -ая, -ое 1. үҙәк; узловая железнодорожная станция үҙәк тимер юл станцияһы; узловое направление үҙәк йүнәлеш 2. перен. төп, иң мөһим, иң әһәмиәтле; узловой вопрос төп мәсьәлә 3. быуынлы, өлөшлө, быуынлы-бы-уынлы; узловой ремонт быуынлы-быуынлы ремонт; узловая сборка быуынлап йыйнау ♦ узловое письмо төйөнлө яҙыу (ҡайһы бер яҙмаһыҙ халыҡтарҙың иҫәп-хисап өсөн бауҙы төйөнләце)
УЗНАВАТЬ несов. см. узнать
УЗНАВАТЬСЯ несов. 1. см. узнаться 2. страд. от узнавать
УЗНАТЬ сов. 1. кого - что таныу, танып алыу; узнать старого друга иҫке дуҫты таныу 2. что белеү, белешеү, һорашып (ишетеп) белеү; узнать от брата вести ағайҙан хәбәрҙәр ишетеп белеү; узнать новости яңылыҡтарҙы һорашып белеү 3. кисереү, татыу; узнать радость материнства әсә булыу шатлығын татыу ♦ своих не узнает (не узнаешь) кәрәген биреү
УЗНАТЬСЯ сов.; разг. беленеү, билдәле булыу; всё узнается потом бөтәһе лә һуңынан беленер
Узник м и Узница ж тотҡон, әсир
УЗОР м биҙәк, семәр, ҡузыр, нағыш; узор на наличниках тәҙрә ҡашының йөҙлөк семәре; узор платка яулыҡ биҙәге
узОрный, -ая, -ое 1. биҙәк ...ы, семәр ...ы, биҙәкләй (семәрләй) торған; узорные образцы биҙәк үрнәктәре 2. см. узорчатый
УЗОРЧАТОСТЬ ж биҙәклелек, семәрлелек, биҙәкле (семәрле) булыу
УЗОРЧАТЫЙ, -ая, -ое биҙәкле, семәрле, ҡузырлы, нағышлы; узорчатая ткань биҙәкле туҡыма; узорчатый пояс семәрле билбау
Узость ж 1. тарлыҡ, ҡыҫырыҡлыҡ, ҡыҫан-лыҡ; узость улицы урамдың тарлығы 2. перен. (ограниченность) сикләнгәнлек, тарлыҡ, тар ҡа-рашлылыҡ; узость тематики теманың сикләнгәнлеге
УЗРЕТЬ сов. что 1. (увидеть) күреү, аңлау 2. книжн. (заподозрить) тип аңлау (күреү), тип ҡабул итеү; узреть обиду үпкәләрлек тип аңлау узуальный, -ая, -ое 1. юр. ғәҙәттә булған, йолаға таянған 2. лингв. узуаль, ғәҙәти, ҡабул ителгән; узуальное значение ҡабул ителгән мәғәнә
УЗУРПАТОР м; книжн. узурпатор (власты йәки кешеләрҙең хоҡуҡтарын законһыҙ рәцеш-тә цҙ ҡулына алган кеше)
УЗУРПАТОРСТВО с; книжн. узурпаторлыҡ
УЗУРПАЦИЯ ж; книжн. узурпация (власты йәки кеше хоҡуктарын законһыҙ тартып алыу )
УЗУРПИРОВАТЬ сов., несов. что; книжн. узурпациялау (законһыҙ тартып алыу)
Узус м 1. юр. (обычай) йола, ғәҙәт 2. лингв. узус (һцҙҙең йәки әйтемдең дөйөм ҡабул ителгән ҡулланылышы )
Узы только мн. 1. уст. (оковы) бығау, тышау 2. чего, какие; перен. бәйләнеш, еп; семейные узы ғаилә бәйләнештәре; узы дружбы дуҫлыҡ ептәре ♦ кровные узы; узы крови см. кровный
УЙГУРСКИЙ, -ая, -ое уйғыр ...ы; уйгурский язык уйғыр теле
уйгУры мн. уйғырҙар, уйғыр халҡы // ед. уйгур м уйғыр ир-аты; уйгурка ж уйғыр ҡатын-ҡыҙы
УЙМА ж; разг. бик күп, әллә ни саҡлы, хисапһыҙ күп, бөткөһөҙ күп; уйма денег бик күп аҡса, хисапһыҙ күп аҡса; уйма народу әллә ни саҡлы халыҡ
уйтИ сов. 1. прям., перен. китеү, сығып китеү; уйти на работу эшкә китеү; уйти на охоту һунарға сығып китеү; письмо ушло с утренней почтой хат иртәнге почта менән китте; уйти от прямого ответа тура яуаптан ситкә китеү 2. разг. (уволиться) сығыу, ташлау, китеү; уйти с работы эштән китеү; уйти на пенсию пенсияға сығыу 3. прям., перен. (спастись) ҡасыу, ҡасып ҡотолоу; уйти от преследования эҙәрләүҙән ҡасыу; от судьбы не уйти яҙмыштан ҡасып ҡотолоп булмай 4. перен. үтеү, уҙыу, үтеп китеү; время уже ушло ваҡыт үтеп китте инде; молодость ушла йәшлек уҙҙы 5. на что китеү, тотолоу, тотолоп бөтөү; деньги ушли на покупку костюма аҡса костюм алыуға китте; на платье ушло четыре метра күлдәккә дүрт метр китте 6. во что батыу, инеп китеү; колёса машины наполовину ушли в грунт машинаның тәгәрмәстәре яртылай ергә батты 7. перен. сумыу, күмелеү, батыу; с головой уйти в работу баш менән эшкә сумыу 8. разг. (вытечь) ташыу, ташып китеү (сығыу, түгелеү); молоко ушло һөт ташып китте 9. (со словами “ вперёд ”, “ далеко ”) (алға) китеү, (алға) сығыу; часы ушли вперёд сәғәт алға киткән; уйти вперёд в учёбе уҡыуҙа алға китеү ♦ уйти в кусты см. куст; уйти в мир иной теге донъяға китеү; уйти в себя кешенән ситләшеү, үҙеңә бикләнеү; уйти из жизни донъянан китеү, донъя ҡуйыу; уйти на дно һыу төбөнә китеү, батыу; уйти на покой ялға сығыу, эштән китеү; не уйдёт кто-что ҡасмаҫ, китмәҫ; душа ушла в пятки см. душа; уйти ни с чем ҡоро китеү (ҡалыу), буш (бер ниһеҙ) китеү
УКАЗ м 1. ҡарар, указ; Указ Президента РФ РФ Президентының ҡарары 2. в знач. сказ. кому ; разг. үрнәк, күрһәтмә, өлгө; он мне не указ ул миңә өлгө түгел
УКАЗАНИЕ с 1. см. указать 2. (наставление ) күрһәтмә; дать указание күрһәтмә биреү
УКАЗАТЕЛЬ м 1. күрһәткес; указатель дорог юл күрһәткес; указатель скорости тиҙлек күрһәткес 2. (справочник) белешмә, белешмәлек,
546