Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 614
Поиск по словарям
ЦЕЛОМУДРЕННОСТЬ
ЦЕЛОМУДРЕННОСТЬ ж см. целомудрие
ЦЕЛОМУДРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (девственный ) ғиффәтле, саф 2. (нравственный) инсафлы, әхлаҡлы; целомудренный образ жизни әхлаҡлы йәшәү тәртибе
ЦЕЛОМУДРИЕ с 1. (девственность ) ғиффәт-лелек, сафлыҡ 2. (строгая нравственность) инсафлыҡ, әхлаҡлылыҡ; целомудрие мыслей уй-фекерҙәрҙең инсафлығы
ЦЕЛОСТНОСТЬ ж (бер) бөтөнлөк, теүәллек, тулылыҡ, тамамланғанлыҡ; целостность организма организмдың бер бөтөнлөгө; территориальная целостность территориаль бөтөнлөк
целостный, -ая, -ое (бер) бөтөн, теүәл, тулы; целостное впечатление тулы тәьҫир
целость ж 1. (неповреждённое состояние чего-л.) бөтөнлөк, теүәллек, именлек, иҫән-һау-лыҡ 2. (внутреннее единство) бөтөнлөк, тамамланғанлыҡ, тулылыҡ, теүәллек ♦ в целости и сохранности имен-аман көйөнсә, иҫән-һау, теүәл
цЕлый, -ая, -ое 1. (полный, непочатый) тулы (бер), теүәл (бер), бөтөн (бер), башланмаған, тейелмәгән; целый пирог бөтөн бер бәлеш 2. (в полном составе) тотош, бөтә, тулы; ездить целыми семьями тотош ғаилә менән йөрөү 3. буйы, теүәл (бер), тулы (бер), бөтөн, бөтә; целый день көнө буйы; ждать целый час теүәл бер сәғәт көтөү; целый город бөтөн ҡала; в целом мире бөтә донъяла 4. разг. (настоящий) ысын; целое событие ысын ваҡиға 5. в знач. сущ. целое с (нечто единое) бер бөтөн, тулы бер; республика составляет единое целое республика бер бөтөн булып тора 6. (неповреждённый, невредимый) бөтөн, теүәл, иҫән, имен, зыян-зарарһыҙ, ватылмаған; всё было цело бөтәһе лә теүәл ине; остаться целым иҫән ҡалыу; сапоги были целые итектәр бөтөн ине 7. (не пропавший) иҫән-һау, имен, иҫән, юғалмаған; архив отделения цел бүлектең архивы имен 8. мат. бөтөн; целое число бөтөн һан 9. в знач. сущ. целое с, целая ж; мат. бөтөн; одна целая шесть десятых бер бөтөн ундан алты ♦ в общем и целом см. общий; целая вечность мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт; целый короб (вестей, новостей и т.п.) см. короб; целый и невредимый; цел и невредим иҫән-һау, имен-аман
ЦЕЛЬ ж 1. сәп, мәрәй; попасть в цель сәпкә тейҙереү 2. маҡсат, морат, теләк; с какой целью ниндәй маҡсат менән; достигнуть цели моратҡа ирешеү ♦ с целью; в целях чего нимәгәлер тип, нимәгәлер иҫәп тотоп, нимәлер өсөн, ниндәйҙер маҡсат менән; бить в цель маҡсатҡа (теләгәнгә) ирешеү; иметь целью (цель) маҡсат итеп ҡуйыу (тотоу), маҡсатҡа ынтылыу (тырышыу)
ЦЕЛЬНО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ бөтөн ”, “ тотош ” мәғәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., цельнокорпусный тотош корпуслы; цельнокроеный тотош ҡырҡылған
ЦЕЛЬНОМЕТАЛЛИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тотош металл ...ы, тотош металдан эшләнгән; цельнометаллический вагон тотош металдан эшләнгән вагон цельность ж 1. бөтөнлөк, тотошлоҡ; цельность территории территорияның бөтөнлөгө 2. бөтөнлөк, тамамланғанлыҡ, тулылыҡ, теүәллек; цельность образа образдың тулылығы
ЦЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (состоящий из одного куска) бөтөн, тотош, бер киҫәктән торған; цельный резиновый шланг бер киҫәктән торған резина шланг 2. (бер) бөтөн, тамамланған, берҙәм, тулы; цельный характер бер бөтөн характер 3. (неразбавленный, натуральный) таҙа, тәбиғи һыу ҡушылмаған, шыйығайтылмаған, айыртыл-маған; цельное вино таҙа шарап; цельное молоко айыртылмаған һөт
ЦЕЛЬСИЙ: шкала Цельсия Цельсий шкалаһы (һыуҙыц туцыу нөктәһенән ҡайнау нөктәһенә тиклем 100 градусҡа бцленгән термометр)
ЦЕМЕНТ м цемент; завезти на стройку цемент төҙөлөшкә цемент килтереү
ЦЕМЕНТАЦИЯ ж 1. тех. цементлау, цементлап нығытыу; цементация скважины скважинаны цементлап нығытыу 2. тех. цементациялау, сыныҡтырыу; твёрдая цементация ҡаты сыныҡтырыу; газовая цементация газ менән цементациялау 3. геол. ҡатыу, цементлашыу
ЦЕМЕНТИРОВАТЬ сов., несов. что 1. тех. цементлау, цементлап нығытыу; цементировать дорожку юлды цементлау 2. тех. цементациялау, сыныҡтырыу; цементировать сталь ҡоросто сыныҡтырыу 3. перен. (сплотить) нығытыу, берләштереү; цементировать дружбу дуҫлыҡты нығытыу
ЦЕМЕНТИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов.; тех. (подвергнуться цементации) цементланыу; (о стали ) сынығыу 2. несов. страд. от цементировать
ЦЕМЕНТНЫЙ, -ая, -ое 1. цемент ...ы; цементный завод цемент заводы 2. цемент, цемент ...ы; цементный раствор цемент иретмәһе; цементный пол цемент иҙән
ЦЕНА ж 1. хаҡ; государственная цена дәүләт хаҡы; снижение цен на продовольственные товары аҙыҡ-түлек тауарҙарына хаҡ төшөү; стабилизация цен хаҡтарҙың тотороҡланыуы 2. (плата за что-л.) хаҡ, түләү; цена за прокат прокат өсөн хаҡ 3. перен. (ценность, достоинство) баһа, ҡиммәт, ҡәҙер; знать цену времени ваҡыттың ҡәҙерен белеү 4. в твор. п. ценою чего (ҡорбан) итеп, (ҡорбандар) биреп; ценою неслыханных жертв ишетелмәгән ҡорбандар биреп; ценою своего счастья үҙ бәхетен ҡорбан итеп ♦ в цене бик ҡиммәт, юғары баһалы; дорогой ценой см. дорогой; любой ценой нисек кенә булһа ла, теләһә ниндәй юл менән; знать цену см. знать I; набить себе цену см. набить; грош цена см. грош; цены нет: 1) чему бик ҡиммәт; 2) кому баһалап бөтөргөһөҙ, тиңе юҡ
614
ЦЕЛОМУДРЕННОСТЬ ж см. целомудрие
ЦЕЛОМУДРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (девственный ) ғиффәтле, саф 2. (нравственный) инсафлы, әхлаҡлы; целомудренный образ жизни әхлаҡлы йәшәү тәртибе
ЦЕЛОМУДРИЕ с 1. (девственность ) ғиффәт-лелек, сафлыҡ 2. (строгая нравственность) инсафлыҡ, әхлаҡлылыҡ; целомудрие мыслей уй-фекерҙәрҙең инсафлығы
ЦЕЛОСТНОСТЬ ж (бер) бөтөнлөк, теүәллек, тулылыҡ, тамамланғанлыҡ; целостность организма организмдың бер бөтөнлөгө; территориальная целостность территориаль бөтөнлөк
целостный, -ая, -ое (бер) бөтөн, теүәл, тулы; целостное впечатление тулы тәьҫир
целость ж 1. (неповреждённое состояние чего-л.) бөтөнлөк, теүәллек, именлек, иҫән-һау-лыҡ 2. (внутреннее единство) бөтөнлөк, тамамланғанлыҡ, тулылыҡ, теүәллек ♦ в целости и сохранности имен-аман көйөнсә, иҫән-һау, теүәл
цЕлый, -ая, -ое 1. (полный, непочатый) тулы (бер), теүәл (бер), бөтөн (бер), башланмаған, тейелмәгән; целый пирог бөтөн бер бәлеш 2. (в полном составе) тотош, бөтә, тулы; ездить целыми семьями тотош ғаилә менән йөрөү 3. буйы, теүәл (бер), тулы (бер), бөтөн, бөтә; целый день көнө буйы; ждать целый час теүәл бер сәғәт көтөү; целый город бөтөн ҡала; в целом мире бөтә донъяла 4. разг. (настоящий) ысын; целое событие ысын ваҡиға 5. в знач. сущ. целое с (нечто единое) бер бөтөн, тулы бер; республика составляет единое целое республика бер бөтөн булып тора 6. (неповреждённый, невредимый) бөтөн, теүәл, иҫән, имен, зыян-зарарһыҙ, ватылмаған; всё было цело бөтәһе лә теүәл ине; остаться целым иҫән ҡалыу; сапоги были целые итектәр бөтөн ине 7. (не пропавший) иҫән-һау, имен, иҫән, юғалмаған; архив отделения цел бүлектең архивы имен 8. мат. бөтөн; целое число бөтөн һан 9. в знач. сущ. целое с, целая ж; мат. бөтөн; одна целая шесть десятых бер бөтөн ундан алты ♦ в общем и целом см. общий; целая вечность мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт; целый короб (вестей, новостей и т.п.) см. короб; целый и невредимый; цел и невредим иҫән-һау, имен-аман
ЦЕЛЬ ж 1. сәп, мәрәй; попасть в цель сәпкә тейҙереү 2. маҡсат, морат, теләк; с какой целью ниндәй маҡсат менән; достигнуть цели моратҡа ирешеү ♦ с целью; в целях чего нимәгәлер тип, нимәгәлер иҫәп тотоп, нимәлер өсөн, ниндәйҙер маҡсат менән; бить в цель маҡсатҡа (теләгәнгә) ирешеү; иметь целью (цель) маҡсат итеп ҡуйыу (тотоу), маҡсатҡа ынтылыу (тырышыу)
ЦЕЛЬНО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ бөтөн ”, “ тотош ” мәғәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., цельнокорпусный тотош корпуслы; цельнокроеный тотош ҡырҡылған
ЦЕЛЬНОМЕТАЛЛИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тотош металл ...ы, тотош металдан эшләнгән; цельнометаллический вагон тотош металдан эшләнгән вагон цельность ж 1. бөтөнлөк, тотошлоҡ; цельность территории территорияның бөтөнлөгө 2. бөтөнлөк, тамамланғанлыҡ, тулылыҡ, теүәллек; цельность образа образдың тулылығы
ЦЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. (состоящий из одного куска) бөтөн, тотош, бер киҫәктән торған; цельный резиновый шланг бер киҫәктән торған резина шланг 2. (бер) бөтөн, тамамланған, берҙәм, тулы; цельный характер бер бөтөн характер 3. (неразбавленный, натуральный) таҙа, тәбиғи һыу ҡушылмаған, шыйығайтылмаған, айыртыл-маған; цельное вино таҙа шарап; цельное молоко айыртылмаған һөт
ЦЕЛЬСИЙ: шкала Цельсия Цельсий шкалаһы (һыуҙыц туцыу нөктәһенән ҡайнау нөктәһенә тиклем 100 градусҡа бцленгән термометр)
ЦЕМЕНТ м цемент; завезти на стройку цемент төҙөлөшкә цемент килтереү
ЦЕМЕНТАЦИЯ ж 1. тех. цементлау, цементлап нығытыу; цементация скважины скважинаны цементлап нығытыу 2. тех. цементациялау, сыныҡтырыу; твёрдая цементация ҡаты сыныҡтырыу; газовая цементация газ менән цементациялау 3. геол. ҡатыу, цементлашыу
ЦЕМЕНТИРОВАТЬ сов., несов. что 1. тех. цементлау, цементлап нығытыу; цементировать дорожку юлды цементлау 2. тех. цементациялау, сыныҡтырыу; цементировать сталь ҡоросто сыныҡтырыу 3. перен. (сплотить) нығытыу, берләштереү; цементировать дружбу дуҫлыҡты нығытыу
ЦЕМЕНТИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов.; тех. (подвергнуться цементации) цементланыу; (о стали ) сынығыу 2. несов. страд. от цементировать
ЦЕМЕНТНЫЙ, -ая, -ое 1. цемент ...ы; цементный завод цемент заводы 2. цемент, цемент ...ы; цементный раствор цемент иретмәһе; цементный пол цемент иҙән
ЦЕНА ж 1. хаҡ; государственная цена дәүләт хаҡы; снижение цен на продовольственные товары аҙыҡ-түлек тауарҙарына хаҡ төшөү; стабилизация цен хаҡтарҙың тотороҡланыуы 2. (плата за что-л.) хаҡ, түләү; цена за прокат прокат өсөн хаҡ 3. перен. (ценность, достоинство) баһа, ҡиммәт, ҡәҙер; знать цену времени ваҡыттың ҡәҙерен белеү 4. в твор. п. ценою чего (ҡорбан) итеп, (ҡорбандар) биреп; ценою неслыханных жертв ишетелмәгән ҡорбандар биреп; ценою своего счастья үҙ бәхетен ҡорбан итеп ♦ в цене бик ҡиммәт, юғары баһалы; дорогой ценой см. дорогой; любой ценой нисек кенә булһа ла, теләһә ниндәй юл менән; знать цену см. знать I; набить себе цену см. набить; грош цена см. грош; цены нет: 1) чему бик ҡиммәт; 2) кому баһалап бөтөргөһөҙ, тиңе юҡ
614