Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 631
Поиск по словарям
ЧИТАТЬ
ЧИСТИТЬСЯ несов. 1. (чистить себя) таҙарыныу 2. страд. от чистить
ЧИСТКА ж см. чИстить 1, 2
ЧИСТО 1. нареч. таҙа, таҙа итеп; чИсто убрать комнату бүлмәне таҙа итеп йыйыштырыу 2. в знач. сказ., безл. таҙа; в комнате чИсто бүлмәлә таҙа 3. нареч.; разг. (совсем) бөтөнләй, тулыһынса, тамам, ысын; чИсто измучиться бөтөнләй яфаланыу 4. в знач. сравн. союза; прост. нәҡ, кеүек, әйтерһең, шикелле, тиерһең; поёт — чисто соловей һандуғас кеүек йырлай ♦ чисто-начисто (вымыть, вычистить и т.п.) тап-таҙа итеп (йыуыу һ.б)
ЧИСТОВИК м; разг. аҡлама, аҡ; переписать на чистовик аҡҡа күсереп яҙыу
ЧИСТОВОЙ, -ая, -ое 1. аҡлама ...ы; чистовая тетрадь аҡлама дәфтәр 2. аҡҡа күсерелгән, аҡҡа күсереп яҙыу ...ы; чистовой экземпляр рукописи ҡулъяҙманың аҡҡа күсерелгән нөсхәһе;
ЧИСТОГАН м; прост. ҡул аҡса; заплатить чистоганом ҡул аҡса менән түләү
ЧИСТОКРОВНОСТЬ ж саф тоҡомлолоҡ (нә-ҫеллелек), яҡшы тоҡомлолоҡ; чистокровность жеребца айғырҙың саф тоҡомлолоғо
ЧИСТОКРОВНЫЙ, -ая, -ое 1. (о животных ) саф (яҡшы) тоҡомло (нәҫелле); чистокровная лошадь яҡшы тоҡомло ат 2. разг. (о людях) ысын, саф, аҫыл; чистокровный аристократ ысын аҡһөйәк
ЧИСТОПИСАНИЕ с таҙа яҙыу, матур яҙыу; урок чистописания матур яҙыу дәресе
ЧИСТОПЛОТНОСТЬ ж 1. таҙалыҡ һөйөү (яратыу), бөхтәлек яратыу, үҙен таҙа йөрөтөү; привычка к чистоплотности үҙен таҙа йөрөтөү ғәҙәте 2. перен. (порядочность, честность) намыҫлылыҡ, сафлыҡ, әхлаҡлылыҡ
ЧИСТОПЛОТНЫЙ, -ая, -ое 1. таҙалыҡ (бөхтәлек) яратҡан, үҙен таҙа йөрөткән, бөхтә; чистоплотный человек таҙалыҡ яратҡан кеше 2. перен. (честный, порядочный) намыҫлы, саф, әхлаҡлы
ЧИСТОПОРОДНОСТЬ ж саф тоҡомлолоҡ (нәҫеллелек)
ЧИСТОПОРОДНЫЙ, -ая, -ое саф тоҡомло (нәҫелле); чистопородный скот саф тоҡомло мал
ЧИСТОПРОБНЫЙ, -ая, -ое 1. иң юғары пробалы, юғары сифатлы, саф, таҙа (алтын, көмөш); чистопробное золото саф алтын 2. перен ., обычно ирон. насар ғәҙәтле, ысын; чистопробный негодяй ысын ҡәбәхәт
ЧИСТОСЕРДЕЧНОСТЬ ж ысын (саф) күңеллелек, эскерһеҙлек, ихласлыҡ
ЧИСТОСЕРДЕЧНЫЙ, -ая, -ое саф күңелле, ысын күңелдән, эскерһеҙ, ихлас; чистосердечное раскаяние ысын күңелдән тәүбә итеү (ҡылыу); чистосердечный человек эскерһеҙ кеше
ЧИСТОСОРТНЫЙ, -ая, -ое таҙа сортлы, һайланма, һайлап алынған; чистосортное зерно таҙа сортлы иген
ЧИСТОТА ж 1. таҙа(лыҡ), бөхтәлек, паклыҡ; соблюдать чистоту таҙалыҡ һаҡлау; содержать в чистоте таҙа тотоу 2. (тщательность, аккуратность ) ентеклелек, аныҡлылыҡ, бөхтәлек, ыҡсымлыҡ; чистота обработки детали деталь эшкәртеү-ҙәге ентеклелек 3. асыҡлыҡ, таҙалыҡ; (безоблачность ) аяҙлыҡ; чистота реки йылғаның таҙалығы 4. (отсутствие примеси) сафлыҡ, таҙалыҡ; чистота воздуха һауаның таҙалығы; чистота ржи арыштың сафлығы 5. асыҡлыҡ, аныҡлыҡ, дөрөҫлөк; чистота голоса тауыштың асыҡлығы 6. перен. сафлыҡ, таҙалыҡ; чистота души күңел сафлығы
ЧИСТОТЕЛ м сөйәл үләне
ЧИСТОШЕРСТЯНОЙ, -ая, -ое йөн, йөндән; чистошерстяной трикотаж йөн трикотаж
чИстый, -ая, -ое 1. таҙа; чистая комната таҙа бүлмә; чистая посуда таҙа һауыт-һаба; чистое полотенце таҙа таҫтамал 2. (сделанный аккуратно , тщательно) ентекле (эшләнгән), аныҡ; чистая отделка ентекле эшләнгән биҙәк 3. (ничем не заполненный) таҙа, буш; (безоблачный — о небе ) аяҙ; чистое поле буш ялан; чистое небо аяҙ күк; чистый лист бумаги таҙа ҡағыҙ бите 4. саф, таҙа, ҡушымтаһыҙ; чистое золото саф алтын; чистый спирт таҙа спирт; чистый воздух саф һауа; чистая порода саф тоҡом 5. асыҡ, аныҡ, дөрөҫ; чистый голос асыҡ тауыш; чистое произношение асыҡ әйтелеш 6. перен. ғәйепһеҙ, саф, намыҫлы; чистые люди намыҫлы кешеләр; чистая любовь саф мөхәббәт; чистые побуждения саф ниәттәр 7. (получающийся после вычета че-го-л.) саф; чистая прибыль саф табыш; чистый вес саф ауырлыҡ 8. разг. ысын, тулыһынса, бөтөнләй; чистый вздор тулыһынса сафсата; чистая случайность ысын осраҡлылыҡ ♦ чистое искусство саф сәнғәт (эстетик йцнәлеш); чистый пар ҡара (таҙа) пар; чистой (чистейшей) воды кто-что бөтә торошо менән, асыҡтан-асыҡ күренеп торған, ысын; от чистого сердца ихлас (ысын) күңелдән, бөтә йөрәктән; вывести на чистую воду см. вода; принять за чистую монету ысынға алыу
ЧИСТЮЛЯ м и ж; разг. бик таҙа, бөхтә (саманан тыш таҙалыҡ яратыусы)
читальный, -ая, -ое уҡыу ...ы; читальный зал уҡыу залы
ЧИТАЛЬНЯ ж уҡыу бүлмәһе (китапханала); заниматься в читальне уҡыу бүлмәһендә шөғөлләнеү
ЧИТАТЕЛЬ м и ЧИТАТЕЛЬНИЦА ж (китап) уҡыусы; встреча писателя с читателями яҙыусының китап уҡыусылар менән осрашыуы
ЧИТАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое (китап) уҡыу-сы(лар) ...ы; читательская конференция китап уҡыусылар конференцияһы
ЧИТАТЬ несов. 1. что уҡыу; читать газету гәзит уҡыу; уметь читать уҡый белеү 2. что (понимать ) уҡыу, аңлау; читать ноты ноталар уҡыу; читать чертежи һыҙымдар уҡыу 3. что; перен.
631
ЧИСТИТЬСЯ несов. 1. (чистить себя) таҙарыныу 2. страд. от чистить
ЧИСТКА ж см. чИстить 1, 2
ЧИСТО 1. нареч. таҙа, таҙа итеп; чИсто убрать комнату бүлмәне таҙа итеп йыйыштырыу 2. в знач. сказ., безл. таҙа; в комнате чИсто бүлмәлә таҙа 3. нареч.; разг. (совсем) бөтөнләй, тулыһынса, тамам, ысын; чИсто измучиться бөтөнләй яфаланыу 4. в знач. сравн. союза; прост. нәҡ, кеүек, әйтерһең, шикелле, тиерһең; поёт — чисто соловей һандуғас кеүек йырлай ♦ чисто-начисто (вымыть, вычистить и т.п.) тап-таҙа итеп (йыуыу һ.б)
ЧИСТОВИК м; разг. аҡлама, аҡ; переписать на чистовик аҡҡа күсереп яҙыу
ЧИСТОВОЙ, -ая, -ое 1. аҡлама ...ы; чистовая тетрадь аҡлама дәфтәр 2. аҡҡа күсерелгән, аҡҡа күсереп яҙыу ...ы; чистовой экземпляр рукописи ҡулъяҙманың аҡҡа күсерелгән нөсхәһе;
ЧИСТОГАН м; прост. ҡул аҡса; заплатить чистоганом ҡул аҡса менән түләү
ЧИСТОКРОВНОСТЬ ж саф тоҡомлолоҡ (нә-ҫеллелек), яҡшы тоҡомлолоҡ; чистокровность жеребца айғырҙың саф тоҡомлолоғо
ЧИСТОКРОВНЫЙ, -ая, -ое 1. (о животных ) саф (яҡшы) тоҡомло (нәҫелле); чистокровная лошадь яҡшы тоҡомло ат 2. разг. (о людях) ысын, саф, аҫыл; чистокровный аристократ ысын аҡһөйәк
ЧИСТОПИСАНИЕ с таҙа яҙыу, матур яҙыу; урок чистописания матур яҙыу дәресе
ЧИСТОПЛОТНОСТЬ ж 1. таҙалыҡ һөйөү (яратыу), бөхтәлек яратыу, үҙен таҙа йөрөтөү; привычка к чистоплотности үҙен таҙа йөрөтөү ғәҙәте 2. перен. (порядочность, честность) намыҫлылыҡ, сафлыҡ, әхлаҡлылыҡ
ЧИСТОПЛОТНЫЙ, -ая, -ое 1. таҙалыҡ (бөхтәлек) яратҡан, үҙен таҙа йөрөткән, бөхтә; чистоплотный человек таҙалыҡ яратҡан кеше 2. перен. (честный, порядочный) намыҫлы, саф, әхлаҡлы
ЧИСТОПОРОДНОСТЬ ж саф тоҡомлолоҡ (нәҫеллелек)
ЧИСТОПОРОДНЫЙ, -ая, -ое саф тоҡомло (нәҫелле); чистопородный скот саф тоҡомло мал
ЧИСТОПРОБНЫЙ, -ая, -ое 1. иң юғары пробалы, юғары сифатлы, саф, таҙа (алтын, көмөш); чистопробное золото саф алтын 2. перен ., обычно ирон. насар ғәҙәтле, ысын; чистопробный негодяй ысын ҡәбәхәт
ЧИСТОСЕРДЕЧНОСТЬ ж ысын (саф) күңеллелек, эскерһеҙлек, ихласлыҡ
ЧИСТОСЕРДЕЧНЫЙ, -ая, -ое саф күңелле, ысын күңелдән, эскерһеҙ, ихлас; чистосердечное раскаяние ысын күңелдән тәүбә итеү (ҡылыу); чистосердечный человек эскерһеҙ кеше
ЧИСТОСОРТНЫЙ, -ая, -ое таҙа сортлы, һайланма, һайлап алынған; чистосортное зерно таҙа сортлы иген
ЧИСТОТА ж 1. таҙа(лыҡ), бөхтәлек, паклыҡ; соблюдать чистоту таҙалыҡ һаҡлау; содержать в чистоте таҙа тотоу 2. (тщательность, аккуратность ) ентеклелек, аныҡлылыҡ, бөхтәлек, ыҡсымлыҡ; чистота обработки детали деталь эшкәртеү-ҙәге ентеклелек 3. асыҡлыҡ, таҙалыҡ; (безоблачность ) аяҙлыҡ; чистота реки йылғаның таҙалығы 4. (отсутствие примеси) сафлыҡ, таҙалыҡ; чистота воздуха һауаның таҙалығы; чистота ржи арыштың сафлығы 5. асыҡлыҡ, аныҡлыҡ, дөрөҫлөк; чистота голоса тауыштың асыҡлығы 6. перен. сафлыҡ, таҙалыҡ; чистота души күңел сафлығы
ЧИСТОТЕЛ м сөйәл үләне
ЧИСТОШЕРСТЯНОЙ, -ая, -ое йөн, йөндән; чистошерстяной трикотаж йөн трикотаж
чИстый, -ая, -ое 1. таҙа; чистая комната таҙа бүлмә; чистая посуда таҙа һауыт-һаба; чистое полотенце таҙа таҫтамал 2. (сделанный аккуратно , тщательно) ентекле (эшләнгән), аныҡ; чистая отделка ентекле эшләнгән биҙәк 3. (ничем не заполненный) таҙа, буш; (безоблачный — о небе ) аяҙ; чистое поле буш ялан; чистое небо аяҙ күк; чистый лист бумаги таҙа ҡағыҙ бите 4. саф, таҙа, ҡушымтаһыҙ; чистое золото саф алтын; чистый спирт таҙа спирт; чистый воздух саф һауа; чистая порода саф тоҡом 5. асыҡ, аныҡ, дөрөҫ; чистый голос асыҡ тауыш; чистое произношение асыҡ әйтелеш 6. перен. ғәйепһеҙ, саф, намыҫлы; чистые люди намыҫлы кешеләр; чистая любовь саф мөхәббәт; чистые побуждения саф ниәттәр 7. (получающийся после вычета че-го-л.) саф; чистая прибыль саф табыш; чистый вес саф ауырлыҡ 8. разг. ысын, тулыһынса, бөтөнләй; чистый вздор тулыһынса сафсата; чистая случайность ысын осраҡлылыҡ ♦ чистое искусство саф сәнғәт (эстетик йцнәлеш); чистый пар ҡара (таҙа) пар; чистой (чистейшей) воды кто-что бөтә торошо менән, асыҡтан-асыҡ күренеп торған, ысын; от чистого сердца ихлас (ысын) күңелдән, бөтә йөрәктән; вывести на чистую воду см. вода; принять за чистую монету ысынға алыу
ЧИСТЮЛЯ м и ж; разг. бик таҙа, бөхтә (саманан тыш таҙалыҡ яратыусы)
читальный, -ая, -ое уҡыу ...ы; читальный зал уҡыу залы
ЧИТАЛЬНЯ ж уҡыу бүлмәһе (китапханала); заниматься в читальне уҡыу бүлмәһендә шөғөлләнеү
ЧИТАТЕЛЬ м и ЧИТАТЕЛЬНИЦА ж (китап) уҡыусы; встреча писателя с читателями яҙыусының китап уҡыусылар менән осрашыуы
ЧИТАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое (китап) уҡыу-сы(лар) ...ы; читательская конференция китап уҡыусылар конференцияһы
ЧИТАТЬ несов. 1. что уҡыу; читать газету гәзит уҡыу; уметь читать уҡый белеү 2. что (понимать ) уҡыу, аңлау; читать ноты ноталар уҡыу; читать чертежи һыҙымдар уҡыу 3. что; перен.
631