Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 632
Поиск по словарям
ЧИТАТЬСЯ
күреү, тойоу, һиҙеү, күреп (һиҙеп) тороу; читать по глазам күҙҙәренән күреп тороу 4. что (произносить наизусть) уҡыу, һөйләү, яттан һөйләү;
читать молитву доға уҡыу; читать стихи яттан шиғыр һөйләү 5. что и без доп. уҡытыу, уҡыу; читать курс в университете университетта курс уҡытыу ♦ читать наставления (нравоучения, нотации) аҡыл өйрәтеү, өгөт-нәсихәт биреү; читать в сердце (в душе) берәүҙең күңелендәге уйын белеү; читать между строк юл араһынан уҡыу (йәшерен әйтелгәнде, әйтеп бөтөрмәгән уйҙарҙы тотоп алыу)
ЧИТАТЬСЯ несов. 1. уҡылыу; эта книга легко читается был китап еңел уҡыла 2. кому безл. (обычно с отрицанием) уҡығы килеү; ему что-то не читается уның ни өсөндөр уҡығыһы килмәй 3. перен. һиҙелеү, һиҙелеп (тойолоп, күренеп) тороу, тойолоу, күренеү; в его глазах читается апатия уның күҙҙәрендә төшөнкөлөккә бирелгәнлек һиҙелеп тора 4. страд. от читать
ЧИТКА ж; разг. 1. см. читать 1, 4; читка корректуры корректура уҡыу 2. (вид репетиции) уҡыу, ролдәргә бүлеп уҡыу
ЧИХАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое сөскөрткөс, сөскөртә торған; чихательный газ сөскөрткөс газ
ЧИХАТЬ несов. сөскөрөү
ЧИХНУТЬ сов. сөскөрөп ебәреү
ЧЛЕН м 1. (часть тела человека — чаще о конечностях) ағза 2. (часть целого) киҫәк, быуын; член пропорции пропорция быуыны; член уравнения тигеҙләмә быуыны; член предложения һөйләм киҫәге 3. ағза, член; член правительства хөкүмәт ағзаһы; действительный член Академии наук РБ БР фәндәр академияһының тулы хоҡуҡлы ағзаһы; член семьи ғаилә ағзаһы
ЧЛЕНЕНИЕ с см. членить
ЧЛЕНИК м; зоол. быуынтыҡ
ЧЛЕНИСТОНОГИЕ мн.; зоол. быуынтыҡ аяҡлылар (ҡыҫала, црмәксе кецектәр ҡарай)
ЧЛЕНИТЬ несов. что бүлгеләү, бүлеү, ваҡлау, айырғылау
ЧЛЕНИТЬСЯ несов. 1. бүлгеләнеү, ваҡланыу, бүленеү, киҫәктәргә айырылыу 2. страд. от членить
ЧЛЕН-КОРРЕСПОНДЕНТ м ағза -корреспондент; член-корреспондент Академии наук РБ БР фәндәр академияһының ағза-корреспонденты
ЧЛЕНОВРЕДИТЕЛЬСТВО с тән ағзаһын ғәрипләү, зәғифләү, боҙоу (гәҙәттә цҙ-цҙен)
ЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНОСТЬ ж аныҡ (асыҡ) әйтелеү (һөйләнеү һ.б.); членораздельность речи телмәрҙең асыҡ әйтелеүе
ЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое аныҡ, асыҡ, аңлайышлы; членораздельный ответ аныҡ яуап
ЧЛЕНСКИЙ, -ая, -ое ағзалыҡ ...ы, членлыҡ ...ы; членский билет ағзалыҡ билеты
членство с ағза булыу; добровольное членство ирекле рәүештә ағза булыу
чмОкать несов. 1. (губами) сапылдатыу, супылдатыу 2. кого-что; разг. (звучно целовать) супылдатып үбеү, суп итеп үбеп алыу 3. ласҡылдау, шапылдау; под ногами чмокает вода аяҡ аҫтында һыу ласҡылдап ята; грязь чмокает под колёсами тәгәрмәстәр аҫтында батҡаҡ ласҡылдай
ЧМОКНУТЬ сов. 1. (губами) сапылдатып (супылдатып) алыу 2. кого үбеп алыу, суп иттереп үбеү 3. ласҡылдап (шапылдап) ҡуйыу
ЧОКАТЬСЯ несов. сәкәшеү, сәкәштереү
ЧОПОРНОСТЬ ж һауалылыҡ, ҡылансыҡлыҡ, тәкәллефлелек
ЧОПОРНЫЙ, -ая, -ое һауалы, ҡылансыҡ, тәкәллефле; чопорный человек һауалы кеше
чОхом нареч.; прост. тулыһынса, тотошлай, күмәртәләп, тулайым; брать всё чохом бөтәһен тулайым алыу
ЧРЕВАТЫЙ, -ая, -ое тыуҙыра торған, тыуҙы-рырлыҡ, тулы, килтереп сығарырлыҡ, барлыҡҡа килтерерлек; чреватое тяжёлыми последствиями событие ауыр эҙемтәләр менән тулы ваҡиға
ЧРЕВО с 1. уст. ҡорһаҡ, ҡарын; во чреве матери әсә ҡарынында 2. перен., книжн. эс, эске өлөш; чрево корабля караптың эсе
ЧРЕВОВЕЩАНИЕ с эстән һөйләү (ирендәр-ҙе ҡыбырлатмай һөйләшә алыу)
ЧРЕВОВЕЩАТЕЛЬ м и ЧРЕВОВЕЩАТЕЛЬНИЦА ж эстән һөйләүсе (ирендәрҙе ҡыбырлатмай һөйләшә алыусы кеше)
ЧРЕВОУГОДИЕ с; уст. ашамһаҡлыҡ, би-рәнлек
ЧРЕВОУГОДНИК м и ЧРЕВОУГОДНИЦА ж; уст. ашамһаҡ, бирән
ЧРЕВОУГОДНИЧАТЬ несов.; уст. ашамһаҡ-ланыу, бирәнләнеү
ЧРЕЗВЫЧАЙНО нареч. бик, үтә ныҡ, бигерәк, ғәҙәттән (сиктән) тыш, ифрат; всё это чрезвычайно интересно былар бөтәһе лә бик ҡыҙыҡ
ЧРЕЗВЫЧАЙНОСТЬ ж ғәҙәттән (сиктән) тыш булыу ♦ до чрезвычайности сиктән тыш, бигерәк тә
ЧРЕЗВЫЧАЙНЫЙ, -ая, -ое 1. (исключительный ) ғәҙәттән тыш, сиктән тыш; чрезвычайная важность сведений мәғлүмәттәрҙең ғәҙәттән тыш мөһимлеге; чрезвычайный успех сиктән тыш уңыш 2. (экстренный) ғәҙәттән тыш, ашығыс; чрезвычайный съезд ғәҙәттән тыш съезд; чрезвычайные меры ашығыс саралар
ЧРЕЗМЕРНО нареч. кәрәгенән тыш, саманан тыш, артыҡ, үтә; чрезмерно длинная шуба артыҡ оҙон тун
ЧРЕЗМЕРНЫЙ, -ая, -ое кәрәгенән тыш, саманан тыш, артыҡ, үтә (бик) ҙур; чрезмерное внимание үтә ҙур иғтибар; чрезмерные требования саманан тыш талаптар
ЧТЕНИЕ с 1. см. читать; беглое чтение күҙ йүгертеп уҡыу 2. (читаемый текст) уҡылған (уҡыла торған) текст (китап, әҫәр); это инте-
632
күреү, тойоу, һиҙеү, күреп (һиҙеп) тороу; читать по глазам күҙҙәренән күреп тороу 4. что (произносить наизусть) уҡыу, һөйләү, яттан һөйләү;
читать молитву доға уҡыу; читать стихи яттан шиғыр һөйләү 5. что и без доп. уҡытыу, уҡыу; читать курс в университете университетта курс уҡытыу ♦ читать наставления (нравоучения, нотации) аҡыл өйрәтеү, өгөт-нәсихәт биреү; читать в сердце (в душе) берәүҙең күңелендәге уйын белеү; читать между строк юл араһынан уҡыу (йәшерен әйтелгәнде, әйтеп бөтөрмәгән уйҙарҙы тотоп алыу)
ЧИТАТЬСЯ несов. 1. уҡылыу; эта книга легко читается был китап еңел уҡыла 2. кому безл. (обычно с отрицанием) уҡығы килеү; ему что-то не читается уның ни өсөндөр уҡығыһы килмәй 3. перен. һиҙелеү, һиҙелеп (тойолоп, күренеп) тороу, тойолоу, күренеү; в его глазах читается апатия уның күҙҙәрендә төшөнкөлөккә бирелгәнлек һиҙелеп тора 4. страд. от читать
ЧИТКА ж; разг. 1. см. читать 1, 4; читка корректуры корректура уҡыу 2. (вид репетиции) уҡыу, ролдәргә бүлеп уҡыу
ЧИХАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое сөскөрткөс, сөскөртә торған; чихательный газ сөскөрткөс газ
ЧИХАТЬ несов. сөскөрөү
ЧИХНУТЬ сов. сөскөрөп ебәреү
ЧЛЕН м 1. (часть тела человека — чаще о конечностях) ағза 2. (часть целого) киҫәк, быуын; член пропорции пропорция быуыны; член уравнения тигеҙләмә быуыны; член предложения һөйләм киҫәге 3. ағза, член; член правительства хөкүмәт ағзаһы; действительный член Академии наук РБ БР фәндәр академияһының тулы хоҡуҡлы ағзаһы; член семьи ғаилә ағзаһы
ЧЛЕНЕНИЕ с см. членить
ЧЛЕНИК м; зоол. быуынтыҡ
ЧЛЕНИСТОНОГИЕ мн.; зоол. быуынтыҡ аяҡлылар (ҡыҫала, црмәксе кецектәр ҡарай)
ЧЛЕНИТЬ несов. что бүлгеләү, бүлеү, ваҡлау, айырғылау
ЧЛЕНИТЬСЯ несов. 1. бүлгеләнеү, ваҡланыу, бүленеү, киҫәктәргә айырылыу 2. страд. от членить
ЧЛЕН-КОРРЕСПОНДЕНТ м ағза -корреспондент; член-корреспондент Академии наук РБ БР фәндәр академияһының ағза-корреспонденты
ЧЛЕНОВРЕДИТЕЛЬСТВО с тән ағзаһын ғәрипләү, зәғифләү, боҙоу (гәҙәттә цҙ-цҙен)
ЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНОСТЬ ж аныҡ (асыҡ) әйтелеү (һөйләнеү һ.б.); членораздельность речи телмәрҙең асыҡ әйтелеүе
ЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое аныҡ, асыҡ, аңлайышлы; членораздельный ответ аныҡ яуап
ЧЛЕНСКИЙ, -ая, -ое ағзалыҡ ...ы, членлыҡ ...ы; членский билет ағзалыҡ билеты
членство с ағза булыу; добровольное членство ирекле рәүештә ағза булыу
чмОкать несов. 1. (губами) сапылдатыу, супылдатыу 2. кого-что; разг. (звучно целовать) супылдатып үбеү, суп итеп үбеп алыу 3. ласҡылдау, шапылдау; под ногами чмокает вода аяҡ аҫтында һыу ласҡылдап ята; грязь чмокает под колёсами тәгәрмәстәр аҫтында батҡаҡ ласҡылдай
ЧМОКНУТЬ сов. 1. (губами) сапылдатып (супылдатып) алыу 2. кого үбеп алыу, суп иттереп үбеү 3. ласҡылдап (шапылдап) ҡуйыу
ЧОКАТЬСЯ несов. сәкәшеү, сәкәштереү
ЧОПОРНОСТЬ ж һауалылыҡ, ҡылансыҡлыҡ, тәкәллефлелек
ЧОПОРНЫЙ, -ая, -ое һауалы, ҡылансыҡ, тәкәллефле; чопорный человек һауалы кеше
чОхом нареч.; прост. тулыһынса, тотошлай, күмәртәләп, тулайым; брать всё чохом бөтәһен тулайым алыу
ЧРЕВАТЫЙ, -ая, -ое тыуҙыра торған, тыуҙы-рырлыҡ, тулы, килтереп сығарырлыҡ, барлыҡҡа килтерерлек; чреватое тяжёлыми последствиями событие ауыр эҙемтәләр менән тулы ваҡиға
ЧРЕВО с 1. уст. ҡорһаҡ, ҡарын; во чреве матери әсә ҡарынында 2. перен., книжн. эс, эске өлөш; чрево корабля караптың эсе
ЧРЕВОВЕЩАНИЕ с эстән һөйләү (ирендәр-ҙе ҡыбырлатмай һөйләшә алыу)
ЧРЕВОВЕЩАТЕЛЬ м и ЧРЕВОВЕЩАТЕЛЬНИЦА ж эстән һөйләүсе (ирендәрҙе ҡыбырлатмай һөйләшә алыусы кеше)
ЧРЕВОУГОДИЕ с; уст. ашамһаҡлыҡ, би-рәнлек
ЧРЕВОУГОДНИК м и ЧРЕВОУГОДНИЦА ж; уст. ашамһаҡ, бирән
ЧРЕВОУГОДНИЧАТЬ несов.; уст. ашамһаҡ-ланыу, бирәнләнеү
ЧРЕЗВЫЧАЙНО нареч. бик, үтә ныҡ, бигерәк, ғәҙәттән (сиктән) тыш, ифрат; всё это чрезвычайно интересно былар бөтәһе лә бик ҡыҙыҡ
ЧРЕЗВЫЧАЙНОСТЬ ж ғәҙәттән (сиктән) тыш булыу ♦ до чрезвычайности сиктән тыш, бигерәк тә
ЧРЕЗВЫЧАЙНЫЙ, -ая, -ое 1. (исключительный ) ғәҙәттән тыш, сиктән тыш; чрезвычайная важность сведений мәғлүмәттәрҙең ғәҙәттән тыш мөһимлеге; чрезвычайный успех сиктән тыш уңыш 2. (экстренный) ғәҙәттән тыш, ашығыс; чрезвычайный съезд ғәҙәттән тыш съезд; чрезвычайные меры ашығыс саралар
ЧРЕЗМЕРНО нареч. кәрәгенән тыш, саманан тыш, артыҡ, үтә; чрезмерно длинная шуба артыҡ оҙон тун
ЧРЕЗМЕРНЫЙ, -ая, -ое кәрәгенән тыш, саманан тыш, артыҡ, үтә (бик) ҙур; чрезмерное внимание үтә ҙур иғтибар; чрезмерные требования саманан тыш талаптар
ЧТЕНИЕ с 1. см. читать; беглое чтение күҙ йүгертеп уҡыу 2. (читаемый текст) уҡылған (уҡыла торған) текст (китап, әҫәр); это инте-
632