ЭФФЕКТИВНЫЙ, -ая, -ое 1. (действенный) эффектив; эффективные меры эффектив саралар 2. (более совершенный) нәтижәле, файҙалы; эффективный способ файҙалы ысул
ЭФФЕКТНЫЙ, -ая, -ое эффектлы, тәьҫирле; эффектный костюм эффектлы костюм
ЭХ межд. их, эх, эй; эх ты, разиня эх һин, асыҡ ауыҙ
ЭХИНОКОКК м; зоол., мед. эхинококк (йәнлектәрҙең эсәктәрендә, кешенең төрлө ағзаларында осрай торган таҫма кецек паразит селәцсен)
ЭХО с шаңдау, яңғырауыҡ, ауаз; лесное эхо урман шаңдауы
ЮМОР
эхолОт м эхолот (диңгеҙ тәрәнлеген цл-сәгес)
ЭШАФОТ м эшафот, дар ағасы
ЭШЕЛОН м эшелон (1. хәрб. поход тәртибендә урынлашҡан гәскәрҙәрҙең хәрәкәт итецсе йәки хәрби әҙерлектә булган бер өлөшө 2. кц-мәк халыҡ, кцләмле йөк кцсерец поезы, автоколонна һ. б. төркөмө)
ЭШЕЛОНИРОВАНИЕ с; воен. см. эшелонировать
ЭШЕЛОНИРОВАТЬ сов., несов. что; воен. эшелонлаштырыу; эшелонировать войска ғәскәрҙе эшелонлаштырыу
Ю
ЮАНЬ м юань (Ҡытай аҡса берәмеге)
ЮБИЛЕЙ м юбилей; пятидесятилетий юбилей писателя яҙыусының илле йәшлек юбилейы
ЮБИЛЕЙНЫЙ, -ая, -ое юбилей ...ы, юбилей уңайы менән эшләнгән (әҙерләнгән, сығарылған); юбилейная комиссия юбилей комиссияһы; юбилейный сборник юбилей уңайы менән сығарылған йыйынтыҡ
ЮБИЛЯР м юбиляр (юбилейын билдәләцсе кеше, ойошма, ҡала һ. б.)
Юбка ж 1. юбка, итәк; сшить юбку юбка тегеү 2. тех. итәк; юбка поршня бешкәк (поршень) итәге ♦ держаться за юбку чью кемдеңдер итәгенә тағылып йөрөү
ЮВЕЛИР м ювелир, зәргәр, зәркән (1. аҫыл таш, алтын-көмөштән төрлө матур нәмә яһаусы оҫта 2. һатыусы)
ЮВЕЛИРНЫЙ, -ая, -ое 1. ювелир, зәргәр, зәркән; ювелирные товары ювелир тауарҙар; ювелирный магазин зәргәр магазины 2. перен. (тщательно отработанный) нескә, нәфис; ювелирное исполнение нәфис башҡарыу
ЮГ м көньяҡ, ҡибла; на юг көньяҡҡа табан; ветер дует с юга ел ҡибланан иҫә
ЮГО-ВОСТОК м көньяҡ-көнсығыш
ЮГО-ВОСТОЧНЫЙ, -ая, -ое көньяҡ-көнсығыш ...ы; юго-восточный ветер көньяҡ-көнсығыш еле
Юго-зАпад м көньяҡ-көнбайыш
Юго-зАпадный, -ая, -ое көньяҡ-көнбайыш ...ы; юго-западное направление көньяҡ-көнбайыш йүнәлеш
ЮГОСЛАВСКИЙ, -ая, -ое Югославия ...ы; югославская армия Югославия армияһы
ЮГОСЛАВЫ мн. югославиялылар, Югославия халҡы // ед. югослав м Югославия ир-аты; югославка ж Югославия ҡатын-ҡыҙы
ЮЖАНЕ мн. көньяҡлылар, көньяҡ халҡы // ед. южанин м көньяҡ ир-аты; южанка ж көньяҡ ҡатын-ҡыҙы
Южный, -ая, -ое 1. көньяҡ, көньяҡ ...ы, ҡибла; Южный полюс геогр. Көньяҡ ҡотоп; южная сторона ҡибла яҡ 2. ҡайнар, ҡыҙыу (көньяҡ кешеләренә хас); южный темперамент ҡыҙыу темперамент
Юзом нареч.; разг. 1. ерҙән һөйрәп; передвигать груз юзом йөктө ерҙән һөйрәп күсереү 2. һөйрәлеп, шыуып; задние колёса шли юзом артҡы тәгәрмәстәр шыуып барҙы
ЮКАГИРСКИЙ и ЮКАГИРСКИЙ, -ая, -ое юкагир ...ы; юкагирский язык юкагир теле
ЮКАГИРЫ и ЮКАГИРЫ мн. юкагирҙар (Яҡутияла йәшәцсе аҙ һанлы халыҡ) // ед. юкагир и юкагир м юкагир ир-аты; юкагирка и юкагирка ж юкагир ҡатын-ҡыҙы
ЮККА ж юкка (1. көньяҡта цҫкән мәңге йәшел декоратив агас 2. шул агас сцсе)
ЮЛА 1. ж (игрушка) өйөр(өл)сөк, зырылдаҡ (уйынсыҡ) 2. м и ж; разг. (непоседа) тиктормаҫ, ырғанлаҡ, орсоҡ 3. ж; зоол. (птица) урман турғайы
ЮЛИАНСКИЙ, -ая, -ое Юлий ...ы; юлианский календарь Юлий календары; юлианский стиль Юлий стиле
ЮЛИТЬ несов.; разг. 1. (вертеться) борғаланыу, әйләнгеләү, уйнаҡлау 2. перен. (лебезить перед кем-л.) ялағайланыу, ҡуштанланыу 3. перен. (хитрить) хәйләләшеү, ҡойроҡ болғау; не юли, говори правду ҡойроҡ болғама, дөрөҫөн әйт
Юмор м 1. юмор, мәрәкә, мәрәкәләү, шаяртыу, уйнап әйтеү; понимать юмор мәрәкәләгәнде аңлау; у неё нет чувства юмора ул шаяртҡанды аңламай 2. лит., иск. юмор; сатира и юмор сатира һәм юмор
671