Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 734 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КРИПТОГРАММА
КРИПТОГРАММА [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’ + gramma ‘яҙыу’] (Р.: криптограмма; И.: cryptogram; T.: gizli yazı) и.
Йәшерен тамғалар менән яҙылған яҙыу. □ Криптограмма. Криптограмманы уҡыу. Криптограмма яҙыу. Башҡорт мәҡәлдәренә нигеҙләнгән криптограмманы уҡыу.
КРИПТОГРАФИК (Р.: криптографический; И.: cryptography; T.: gizli yazı) с.
Криптографияға мөнәсәбәтле, криптография менән бәйле. □ Криптографический. Криптографик текст. Криптографик яҙыу.
КРИПТОГРАФИЯ [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’ + grapho ‘яҙам’] (Р: криптография; И.: cryptography; T.: gizli yazı) и.
Айырым кешеләр өсөн генә’ билгеле булған шартлы йәшерен тамғалар нигеҙендә яҙыуҙы үҙгәртеү ысулы; йәшерен тамғалар менән яҙыу ысулы. □ Криптография. / Криптографический. Криптография ҡулланыу. Криптографияны уҡыу.
КРИПТОН [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’] (Р: криптон; И.: krypton; T.: kripton) и. хим.
Химик элемент, ҡатышмаусан газдарҙың береһе. □ Криптон. / Криптоновый. ■ Криптонды 1898 йылда инглиз ғалимдары Уильям Рамзай һәм Морис Траверс асҡан. Интернет селтәренән.
КРИСТАЛЛ [рус. < гр. krystallos ‘боҙ’] (Р: кристалл; И.: crystal; T.: billur, kristal) и.
Тәбиғи төҙөлөшө менән күп ҡырлы ҡаты есем. □ Кристалл. / Кристальный. Кристалл формаһы. Ҙур кристалл. Алмас кристалдары. Боҙ кристалдары. Кристалға әйләнеу. ■ Кристалдар составына инә торған һыу кристалл һыуы тип атала. Интернет селтәренән.
КРИСТАЛЛАНЫУ (кристаллан-) ҡ. kap. кристаллашыу.
КРИСТАЛЛАШТЫРЫУ (кристаллаш-тырыл-) ҡ. төш. kap. кристаллаштырыу. страд, от кристаллаштырыу. Кристаллаш-тырылған тоҙ.
КРИСТАЛЛАШТЫРЫУ (кристаллаштыр-) (Р: кристаллизовать; И.: crystallize; T: billurlaştırmak) ҡ.
Кристалға әйләндереү, кристалл хәленә килтереү. □ Кристаллизовать. // Крис
таллизация. Яһалма юл менән кристаллаштырыу. Кристаллаштырыу аппараты.
КРИСТАЛЛАШЫУ (кристаллаш-) (Р: кристаллизоваться; И.: crystallize; T.: billurlaşmak) ҡ.
1. Шыйыҡ йәки газ һымаҡ хәлдән кристалға әйләнеү, кристалл рәүешен алыу.
□ Кристаллизоваться, кристаллизироваться. Кристаллашыу процесы. Тоҙҙарҙыц кристаллашыры. ■ Рәшә балы ҡорттар өсөн улемесле. Ә тиҙ кристаллашҡан бал булһа (ҡаҡы, pane сәскәләренән), ҡорттар астан улер, сөнки улар уҙҙәренец томшоғо менән тик шыйыҡ аҙыҡты ғына ала ала. «Торатау», 1 март 2011.
2. кусм. Билдәле бер ҡараш формалашыу.
□ Кристаллизация мировоззрения. Донъяға ҡараштың кристаллашыу ы. Ш Фәнилдең ғу-мере буйына кристаллашҡан донъяға ҡарашы, холҡо һәм эске һиҙемләу уҙенсәлеге уҙгәр-мәйәсәк. Ә. Әминев.
КРИСТАЛЛИК (Р: кристаллический; И.: crystal; T: billuri) с.
Кристалл рәүешендәге. □ Кристаллический. Кристаллик таш. Кристаллик ҡар. Кристаллик төҙөлөш. ■ Губкиндың гипотезаһы буйынса, өс мең метр тәрәнлектәге кристаллик массивтарҙа ҡалын ҡатламлы песчаник-тар булырға тейеш. Ғ. Ибраһимов.
КРИСТАЛЛОГРАФ [рус.] (Р: кристаллограф; И.: crystallograph; T: kristalograf) и.
Кристаллография буйынса белгес. □ Кристаллограф. 3 Кристаллографтар зөбәржәт, алмас, яҡут кеуек аҫыл таштарҙың аҫыллыҡ хикмәте кристалл киҫәктәренең симметрик хәлдә булыуынан, тип иҫбатлай. Ғ. Хөсәйенов.
КРИСТАЛЛОГРАФИК (Р: кристаллографический; И.: crystallographic; T: kristalo-grafik) с.
Кристаллографияға мөнәсәбәтле. □ Кристаллографический. Кристаллографик тик-шеренеуҙәр. Кристаллографик система.
КРИСТАЛЛОГРАФИЯ [рус. < гр. hrys-tallos ‘кристалл’ + grapho ‘яҙам’] (Р: кристаллография; И.: crystallography; T: kristalografi) и.
734
КРИПТОГРАММА [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’ + gramma ‘яҙыу’] (Р.: криптограмма; И.: cryptogram; T.: gizli yazı) и.
Йәшерен тамғалар менән яҙылған яҙыу. □ Криптограмма. Криптограмманы уҡыу. Криптограмма яҙыу. Башҡорт мәҡәлдәренә нигеҙләнгән криптограмманы уҡыу.
КРИПТОГРАФИК (Р.: криптографический; И.: cryptography; T.: gizli yazı) с.
Криптографияға мөнәсәбәтле, криптография менән бәйле. □ Криптографический. Криптографик текст. Криптографик яҙыу.
КРИПТОГРАФИЯ [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’ + grapho ‘яҙам’] (Р: криптография; И.: cryptography; T.: gizli yazı) и.
Айырым кешеләр өсөн генә’ билгеле булған шартлы йәшерен тамғалар нигеҙендә яҙыуҙы үҙгәртеү ысулы; йәшерен тамғалар менән яҙыу ысулы. □ Криптография. / Криптографический. Криптография ҡулланыу. Криптографияны уҡыу.
КРИПТОН [рус. < гр. kryptos ‘йәшерен’] (Р: криптон; И.: krypton; T.: kripton) и. хим.
Химик элемент, ҡатышмаусан газдарҙың береһе. □ Криптон. / Криптоновый. ■ Криптонды 1898 йылда инглиз ғалимдары Уильям Рамзай һәм Морис Траверс асҡан. Интернет селтәренән.
КРИСТАЛЛ [рус. < гр. krystallos ‘боҙ’] (Р: кристалл; И.: crystal; T.: billur, kristal) и.
Тәбиғи төҙөлөшө менән күп ҡырлы ҡаты есем. □ Кристалл. / Кристальный. Кристалл формаһы. Ҙур кристалл. Алмас кристалдары. Боҙ кристалдары. Кристалға әйләнеу. ■ Кристалдар составына инә торған һыу кристалл һыуы тип атала. Интернет селтәренән.
КРИСТАЛЛАНЫУ (кристаллан-) ҡ. kap. кристаллашыу.
КРИСТАЛЛАШТЫРЫУ (кристаллаш-тырыл-) ҡ. төш. kap. кристаллаштырыу. страд, от кристаллаштырыу. Кристаллаш-тырылған тоҙ.
КРИСТАЛЛАШТЫРЫУ (кристаллаштыр-) (Р: кристаллизовать; И.: crystallize; T: billurlaştırmak) ҡ.
Кристалға әйләндереү, кристалл хәленә килтереү. □ Кристаллизовать. // Крис
таллизация. Яһалма юл менән кристаллаштырыу. Кристаллаштырыу аппараты.
КРИСТАЛЛАШЫУ (кристаллаш-) (Р: кристаллизоваться; И.: crystallize; T.: billurlaşmak) ҡ.
1. Шыйыҡ йәки газ һымаҡ хәлдән кристалға әйләнеү, кристалл рәүешен алыу.
□ Кристаллизоваться, кристаллизироваться. Кристаллашыу процесы. Тоҙҙарҙыц кристаллашыры. ■ Рәшә балы ҡорттар өсөн улемесле. Ә тиҙ кристаллашҡан бал булһа (ҡаҡы, pane сәскәләренән), ҡорттар астан улер, сөнки улар уҙҙәренец томшоғо менән тик шыйыҡ аҙыҡты ғына ала ала. «Торатау», 1 март 2011.
2. кусм. Билдәле бер ҡараш формалашыу.
□ Кристаллизация мировоззрения. Донъяға ҡараштың кристаллашыу ы. Ш Фәнилдең ғу-мере буйына кристаллашҡан донъяға ҡарашы, холҡо һәм эске һиҙемләу уҙенсәлеге уҙгәр-мәйәсәк. Ә. Әминев.
КРИСТАЛЛИК (Р: кристаллический; И.: crystal; T: billuri) с.
Кристалл рәүешендәге. □ Кристаллический. Кристаллик таш. Кристаллик ҡар. Кристаллик төҙөлөш. ■ Губкиндың гипотезаһы буйынса, өс мең метр тәрәнлектәге кристаллик массивтарҙа ҡалын ҡатламлы песчаник-тар булырға тейеш. Ғ. Ибраһимов.
КРИСТАЛЛОГРАФ [рус.] (Р: кристаллограф; И.: crystallograph; T: kristalograf) и.
Кристаллография буйынса белгес. □ Кристаллограф. 3 Кристаллографтар зөбәржәт, алмас, яҡут кеуек аҫыл таштарҙың аҫыллыҡ хикмәте кристалл киҫәктәренең симметрик хәлдә булыуынан, тип иҫбатлай. Ғ. Хөсәйенов.
КРИСТАЛЛОГРАФИК (Р: кристаллографический; И.: crystallographic; T: kristalo-grafik) с.
Кристаллографияға мөнәсәбәтле. □ Кристаллографический. Кристаллографик тик-шеренеуҙәр. Кристаллографик система.
КРИСТАЛЛОГРАФИЯ [рус. < гр. hrys-tallos ‘кристалл’ + grapho ‘яҙам’] (Р: кристаллография; И.: crystallography; T: kristalografi) и.
734