Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 150 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВИСЕТЬ
висЕть несов. 1. эленеп (аҫылынып) тороу, эленеү; над столом висит лампа өҫтәл өҫтөндә лампа эленеп тора 2. (нависать, свисать) һалынып төшөү, һалынып тороу; костюм на нём висит уның костюмы һалынып тора 3. (казаться неподвижным при полёте, движении — о птицах , насекомых, о солнце и т.д.) эленеп тороу, тороу; солнце висело в зените ҡояш төшлөктә тора ине 4. (быть прикреплённым к чему-л.) эленеү, эленеп тороу, ҡағып ҡуйыу; на стене висит карта стенала карта эленеп тора 5. над кем-чем (нависать) өҫтә аҫылынып тороу, һалынып тороу; скала висит над рекой ҡая йылға өҫтөндә аҫылынып тора 6. над кем-чем; перен. (угрожать ) (алда) көтөү, янау; висит опасность ҡурҡыныс янай ♦ висеть в воздухе прост.: 1) ни булыры билгеһеҙ, билдәһеҙ хәлдә булыу; 2) нигеҙләнмәгән, дәлилһеҙ булыу; висеть на волоске ҡыл өҫтөндә тороу; висеть на телефоне телефондан оҙаҡ (йыш) һөйләшеү; висеть на шее у кого елкәһендә ултырыу, муйынына атланыу
ВИСКИ с нескл. виски (инглиз араҡыһы)
ВИСКОЗА ж 1. вискоза (целлюлозаны махсус эшкәртеп, яһалма туҡыма алыуҙа ҡулланылган матдә) 2. вискоза, яһалма ебәк
ВИСКОЗНЫЙ, -ая, -ое 1. вискоза ...ы, вискоза; вискозное производство вискоза етештереү 2. вискоза ...ы, вискозанан яһалған; вискозный шёлк вискоза ебәк
ВИСЛОЗАДЫЙ, -ая, -ое осалы, һалынып торған осалы; вислозадая овца осалы һарыҡ
ВИСЛОУХИЙ, -ая, -ое 1. һалбыр (һалпы, һалынҡы) ҡолаҡлы; вислоухий щенок һалбыр ҡолаҡлы көсөк 2. прост., бран. (глуповатый, нерасторопный — о человеке) аңра, аңыш
ВИСМУТ м 1. висмут (химик элемент, металл ) 2. висмут (шул металл ҡушылмаларынан эшләнгән дарыу)
ВИСНУТЬ несов.; разг. см. висеть ♦ виснуть на шее у кого муйынына аҫылыныу
висОк м сикә
ВИСОКОСНЫЙ: високосный год кәбисә йылы (февраль айы 29 көндән килгән йыл)
ВИСОЧНЫЙ, -ая, -ое сикә ...ы; височная кость анат. сикә һөйәге
ВИСТ м вист (кәрт уйыны)
ВИСЮЛЬКА ж; разг. тағылма биҙәүес, тағылған биҙәүес
ВИСЯЧИЙ, -ая, -ее аҫылма, аҫма, аҫылмалы, аҫмалы, эленмәле, элмәле; висячий мост аҫылма күпер; висЯчая лампа аҫылмалы шәм; висячий замок элмәле йоҙаҡ
ВИТАЛИЗМ м витализм (биологияла идеалистик агым )
ВИТАЛИСТ м виталист, витализмға эйәреүсе
ВИТАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое витализм ...ы; виталистическая теория витализм теорияһы
ВИТАМИН м витамин
ВИТАМИНИЗАЦИЯ ж витаминлау; витаминизация продуктов аҙыҡ витаминлау
ВИТАМИНИЗИРОВАТЬ сов., несов. что витаминлау, витамин ҡушыу; витаминизировать корма мал аҙығын витаминлау
ВИТАМИНИЗИРОВАТЬСЯ несов. страд. от витаминизировать
ВИТАМИННЫЙ, -ая, -ое 1. витамин ...ы; витаминный завод витамин заводы 2. витаминлы; витаминные корма витаминлы мал аҙыҡтары
ВИТАМИНОЗНЫЙ, -ая, -ое витаминлы, витаминға бай; витаминозные овощи витаминға бай йәшелсәләр
ВИТАТЬ несов. 1. уст. йәшәү, көн итеү, ҡайҙалыр булыу 2. (присутствовать, находиться, быть ощутимым где-л.) булыу, тороу, һиҙелеү; дымка пыли витала над городом ҡала өҫтөндә саң томаны торҙо ♦ витать в облаках (в эмпиреях); витать между небом и землёй хыял диңгеҙендә йөҙөү
ВИТИЕВАТОСТЬ ж хикмәтлелек, ҡабарынҡылыҡ, бөҙөркәлек
ВИТИЕВАТЫЙ, -ая, -ое хикмәтле, ҡабарынҡы, бөҙрә; витиеватая фраза хикмәтле фраза; витиеватая речь бөҙрә телмәр; витиеватый почерк бөҙрә яҙыу
ВИТИЙСТВО с; уст., книжн. һүҙгә (телгә) оҫталыҡ, сәсәнлек
ВИТИЙСТВОВАТЬ несов.; уст., книжн. ораторлыҡ итеү, оҫта итеп телмәр тотоу
витОй, -ая, -ое 1. үрмә, үрелгән, үреп эшләнгән, ишелгән, ишеп эшләнгән; витой пояс үреп эшләнгән билбау 2. борма, винт рәүешендә; витая лестница борма баҫҡыс
витОк м 1. әйләнеш, әйләнмә, бер уратым, урау; один виток вокруг Земли Ер тирәһендә бер әйләнеш 2. (свитое спиралью) урам, уралма, сорнам; виток проволоки тимерсыбыҡ урамы
ВИТРАЖ м витраж (төҫлө быялаларҙан яһалган ишек, тәҙрә биҙәктәре, рәсем); витражи собора собор витраждары
ВИТРИНА ж витрина; музейная витрина музей витринаһы
ВИТЬ несов. что 1. ишеү; вить верёвку бау ишеү 2. үреү, яһау, эшләү; вить венок таж үреү; вить гнездо оя яһау 3. борғолау; рыба вьёт хвостом балыҡ ҡойроғо менән борғолана ♦ вить верёвки из кого үҙ яйына йөрөтөү, үҙ йырын йырлатыу, үҙ көйөнә бейетеү
ВИТЬСЯ несов. 1. уралып үҫеү, үрелеп үҫеү; плющ вьётся үрмәле гөл үрелеп үҫә 2. (о волосах ) бөҙрәләнеү 3. (извиваться) бормаланыу; река причудливо вьётся по долине йылға үҙән буйлап, матур булып, бормаланып аға 4. (извиваясь , подниматься) өйөрөлөп күтәрелеү; вьётся пыль саң өйөрөлөп күтәрелә 5. (летать, кружась , порхая) өйөрөлөп осоу; жаворонок вьётся над лугом болон өҫтөндә өйөрөлөп һабан
150
висЕть несов. 1. эленеп (аҫылынып) тороу, эленеү; над столом висит лампа өҫтәл өҫтөндә лампа эленеп тора 2. (нависать, свисать) һалынып төшөү, һалынып тороу; костюм на нём висит уның костюмы һалынып тора 3. (казаться неподвижным при полёте, движении — о птицах , насекомых, о солнце и т.д.) эленеп тороу, тороу; солнце висело в зените ҡояш төшлөктә тора ине 4. (быть прикреплённым к чему-л.) эленеү, эленеп тороу, ҡағып ҡуйыу; на стене висит карта стенала карта эленеп тора 5. над кем-чем (нависать) өҫтә аҫылынып тороу, һалынып тороу; скала висит над рекой ҡая йылға өҫтөндә аҫылынып тора 6. над кем-чем; перен. (угрожать ) (алда) көтөү, янау; висит опасность ҡурҡыныс янай ♦ висеть в воздухе прост.: 1) ни булыры билгеһеҙ, билдәһеҙ хәлдә булыу; 2) нигеҙләнмәгән, дәлилһеҙ булыу; висеть на волоске ҡыл өҫтөндә тороу; висеть на телефоне телефондан оҙаҡ (йыш) һөйләшеү; висеть на шее у кого елкәһендә ултырыу, муйынына атланыу
ВИСКИ с нескл. виски (инглиз араҡыһы)
ВИСКОЗА ж 1. вискоза (целлюлозаны махсус эшкәртеп, яһалма туҡыма алыуҙа ҡулланылган матдә) 2. вискоза, яһалма ебәк
ВИСКОЗНЫЙ, -ая, -ое 1. вискоза ...ы, вискоза; вискозное производство вискоза етештереү 2. вискоза ...ы, вискозанан яһалған; вискозный шёлк вискоза ебәк
ВИСЛОЗАДЫЙ, -ая, -ое осалы, һалынып торған осалы; вислозадая овца осалы һарыҡ
ВИСЛОУХИЙ, -ая, -ое 1. һалбыр (һалпы, һалынҡы) ҡолаҡлы; вислоухий щенок һалбыр ҡолаҡлы көсөк 2. прост., бран. (глуповатый, нерасторопный — о человеке) аңра, аңыш
ВИСМУТ м 1. висмут (химик элемент, металл ) 2. висмут (шул металл ҡушылмаларынан эшләнгән дарыу)
ВИСНУТЬ несов.; разг. см. висеть ♦ виснуть на шее у кого муйынына аҫылыныу
висОк м сикә
ВИСОКОСНЫЙ: високосный год кәбисә йылы (февраль айы 29 көндән килгән йыл)
ВИСОЧНЫЙ, -ая, -ое сикә ...ы; височная кость анат. сикә һөйәге
ВИСТ м вист (кәрт уйыны)
ВИСЮЛЬКА ж; разг. тағылма биҙәүес, тағылған биҙәүес
ВИСЯЧИЙ, -ая, -ее аҫылма, аҫма, аҫылмалы, аҫмалы, эленмәле, элмәле; висячий мост аҫылма күпер; висЯчая лампа аҫылмалы шәм; висячий замок элмәле йоҙаҡ
ВИТАЛИЗМ м витализм (биологияла идеалистик агым )
ВИТАЛИСТ м виталист, витализмға эйәреүсе
ВИТАЛИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое витализм ...ы; виталистическая теория витализм теорияһы
ВИТАМИН м витамин
ВИТАМИНИЗАЦИЯ ж витаминлау; витаминизация продуктов аҙыҡ витаминлау
ВИТАМИНИЗИРОВАТЬ сов., несов. что витаминлау, витамин ҡушыу; витаминизировать корма мал аҙығын витаминлау
ВИТАМИНИЗИРОВАТЬСЯ несов. страд. от витаминизировать
ВИТАМИННЫЙ, -ая, -ое 1. витамин ...ы; витаминный завод витамин заводы 2. витаминлы; витаминные корма витаминлы мал аҙыҡтары
ВИТАМИНОЗНЫЙ, -ая, -ое витаминлы, витаминға бай; витаминозные овощи витаминға бай йәшелсәләр
ВИТАТЬ несов. 1. уст. йәшәү, көн итеү, ҡайҙалыр булыу 2. (присутствовать, находиться, быть ощутимым где-л.) булыу, тороу, һиҙелеү; дымка пыли витала над городом ҡала өҫтөндә саң томаны торҙо ♦ витать в облаках (в эмпиреях); витать между небом и землёй хыял диңгеҙендә йөҙөү
ВИТИЕВАТОСТЬ ж хикмәтлелек, ҡабарынҡылыҡ, бөҙөркәлек
ВИТИЕВАТЫЙ, -ая, -ое хикмәтле, ҡабарынҡы, бөҙрә; витиеватая фраза хикмәтле фраза; витиеватая речь бөҙрә телмәр; витиеватый почерк бөҙрә яҙыу
ВИТИЙСТВО с; уст., книжн. һүҙгә (телгә) оҫталыҡ, сәсәнлек
ВИТИЙСТВОВАТЬ несов.; уст., книжн. ораторлыҡ итеү, оҫта итеп телмәр тотоу
витОй, -ая, -ое 1. үрмә, үрелгән, үреп эшләнгән, ишелгән, ишеп эшләнгән; витой пояс үреп эшләнгән билбау 2. борма, винт рәүешендә; витая лестница борма баҫҡыс
витОк м 1. әйләнеш, әйләнмә, бер уратым, урау; один виток вокруг Земли Ер тирәһендә бер әйләнеш 2. (свитое спиралью) урам, уралма, сорнам; виток проволоки тимерсыбыҡ урамы
ВИТРАЖ м витраж (төҫлө быялаларҙан яһалган ишек, тәҙрә биҙәктәре, рәсем); витражи собора собор витраждары
ВИТРИНА ж витрина; музейная витрина музей витринаһы
ВИТЬ несов. что 1. ишеү; вить верёвку бау ишеү 2. үреү, яһау, эшләү; вить венок таж үреү; вить гнездо оя яһау 3. борғолау; рыба вьёт хвостом балыҡ ҡойроғо менән борғолана ♦ вить верёвки из кого үҙ яйына йөрөтөү, үҙ йырын йырлатыу, үҙ көйөнә бейетеү
ВИТЬСЯ несов. 1. уралып үҫеү, үрелеп үҫеү; плющ вьётся үрмәле гөл үрелеп үҫә 2. (о волосах ) бөҙрәләнеү 3. (извиваться) бормаланыу; река причудливо вьётся по долине йылға үҙән буйлап, матур булып, бормаланып аға 4. (извиваясь , подниматься) өйөрөлөп күтәрелеү; вьётся пыль саң өйөрөлөп күтәрелә 5. (летать, кружась , порхая) өйөрөлөп осоу; жаворонок вьётся над лугом болон өҫтөндә өйөрөлөп һабан
150