Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 27 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
АКТИВНЫЙ
АКРОБАТ м и АКРОБАТКА ж акробат; выступление акробатов акробаттар сығышы
АКРОБАТИЗМ м акробатизм (гимнастик номерҙарҙы башҡаргандагы таһыллыҡ, камиллыҡ )
АКРОБАТИКА ж акробатика (гимнастика һәм цирк сәнгәте төрө)
АКРОБАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. акробатика ...ы; акробатическая школа акробатика мәктәбе 2. акробатик; акробатический номер акробатик номер; акробатическое упражнение акробатик күнекмә
АКРОПОЛЬ м акрополь (гәҙәттә, ҡалҡыулыҡта урынлашҡан боронго грек ҡалаһының ныгытмалы цҙәк өлөшө; ҡәлгә)
АКРОСТИХ м; лит. акростих (һәр юлдың баш хәрефенән йәки бер нисә хәрефенән берәй һцҙ йәки фраза килтереп сыгарып яҙылган шигыр )
АКСАМИТ м аксамит (беше итеп һугылган биҙәкле боронго бәрхәт төрө)
АКСАКАЛ м аҡһаҡал, ил ҡарты; совет аксакалов аҡһаҡалдар йыйыны
АКСЕЛЕРАТ м акселерат (кәцҙәгә цҙ йәшенә ҡараганда шәберәк цҫкән цҫмер)
АКСЕЛЕРАТОР м; тех. акселератор (әйләнеш һанын цҙгәртер өсөн эске яныу газ двигателе цилиндрҙарына ягыулыҡ агымын көйләп тороусы механизм)
АКСЕЛЬБАНТ м аксельбант (1. хәрб. революциям тиклемге урыҫ армияһында һәм ҡайһы бер сит ил армияларында форманың иңбашына һалына торган остары, металл суҡ 2. иҫк. лакейҙар кейеменең яурынына тегелгән туҡыма); сюртук с аксельбантами аксельбантлы сюртук
АКСЕССУАР м аксессуар (1. төрлө кәрәк-яраҡ нәмә 2. нимәгәлер өҫтәмә булган, төп нәмә өсөн фон йәки ниндәйҙер шарт тыу-ҙырган икенсе дәрәжәләге кцренеш, деталь 3. театрҙа сәхнә йыһазы); аксессуары романтического Средневековья Урта быуаттың романтик аксессуарҙары; аксессуары картины һүрәттәге аксессуарҙар
АКСИОМА ж; мат., филос. аксиома (иҫбат-лауһыҙ ҡабул ителгән хәҡиҡәт һәм башҡа тәглимәттәрҙең дөрөҫлөгөн иҫбатларга нигеҙ булып торган сыганаҡ); аксиомы геометрии геометрияның аксиомалары
АКСИОМАТИКА ж аксиоматика (теге йәки был фән нигеҙендә ятҡан аксиомалар)
АКТ м 1. (действие, событие) эш, хәрәкәт; акт творчества ижад эше 2. (указ, постановление ) акт; акт на вечное пользование землёй ер менән мәңге файҙаланыу хоҡуғын раҫлаған акт 3. (документ) акт; акт о передаче имущества мөлкәтте тапшырыу тураһындағы акт; обвини-
тельный акт ғәйепләү акты; составить акт акт төҙөү 4. театр. бүлек, пәрҙә, шаршау; комедия в трёх актах өс шаршаулы комедия ♦ акты гражданского состояния гражданлыҡ хәле акттары (махсус дәцләт органдары тарафынан тыуыу, цлец, никах, айырылышыу һ. б. факттарҙы теркәц )
АКТЁР м 1. актёр; выступление актёра актёр сығышы 2. перен., разг. (притворщик) ҡылансыҡ
АКТЁРСКИЙ, -ая, -ое актёр ...ы; актёрская комната актёрҙар бүлмәһе; актёрское мастерство актёрлыҡ оҫталығы; актёрская техника ак-тёрлыҡ техникаһы
АКТЁРСТВО с 1. актёрлыҡ 2. перен., разг. ҡыланыш, ҡылансыҡлыҡ
АКТИВ I м актив; актив класса синыф активы; собрание актива актив йыйылышы
АКТИВ II м 1. фин. актив (предприятиеның бөтә булган мал-мөлкәт ҡиммәте); актив балансового счёта баланс иҫәбенең активы; записать в актив активҡа яҙыу 2. перен. уңыштар, ҡаҙаныштар, өҫтөнлөктәр; записать что-либо себе в актив нимәнелер үҙ ҡаҙанышың иҫәбенә индереү
АКТИВАЦИЯ ж активация (хәрәкәтһеҙ хәлдән хәрәкәткә килтерец, эшмәкәрлекте көсәй-тец); активация молекул молекулалар актива-цияһы; активация ферментов ферменттар акти-вацияһы
АКТИВИЗАЦИЯ ж см. активизировать, активизироваться
АКТИВИЗИРОВАТЬ сов., несов. кого-что йәнләндереү, активлаштырыу, активлығын арттырыу; активизировать народ халыҡты йәнләндереү
АКТИВИЗИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов. активлашыу, ҡыҙыу, дәррәүләнеү; борьба активизировалась көрәш ҡыҙҙы; работа активизируется эш ҡыҙа 2. несов. страд. от активизировать
АКТИВИРОВАТЬ сов., несов. что актива-циялау
АКТИВИРОВАТЬСЯ несов. страд. от активировать
АКТИВИСТ м активист, әүҙем кеше; активистка ж актив ҡатын-ҡыҙ, активистка
АКТИВНОСТЬ ж активлыҡ, әүҙемлек; поднять активность активлыҡты күтәреү; проявлять активность активлыҡ күрһәтеү; активность солнца ҡояш активлығы; творческая активность ижади әүҙемлек
АКТИВНЫЙ I, -ая, -ое 1. см. актив I; активная сила актив көс; активный рабочий актив эшсе; активный член кружка түңәрәктең актив ағзаһы 2. көслө, тиҙ; активная химическая реакция көслө химик реакция; активная оборона көслө оборона ♦ активное избирательное право актив һайлау хоҡуғы
27
АКРОБАТ м и АКРОБАТКА ж акробат; выступление акробатов акробаттар сығышы
АКРОБАТИЗМ м акробатизм (гимнастик номерҙарҙы башҡаргандагы таһыллыҡ, камиллыҡ )
АКРОБАТИКА ж акробатика (гимнастика һәм цирк сәнгәте төрө)
АКРОБАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. акробатика ...ы; акробатическая школа акробатика мәктәбе 2. акробатик; акробатический номер акробатик номер; акробатическое упражнение акробатик күнекмә
АКРОПОЛЬ м акрополь (гәҙәттә, ҡалҡыулыҡта урынлашҡан боронго грек ҡалаһының ныгытмалы цҙәк өлөшө; ҡәлгә)
АКРОСТИХ м; лит. акростих (һәр юлдың баш хәрефенән йәки бер нисә хәрефенән берәй һцҙ йәки фраза килтереп сыгарып яҙылган шигыр )
АКСАМИТ м аксамит (беше итеп һугылган биҙәкле боронго бәрхәт төрө)
АКСАКАЛ м аҡһаҡал, ил ҡарты; совет аксакалов аҡһаҡалдар йыйыны
АКСЕЛЕРАТ м акселерат (кәцҙәгә цҙ йәшенә ҡараганда шәберәк цҫкән цҫмер)
АКСЕЛЕРАТОР м; тех. акселератор (әйләнеш һанын цҙгәртер өсөн эске яныу газ двигателе цилиндрҙарына ягыулыҡ агымын көйләп тороусы механизм)
АКСЕЛЬБАНТ м аксельбант (1. хәрб. революциям тиклемге урыҫ армияһында һәм ҡайһы бер сит ил армияларында форманың иңбашына һалына торган остары, металл суҡ 2. иҫк. лакейҙар кейеменең яурынына тегелгән туҡыма); сюртук с аксельбантами аксельбантлы сюртук
АКСЕССУАР м аксессуар (1. төрлө кәрәк-яраҡ нәмә 2. нимәгәлер өҫтәмә булган, төп нәмә өсөн фон йәки ниндәйҙер шарт тыу-ҙырган икенсе дәрәжәләге кцренеш, деталь 3. театрҙа сәхнә йыһазы); аксессуары романтического Средневековья Урта быуаттың романтик аксессуарҙары; аксессуары картины һүрәттәге аксессуарҙар
АКСИОМА ж; мат., филос. аксиома (иҫбат-лауһыҙ ҡабул ителгән хәҡиҡәт һәм башҡа тәглимәттәрҙең дөрөҫлөгөн иҫбатларга нигеҙ булып торган сыганаҡ); аксиомы геометрии геометрияның аксиомалары
АКСИОМАТИКА ж аксиоматика (теге йәки был фән нигеҙендә ятҡан аксиомалар)
АКТ м 1. (действие, событие) эш, хәрәкәт; акт творчества ижад эше 2. (указ, постановление ) акт; акт на вечное пользование землёй ер менән мәңге файҙаланыу хоҡуғын раҫлаған акт 3. (документ) акт; акт о передаче имущества мөлкәтте тапшырыу тураһындағы акт; обвини-
тельный акт ғәйепләү акты; составить акт акт төҙөү 4. театр. бүлек, пәрҙә, шаршау; комедия в трёх актах өс шаршаулы комедия ♦ акты гражданского состояния гражданлыҡ хәле акттары (махсус дәцләт органдары тарафынан тыуыу, цлец, никах, айырылышыу һ. б. факттарҙы теркәц )
АКТЁР м 1. актёр; выступление актёра актёр сығышы 2. перен., разг. (притворщик) ҡылансыҡ
АКТЁРСКИЙ, -ая, -ое актёр ...ы; актёрская комната актёрҙар бүлмәһе; актёрское мастерство актёрлыҡ оҫталығы; актёрская техника ак-тёрлыҡ техникаһы
АКТЁРСТВО с 1. актёрлыҡ 2. перен., разг. ҡыланыш, ҡылансыҡлыҡ
АКТИВ I м актив; актив класса синыф активы; собрание актива актив йыйылышы
АКТИВ II м 1. фин. актив (предприятиеның бөтә булган мал-мөлкәт ҡиммәте); актив балансового счёта баланс иҫәбенең активы; записать в актив активҡа яҙыу 2. перен. уңыштар, ҡаҙаныштар, өҫтөнлөктәр; записать что-либо себе в актив нимәнелер үҙ ҡаҙанышың иҫәбенә индереү
АКТИВАЦИЯ ж активация (хәрәкәтһеҙ хәлдән хәрәкәткә килтерец, эшмәкәрлекте көсәй-тец); активация молекул молекулалар актива-цияһы; активация ферментов ферменттар акти-вацияһы
АКТИВИЗАЦИЯ ж см. активизировать, активизироваться
АКТИВИЗИРОВАТЬ сов., несов. кого-что йәнләндереү, активлаштырыу, активлығын арттырыу; активизировать народ халыҡты йәнләндереү
АКТИВИЗИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов. активлашыу, ҡыҙыу, дәррәүләнеү; борьба активизировалась көрәш ҡыҙҙы; работа активизируется эш ҡыҙа 2. несов. страд. от активизировать
АКТИВИРОВАТЬ сов., несов. что актива-циялау
АКТИВИРОВАТЬСЯ несов. страд. от активировать
АКТИВИСТ м активист, әүҙем кеше; активистка ж актив ҡатын-ҡыҙ, активистка
АКТИВНОСТЬ ж активлыҡ, әүҙемлек; поднять активность активлыҡты күтәреү; проявлять активность активлыҡ күрһәтеү; активность солнца ҡояш активлығы; творческая активность ижади әүҙемлек
АКТИВНЫЙ I, -ая, -ое 1. см. актив I; активная сила актив көс; активный рабочий актив эшсе; активный член кружка түңәрәктең актив ағзаһы 2. көслө, тиҙ; активная химическая реакция көслө химик реакция; активная оборона көслө оборона ♦ активное избирательное право актив һайлау хоҡуғы
27