Баш
Рус
Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. I том. 729 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ОБРЕМЕНЯТЬ
уҡырға тотоноу 4. к кому-чему - л. барыу, мөрәжәғәт итеү, һүҙ ҡушыу, өндәшеү, бағыу; обратиться к врачу табипҡа барыу; обратиться с воззванием саҡырыу менән мөрәжәғәт итеү 5. в кого-что, кем-чем әйләнеү, әүерелеү; жидкость обратилась в газ шыйыҡса газға әүерелде 6. (полностью отдаться какому-л. чувству, состоянию) -й башлау, -ға/-гә бирелеү, булып -ыу/-еү; обратиться в слух бөтә иғтибар менән тыңлай башлау ♦ обратиться в бегство ҡасырға мәжбүр булыу
ОБРАТНО нареч. 1. кире, кирегә; повернуть обратно кире боролоу; получить деньги обратно аҡсаны кире алыу 2. разг. (наоборот) киреһенсә
ОБРАТНЫЙ, -ая, -ое 1. кире, кире ҡайта торған; в обратном направлении кире йүнәлештә; обратный поезд кире ҡайта торған поезд; обратный путь кире ҡайта торған юл; обратный процесс кире процесс 2. кире, ҡапма-ҡаршы; в обратном порядке кире тәртиптә; обратный смысл ҡапма-ҡаршы мәғәнә 3. тиҫкәре, икенсе, артҡы, кире; обратная сторона монеты аҡсаның кире яғы; обратная сторона материи туҡыманың тиҫкәре яғы 4. мат. кире; обратная дробь кире кәсер ♦ обратный адрес кире адрес; обратный билет кире ҡайтыу билеты; обратная сила закона юр. закондың кире көсө (закондың цҙе сығыуынан элек булган эштәргә ҡарата ҡулла-нылыуы); обратный словарь кире һүҙлек (һцҙҙәрҙең урыны уларҙың һуңғы хәрефтәренең алфавит тәртибенә нигеҙләнгән һцҙлек)
ОБРАЩАТЬ несов. см. обратить
ОБРАЩАТЬСЯ несов. 1. см. обратиться 2. (вращаться) йөрөү, әйләнеү; Земля обращается вокруг Солнца Ер Ҡояш тирәләй әйләнә 3. эк. әйләнеү, әйләнештә булыу, әйләнеш яһау; капитал обращается медленно капитал әкрен әйләнә; на бирже ежемесячно обращается миллион рублей ай һайын биржала миллион һум әйләнеш яһала 4. с кем (поступать каким - л. образом) мөғәмәлә итеү, булыу; хорошо обращаться с подчинёнными ҡул аҫтында эшләүселәргә яҡшы булыу; уважительно обращаться друг с другом бер-береңә ихтирам менән мөғәмәлә итеү 5. с чем эш итеү, ҡулланыу; уметь обращаться с оружием ҡорал ҡуллана белеү; осторожно обращаться с приборами приборҙар менән һаҡ эш итеү 6. страд. от обращать
ОБРАЩЕНИЕ с 1. см. обратить, обратиться; обращение планет планеталарҙың әйләнеүе; обращение простых дробей в десятичные ябай кәсерҙе унарлы кәсерҙәргә әйләндереү 2. (обхождение ) мөғәмәлә, хәл итеү; мягкое обращение с ребёнком бала менән йомшаҡ мөғәмәлә итеү; изысканность обращения мөғәмәләнең нәзәкәтлеге 3. (призыв, просьба) саҡырыу, мөрәжәғәт; обращение к народу халыҡҡа мө
729
рәжәғәт; принять обращение мөрәжәғәт ҡабул итеү; послать обращение мөрәжәғәт ебәреү 4. грам. өндәш һүҙ; выделить обращение запятыми өндәш һүҙҙе өтөрҙәр менән айырыу 5. (употребление) ҡулланыу, ҡулланыш; пустить в обращение ҡулланыуға индереү; изъять из обращения ҡулланыштан сығарыу; находиться в обращении ҡулланышта булыу 6. эк. әйләнеш; товарное обращение тауар әйләнеше 7. лог. (вид умозаключения) әйләндереү
обрЕз м 1. (обрезанный край, кромка) ҡыр, сит, киҫем, киҫелгән урын; книга с золотым обрезом алтын ситле китап 2. (оружие) обрез (көбәге киҫелгән мылтыҡ) ♦ в обрез саҡ-саҡ ҡына, етер-етмәҫ кенә
ОБРЕЗАНИЕ и ОБРЕЗАНИЕ с; рел. сөннәтләү, сөннәткә ултыртыу (биреү)
ОБРЕЗАНИЕ с см. обрезать 1; обрезание деревьев ағас ботаҡтарын киҫеү
ОБРЕЗАТЬ сов. 1. что ҡыҫҡартыу, киҫеү, киҫеп алыу (ҡыҫҡартыу, ташлау), мөнтәү; обрезать волосы сәсте киҫеп ҡыҫҡартыу; обрезать верёвку бауҙы киҫеү; обрезать корочку хлеба икмәктең ҡыйырын киҫеп алыу 2. что (поранить ) киҫеү, ҡырҡыу, киҫеп яралау; обрезать палец бармаҡты киҫеү 3. кого-что; перен., разг. ҡырт киҫеү (туҡтатыу, бүлеү); обрезать на первом слове беренсе һүҙҙән үк ҡырт киҫеү, бер һүҙҙән туҡтатыу 4. кого-что; рел. сөннәтләү, сөннәткә ултыртыу (биреү) ♦ обрезать крылья кому ҡанатын ҡырҡыу (һындырыу)
ОБРЕЗАТЬ несов. см. обрезать
ОБРЕЗАТЬСЯ сов.; разг. киҫелеү, ҡырҡылыу, киҫеп яраланыу; обрезаться ножом бысаҡҡа киҫелеү
ОБРЕЗАТЬСЯ несов. 1. см. обрезаться 2. страд. от обрезать
ОБРЕЗКА ж см. обрезать — обрезать
ОБРЕЗНОЙ, -ая, -ое 1. ҡыры (сите) киҫелгән; обрезной тёс ҡыры киҫелгән таҡта 2. киҫеү ...ы, ҡыҫҡартыу ...ы; обрезной станок киҫеү станогы
обрЕзок м киҫенте, ҡырҡынты; обрезки кожи тире киҫентеләре
ОБРЕКАТЬ несов. см. обречь
ОБРЕМЕНИТЕЛЬНОСТЬ ж мәшәҡәтлелек, мәшәҡәтле булыу; обременительность поручения йомоштоң мәшәҡәтле булыуы
ОБРЕМЕНИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое ауыр, мәшәҡәтле; обременительные обязанности мәшәҡәтле вазифалар; считать обременительным мәшәҡәтле һанау
ОБРЕМЕНИТЬ сов. кого-что, чем ҡамасаулау, борсоу, мәшәҡәтләү, мәшәҡәтләндереү, имгәк булыу; обременить просьбой үтенес менән борсоу; обременить непосильным трудом ауыр эш ҡушып ҡамасаулау
ОБРЕМЕНЯТЬ несов. см. обременить
уҡырға тотоноу 4. к кому-чему - л. барыу, мөрәжәғәт итеү, һүҙ ҡушыу, өндәшеү, бағыу; обратиться к врачу табипҡа барыу; обратиться с воззванием саҡырыу менән мөрәжәғәт итеү 5. в кого-что, кем-чем әйләнеү, әүерелеү; жидкость обратилась в газ шыйыҡса газға әүерелде 6. (полностью отдаться какому-л. чувству, состоянию) -й башлау, -ға/-гә бирелеү, булып -ыу/-еү; обратиться в слух бөтә иғтибар менән тыңлай башлау ♦ обратиться в бегство ҡасырға мәжбүр булыу
ОБРАТНО нареч. 1. кире, кирегә; повернуть обратно кире боролоу; получить деньги обратно аҡсаны кире алыу 2. разг. (наоборот) киреһенсә
ОБРАТНЫЙ, -ая, -ое 1. кире, кире ҡайта торған; в обратном направлении кире йүнәлештә; обратный поезд кире ҡайта торған поезд; обратный путь кире ҡайта торған юл; обратный процесс кире процесс 2. кире, ҡапма-ҡаршы; в обратном порядке кире тәртиптә; обратный смысл ҡапма-ҡаршы мәғәнә 3. тиҫкәре, икенсе, артҡы, кире; обратная сторона монеты аҡсаның кире яғы; обратная сторона материи туҡыманың тиҫкәре яғы 4. мат. кире; обратная дробь кире кәсер ♦ обратный адрес кире адрес; обратный билет кире ҡайтыу билеты; обратная сила закона юр. закондың кире көсө (закондың цҙе сығыуынан элек булган эштәргә ҡарата ҡулла-нылыуы); обратный словарь кире һүҙлек (һцҙҙәрҙең урыны уларҙың һуңғы хәрефтәренең алфавит тәртибенә нигеҙләнгән һцҙлек)
ОБРАЩАТЬ несов. см. обратить
ОБРАЩАТЬСЯ несов. 1. см. обратиться 2. (вращаться) йөрөү, әйләнеү; Земля обращается вокруг Солнца Ер Ҡояш тирәләй әйләнә 3. эк. әйләнеү, әйләнештә булыу, әйләнеш яһау; капитал обращается медленно капитал әкрен әйләнә; на бирже ежемесячно обращается миллион рублей ай һайын биржала миллион һум әйләнеш яһала 4. с кем (поступать каким - л. образом) мөғәмәлә итеү, булыу; хорошо обращаться с подчинёнными ҡул аҫтында эшләүселәргә яҡшы булыу; уважительно обращаться друг с другом бер-береңә ихтирам менән мөғәмәлә итеү 5. с чем эш итеү, ҡулланыу; уметь обращаться с оружием ҡорал ҡуллана белеү; осторожно обращаться с приборами приборҙар менән һаҡ эш итеү 6. страд. от обращать
ОБРАЩЕНИЕ с 1. см. обратить, обратиться; обращение планет планеталарҙың әйләнеүе; обращение простых дробей в десятичные ябай кәсерҙе унарлы кәсерҙәргә әйләндереү 2. (обхождение ) мөғәмәлә, хәл итеү; мягкое обращение с ребёнком бала менән йомшаҡ мөғәмәлә итеү; изысканность обращения мөғәмәләнең нәзәкәтлеге 3. (призыв, просьба) саҡырыу, мөрәжәғәт; обращение к народу халыҡҡа мө
729
рәжәғәт; принять обращение мөрәжәғәт ҡабул итеү; послать обращение мөрәжәғәт ебәреү 4. грам. өндәш һүҙ; выделить обращение запятыми өндәш һүҙҙе өтөрҙәр менән айырыу 5. (употребление) ҡулланыу, ҡулланыш; пустить в обращение ҡулланыуға индереү; изъять из обращения ҡулланыштан сығарыу; находиться в обращении ҡулланышта булыу 6. эк. әйләнеш; товарное обращение тауар әйләнеше 7. лог. (вид умозаключения) әйләндереү
обрЕз м 1. (обрезанный край, кромка) ҡыр, сит, киҫем, киҫелгән урын; книга с золотым обрезом алтын ситле китап 2. (оружие) обрез (көбәге киҫелгән мылтыҡ) ♦ в обрез саҡ-саҡ ҡына, етер-етмәҫ кенә
ОБРЕЗАНИЕ и ОБРЕЗАНИЕ с; рел. сөннәтләү, сөннәткә ултыртыу (биреү)
ОБРЕЗАНИЕ с см. обрезать 1; обрезание деревьев ағас ботаҡтарын киҫеү
ОБРЕЗАТЬ сов. 1. что ҡыҫҡартыу, киҫеү, киҫеп алыу (ҡыҫҡартыу, ташлау), мөнтәү; обрезать волосы сәсте киҫеп ҡыҫҡартыу; обрезать верёвку бауҙы киҫеү; обрезать корочку хлеба икмәктең ҡыйырын киҫеп алыу 2. что (поранить ) киҫеү, ҡырҡыу, киҫеп яралау; обрезать палец бармаҡты киҫеү 3. кого-что; перен., разг. ҡырт киҫеү (туҡтатыу, бүлеү); обрезать на первом слове беренсе һүҙҙән үк ҡырт киҫеү, бер һүҙҙән туҡтатыу 4. кого-что; рел. сөннәтләү, сөннәткә ултыртыу (биреү) ♦ обрезать крылья кому ҡанатын ҡырҡыу (һындырыу)
ОБРЕЗАТЬ несов. см. обрезать
ОБРЕЗАТЬСЯ сов.; разг. киҫелеү, ҡырҡылыу, киҫеп яраланыу; обрезаться ножом бысаҡҡа киҫелеү
ОБРЕЗАТЬСЯ несов. 1. см. обрезаться 2. страд. от обрезать
ОБРЕЗКА ж см. обрезать — обрезать
ОБРЕЗНОЙ, -ая, -ое 1. ҡыры (сите) киҫелгән; обрезной тёс ҡыры киҫелгән таҡта 2. киҫеү ...ы, ҡыҫҡартыу ...ы; обрезной станок киҫеү станогы
обрЕзок м киҫенте, ҡырҡынты; обрезки кожи тире киҫентеләре
ОБРЕКАТЬ несов. см. обречь
ОБРЕМЕНИТЕЛЬНОСТЬ ж мәшәҡәтлелек, мәшәҡәтле булыу; обременительность поручения йомоштоң мәшәҡәтле булыуы
ОБРЕМЕНИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое ауыр, мәшәҡәтле; обременительные обязанности мәшәҡәтле вазифалар; считать обременительным мәшәҡәтле һанау
ОБРЕМЕНИТЬ сов. кого-что, чем ҡамасаулау, борсоу, мәшәҡәтләү, мәшәҡәтләндереү, имгәк булыу; обременить просьбой үтенес менән борсоу; обременить непосильным трудом ауыр эш ҡушып ҡамасаулау
ОБРЕМЕНЯТЬ несов. см. обременить