Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 151 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРЕДИКАТИВНЫЙ
де һатыу 3. (подвергнуть чему-л.) биреү; предать суду судҡа биреү ♦ предать гласности фашлау; предать забвению онотоу; предать земле ерләү, ергә күмеү; предать огню и мечу емереп, яндырып ташлау
ПРЕДАТЬСЯ сов. чему бирелеү, сумыу; предаться тоске һағышҡа сумыу
ПРЕДБАННИК м мунса алды
ПРЕДВАРЕНИЕ с; уст. см. предварить — предварять
ПРЕДВАРИТЕЛЬНО нареч. алдан, баштан, көн элгәре, элек; предварительно позвонить алдан шылтыратыу
ПРЕДВАРИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. алдан, алдан уҡ, көн элгәре, тиклем, баштағы; предварительные переговоры алдан һөйләшеүҙәр, предварительное заключение юр. судҡа тиклем ҡулға алыу 2. алдан; предварительная продажа билетов билеттарҙы алдан һатыу
ПРЕДВАРИТЬ сов. что (сделать что-л. раньше чего-л.) алдан сараһын күреп ҡуйыу, алдан эшләп ҡуйыу; предварить события ваҡиғаларҙан алда сараһын күреп ҡуйыу
ПРЕДВАРЯТЬ несов. см. предварить
ПРЕДВЕСТИЕ с билге, ғәләмәт, хәбәр; предвестие весны яҙ билгеләре
ПРЕДВЕСТНИК м хәбәрсе, белгертеүсе, билдә; предвестник бури дауыл хәбәрсеһе; предвестники болезни ауырыу билдәләре
ПРЕДВЕЩАТЬ несов. что 1. (предсказывать ) әшкәртеү, алдан белдереү, алдан хәбәр биреү 2. (служить предзнаменованием) алдан белдереп ҡуйыу, һиҙҙереп (күрһәтеп) тороу; тучи предвещали грозу болоттар йәшенле ямғыр буласағын алдан күрһәтеп тора ине
ПРЕДВЗЯТОСТЬ ж алдан уҡ билдәле фекерҙә (уйҙа) булыу
ПРЕДВЗЯТЫЙ, -ая, -ое алдан уҡ тупланған, алдан бер ҡарашҡа (фекергә, уйға) килгән (ысынбарлыҡты иҫәпкә алмаған); предвзятое мнение алдан уҡ тупланған фекер
ПРЕДВИДЕНИЕ с см. предвидеть; предвидение событий ваҡиғаларҙы алдан күреү
ПРЕДВИДЕТЬ сов. что алдан күреү (һиҙенеү, иҫкәртеү); способный предвидеть алдан күреүгә һәләтле
ПРЕДВКУШАТЬ несов. что алдан ләззәтләнеү, көн элгәре кинәнеү; предвкушать успех алдағы уңышҡа көн элгәре кинәнеү
ПРЕДВКУШЕНИЕ с см. предвкушать
ПРЕДВОДИТЕЛЬ м и ПРЕДВОДИТЕЛЬНИЦА ж юлбашсы, ҡорбаш, башлыҡ; быть предводителем народа халыҡҡа юлбашсы булыу ♦ предводитель дворянства уст. дворяндар ҡорбашы (дворяндар һайлап ҡуйған етәксе)
ПРЕДВОДИТЕЛЬСТВО с юлбашсылыҡ, етәкселек; под предводительством етәкселегендә
ПРЕДВОДИТЕЛЬСТВОВАТЬ несов. кем-чем юлбашсылыҡ итеү, етәкселек итеү, башлыҡ булыу
ПРЕДВОЕННЫЙ, -ая, -ое һуғыш алдынан булған, һуғышҡа ҡәҙәр, һуғыш алды ...ы; предвоенные годы һуғыш алды йылдары
ПРЕДВОСХИТИТЬ сов. что; книжн. башҡаларҙан алда белеү, көн элгәре һиҙенеү, (алдан) өлгөрөү; предвосхитить открытие чьё-л. кемдеңдер алдынан асыш яһап өлгөрөү
ПРЕДВОСХИЩАТЬ несов. см. предвосхитить
ПРЕДВЫБОРНЫЙ, -ая, -ое һайлау алды, һайлау алдында булған; предвыборная кампания һайлау алды кампанияһы
ПРЕДГОРНЫЙ, -ая, -ое тау янындағы, тау эргәһендәге (итәгендәге)
ПРЕДГОРЬЕ с тау алды (итәге яны, ҡыҙырымы)
ПРЕДГРОЗОВОЙ, -ая, -ое йәшен (дауыл) алдындағы; предгрозовая тишина йәшен алдындағы тынлыҡ
ПРЕДДВЕРИЕ с 1. ишек төбө, ишек алды, яҡын-тирә; преддверие дворца һарайҙың ишек алды 2. анат. алды; преддверие гортани ҡурылдай алды 3. перен. алды, башы; в преддверии революции инҡилап алдынан
ПРЕДДИПЛОМНЫЙ, -ая, -ое диплом алды ...ы; преддипломная практика диплом алды практикаһы
ПРЕДЕЛ м 1. (край, конечная часть чего-л.) сик, ҡыр; переходить предел сиктән сығыу; дойти до предела сиккә етеү; нет предела сиге юҡ 2. мн. пределы (рубежи) эс, сит, сик; за пределами страны илдән ситтә; пределы области өлкәнең сиге 3. (ограниченный какими-л. сроками промежуток времени) эсендә, тирәһендә; в пределах года йыл эсендә 4. перен. юғары дәрәжә, сик; предел желаний теләктәрҙең сиге 5. спец. сикләмә, сик; предел функции функцияның сикләмәһе; предел упругости ҡайталыусанлыҡ сиге
ПРЕДЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое иң һуңғы (сикке), аҡтыҡҡы, иң, сик ...ы; предельный угол мат. сик мөйөшө; предельная скорость иң ҙур тиҙлек
ПРЕДЗАКАТНЫЙ, -ая, -ое ҡояш байыр алдындағы; предзакатное небо ҡояш байыр алдындағы күк
ПРЕДЗНАМЕНОВАНИЕ с (алдан белдереүсе) билдә, ғәләмәт, алдағыны белгерткән, (эшкәрткән) билге; хорошее предзнаменование яҡшылыҡҡа булған билге
ПРЕДИКАТ м 1. лог. предикат (логик хәбәр) 2. грам. предикат, хәбәр
ПРЕДИКАТИВНЫЙ, -ая, -ое 1. лог. предикатив 2. грам. хәбәр ...ы, хәбәрлекле, предикатив; предикативное прилагательное предикатив сифат
151
де һатыу 3. (подвергнуть чему-л.) биреү; предать суду судҡа биреү ♦ предать гласности фашлау; предать забвению онотоу; предать земле ерләү, ергә күмеү; предать огню и мечу емереп, яндырып ташлау
ПРЕДАТЬСЯ сов. чему бирелеү, сумыу; предаться тоске һағышҡа сумыу
ПРЕДБАННИК м мунса алды
ПРЕДВАРЕНИЕ с; уст. см. предварить — предварять
ПРЕДВАРИТЕЛЬНО нареч. алдан, баштан, көн элгәре, элек; предварительно позвонить алдан шылтыратыу
ПРЕДВАРИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. алдан, алдан уҡ, көн элгәре, тиклем, баштағы; предварительные переговоры алдан һөйләшеүҙәр, предварительное заключение юр. судҡа тиклем ҡулға алыу 2. алдан; предварительная продажа билетов билеттарҙы алдан һатыу
ПРЕДВАРИТЬ сов. что (сделать что-л. раньше чего-л.) алдан сараһын күреп ҡуйыу, алдан эшләп ҡуйыу; предварить события ваҡиғаларҙан алда сараһын күреп ҡуйыу
ПРЕДВАРЯТЬ несов. см. предварить
ПРЕДВЕСТИЕ с билге, ғәләмәт, хәбәр; предвестие весны яҙ билгеләре
ПРЕДВЕСТНИК м хәбәрсе, белгертеүсе, билдә; предвестник бури дауыл хәбәрсеһе; предвестники болезни ауырыу билдәләре
ПРЕДВЕЩАТЬ несов. что 1. (предсказывать ) әшкәртеү, алдан белдереү, алдан хәбәр биреү 2. (служить предзнаменованием) алдан белдереп ҡуйыу, һиҙҙереп (күрһәтеп) тороу; тучи предвещали грозу болоттар йәшенле ямғыр буласағын алдан күрһәтеп тора ине
ПРЕДВЗЯТОСТЬ ж алдан уҡ билдәле фекерҙә (уйҙа) булыу
ПРЕДВЗЯТЫЙ, -ая, -ое алдан уҡ тупланған, алдан бер ҡарашҡа (фекергә, уйға) килгән (ысынбарлыҡты иҫәпкә алмаған); предвзятое мнение алдан уҡ тупланған фекер
ПРЕДВИДЕНИЕ с см. предвидеть; предвидение событий ваҡиғаларҙы алдан күреү
ПРЕДВИДЕТЬ сов. что алдан күреү (һиҙенеү, иҫкәртеү); способный предвидеть алдан күреүгә һәләтле
ПРЕДВКУШАТЬ несов. что алдан ләззәтләнеү, көн элгәре кинәнеү; предвкушать успех алдағы уңышҡа көн элгәре кинәнеү
ПРЕДВКУШЕНИЕ с см. предвкушать
ПРЕДВОДИТЕЛЬ м и ПРЕДВОДИТЕЛЬНИЦА ж юлбашсы, ҡорбаш, башлыҡ; быть предводителем народа халыҡҡа юлбашсы булыу ♦ предводитель дворянства уст. дворяндар ҡорбашы (дворяндар һайлап ҡуйған етәксе)
ПРЕДВОДИТЕЛЬСТВО с юлбашсылыҡ, етәкселек; под предводительством етәкселегендә
ПРЕДВОДИТЕЛЬСТВОВАТЬ несов. кем-чем юлбашсылыҡ итеү, етәкселек итеү, башлыҡ булыу
ПРЕДВОЕННЫЙ, -ая, -ое һуғыш алдынан булған, һуғышҡа ҡәҙәр, һуғыш алды ...ы; предвоенные годы һуғыш алды йылдары
ПРЕДВОСХИТИТЬ сов. что; книжн. башҡаларҙан алда белеү, көн элгәре һиҙенеү, (алдан) өлгөрөү; предвосхитить открытие чьё-л. кемдеңдер алдынан асыш яһап өлгөрөү
ПРЕДВОСХИЩАТЬ несов. см. предвосхитить
ПРЕДВЫБОРНЫЙ, -ая, -ое һайлау алды, һайлау алдында булған; предвыборная кампания һайлау алды кампанияһы
ПРЕДГОРНЫЙ, -ая, -ое тау янындағы, тау эргәһендәге (итәгендәге)
ПРЕДГОРЬЕ с тау алды (итәге яны, ҡыҙырымы)
ПРЕДГРОЗОВОЙ, -ая, -ое йәшен (дауыл) алдындағы; предгрозовая тишина йәшен алдындағы тынлыҡ
ПРЕДДВЕРИЕ с 1. ишек төбө, ишек алды, яҡын-тирә; преддверие дворца һарайҙың ишек алды 2. анат. алды; преддверие гортани ҡурылдай алды 3. перен. алды, башы; в преддверии революции инҡилап алдынан
ПРЕДДИПЛОМНЫЙ, -ая, -ое диплом алды ...ы; преддипломная практика диплом алды практикаһы
ПРЕДЕЛ м 1. (край, конечная часть чего-л.) сик, ҡыр; переходить предел сиктән сығыу; дойти до предела сиккә етеү; нет предела сиге юҡ 2. мн. пределы (рубежи) эс, сит, сик; за пределами страны илдән ситтә; пределы области өлкәнең сиге 3. (ограниченный какими-л. сроками промежуток времени) эсендә, тирәһендә; в пределах года йыл эсендә 4. перен. юғары дәрәжә, сик; предел желаний теләктәрҙең сиге 5. спец. сикләмә, сик; предел функции функцияның сикләмәһе; предел упругости ҡайталыусанлыҡ сиге
ПРЕДЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое иң һуңғы (сикке), аҡтыҡҡы, иң, сик ...ы; предельный угол мат. сик мөйөшө; предельная скорость иң ҙур тиҙлек
ПРЕДЗАКАТНЫЙ, -ая, -ое ҡояш байыр алдындағы; предзакатное небо ҡояш байыр алдындағы күк
ПРЕДЗНАМЕНОВАНИЕ с (алдан белдереүсе) билдә, ғәләмәт, алдағыны белгерткән, (эшкәрткән) билге; хорошее предзнаменование яҡшылыҡҡа булған билге
ПРЕДИКАТ м 1. лог. предикат (логик хәбәр) 2. грам. предикат, хәбәр
ПРЕДИКАТИВНЫЙ, -ая, -ое 1. лог. предикатив 2. грам. хәбәр ...ы, хәбәрлекле, предикатив; предикативное прилагательное предикатив сифат
151