Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 221 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ПРОСТОЯТЬ
ПРОСТЁГИВАТЬ несов. см. простегать
ПРОСТЕЙШИЙ, -ая, -ее 1. превосх. ст. от простой I 1; 2. в знач. сущ. простейшие мн.; зо-ол. иң ябайҙар, иң ябай йән эйәләре (бер кцҙәнәклеләр)
ПРОСТЕНОК м аралыҡ, ара (тәҙрәләр, ишектәр араһындамы стена)
ПРОСТЕРЕТЬ сов. что 1. һуҙыу, йәйеү; простереть руки ҡулдарҙы һуҙыу 2. перен. (распространить ) таратыу, еткереү, йәйелдереү; простереть свои отрицания ҡабул итмәүеңде (инҡар итеүҙе) йәйелдереү ♦ простереть объятия ҡолас йәйеү
ПРОСТЕРЕТЬСЯ сов. һуҙылыу, йәйелеү; ветви дуба простёрлись до крыши имәндең ботаҡтары ҡыйыҡҡа тиклем һуҙылған
ПРОСТЕЦКИЙ, -ая, -ое разг. бик ябай, бер ҡатлы, хәйләһеҙ
ПРОСТИРАТЬ I несов. см. простереть
ПРОСТИРАТЬ II сов.; разг. 1. что (выстирать ) йыуыу, йыуып алыу 2. что и без доп. (стирать некоторое время) йыуыу, йыуып ваҡыт үткәреү
ПРОСТИРАТЬСЯ несов. см. простереться
ПРОСТИРЫВАТЬ несов. см. простирать II 1
ПРОСТИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое ғәфү итерлек, кисерерлек; простительный поступок ғәфү итерлек ҡылыҡ
ПРОСТИТУТКА ж 1. фәхишә, уйнашсы 2. разг. һатлыҡ кеше, һатлыҡ йән
ПРОСТИТУЦИЯ ж 1. фәхишәлек, уйнашсы-лыҡ 2. перен. һатылыусан булыу, һатлыҡлыҡ; политическая проституция сәйәси һатлыҡлыҡ, сәйәсәттә һатылыу
ПРОСТИТЬ сов. кого-что, кому-чему ғәфү итеү, кисереү, ярлыҡау; простите меня ғәфү итегеҙ мине ♦ последнее прости сказать бәхилләшеү, мәңгегә хушлашыу; прости-прощай трад.-поэт. см. прощать 2
ПРОСТИТЬСЯ сов. с кем-чем и без доп. хушлашыу, һаубуллашыу ♦ проститься с жизнью ғүмер менән хушлашыу, үлеү
прОсто 1. нареч. ябай, анһат, еңел; обращаться с друзьями просто дуҫтар менән ябай ғына аралашыу; заговорить просто еңел генә һөйләшеп алып китеү 2. в знач. усил. частицы; разг. бөтөнләй, ысынлап та; мне просто стЫдно миңә ысынлап та оят 3. в знач. огранич. частицы ; разг. тик, ҡына/кенә; мне просто нужны деньги миңә аҡса ғына кәрәк ♦ просто так былай ғына, тик
ПРОСТОВАТЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (простодушный ) бер ҡатлы(раҡ), хәйләһеҙ(ерәк) 2. (недалёкий ) үтә ябай (ецелсә аҡыл йөрөтөцсән)
ПРОСТОВОЛОСЫЙ, -ая, -ое разг. яланбаш
ПРОСТОДУШИЕ с эскерһеҙлек, хәйләһеҙ-лек, бер ҡатлылыҡ; проявить простодушие бер ҡатлылыҡ күрһәтеү
ПРОСТОДУШНЫЙ, -ая, -ое эскерһеҙ, хәйләһеҙ, бер ҡатлы; быть простодушным эскерһеҙ булыу
простой I, -ая, -ое 1. (не сложный) ябай, еңел, анһат; простое дело ябай эш; простая задача еңел мәсьәлә 2. (обыкновенный) ябай, ғәҙәти; простой служащий ғәҙәти хеҙмәткәр 3. (бесхитростный) эскерһеҙ, хәйләһеҙ, бер ҡатлы, ябай; простой человек эскерһеҙ кеше 4. (недостаточно обработанный) -маған/-мәгән; (о муке) эре (он); (о шерсти) ҡаты (йөн) ♦ простым глазом ябай күҙ менән; простой смертный ябай кеше (башҡаларҙан бер ямы менән дә айырылып тормаман); простое число мат. ябай һан; простое предложение грам. ябай һөйләм
простой II м тик (буш, эшһеҙ) тороу, эшләмәү; вынужденный простой мәжбүри эшһеҙ тороу
ПРОСТОЙНЫЙ, -ая, -ое буш (тик, эшһеҙ) торған, эшләмәгән; простойное время буш торған ваҡыт
ПРОСТОКВАША ж әсегән һөт, сей ҡатыҡ
ПРОСТОНАРОДНЫЙ, -ая, -ое уст. ябай халыҡ ...ы, ябай халыҡҡа хас; простонародная речь ябай халыҡ телмәре
ПРОСТОНАТЬ сов. 1. ыңғырашыу, ыңғырашып ҡуйыу; простонать во сне төштә ыңғырашыу 2. ыңғырашыу, ыңғырашып сығыу (ятыу) (кцпмелер ваҡыт )
простОр м 1. киңлек, иркенлек; степной простор дала киңлеге 2. (свобода) ирек, иркенлек, хөрлөк; дать простор ирек ҡуйыу, иркенлек биреү
ПРОСТОРЕЧИЕ с 1. ябай һөйләү теле 2. лингв. һөйләү теленә хас һүҙ, һүҙбәйләнеш
ПРОСТОРЕЧНЫЙ, -ая, -ое ябай һөйләү теле ...ы, ябай һөйләү теленә хас; просторечное слово ябай һөйләү теленә хас һүҙ
ПРОСТОРНЫЙ, -ая, -ое киң, иркен; просторный зал иркен зал
ПРОСТОСЕРДЕЧИЕ с саф күңеллелек, эскерһеҙлек; проявить простосердечие саф күңеллелек күрһәтеү
ПРОСТОСЕРДЕЧНЫЙ, -ая, -ое саф күңелле, эскерһеҙ; простосердечный человек эскерһеҙ кеше
ПРОСТОТА ж 1. в разн. знач. ябайлыҡ; простота одежды кейемдең ябайлығы; простота управления машиной машина менән идара итеүҙең ябайлығы 2. эскерһеҙлек, ябайлыҡ, бер ҡатлылыҡ; простота общения аралашыу ябайлығы
ПРОСТОФИЛЯ м и ж; разг. асыҡ ауыҙ, бешмәгән, ебегән
ПРОСТОЯТЬ сов. 1. баҫып тороу, аяҡ өҫтө тороу, булыу, тороу; простоять у окна тәҙрә янында баҫып тороу; простоять на станции сутки станцияла бер тәүлек тороу 2. (пробыть в без-
221
ПРОСТЁГИВАТЬ несов. см. простегать
ПРОСТЕЙШИЙ, -ая, -ее 1. превосх. ст. от простой I 1; 2. в знач. сущ. простейшие мн.; зо-ол. иң ябайҙар, иң ябай йән эйәләре (бер кцҙәнәклеләр)
ПРОСТЕНОК м аралыҡ, ара (тәҙрәләр, ишектәр араһындамы стена)
ПРОСТЕРЕТЬ сов. что 1. һуҙыу, йәйеү; простереть руки ҡулдарҙы һуҙыу 2. перен. (распространить ) таратыу, еткереү, йәйелдереү; простереть свои отрицания ҡабул итмәүеңде (инҡар итеүҙе) йәйелдереү ♦ простереть объятия ҡолас йәйеү
ПРОСТЕРЕТЬСЯ сов. һуҙылыу, йәйелеү; ветви дуба простёрлись до крыши имәндең ботаҡтары ҡыйыҡҡа тиклем һуҙылған
ПРОСТЕЦКИЙ, -ая, -ое разг. бик ябай, бер ҡатлы, хәйләһеҙ
ПРОСТИРАТЬ I несов. см. простереть
ПРОСТИРАТЬ II сов.; разг. 1. что (выстирать ) йыуыу, йыуып алыу 2. что и без доп. (стирать некоторое время) йыуыу, йыуып ваҡыт үткәреү
ПРОСТИРАТЬСЯ несов. см. простереться
ПРОСТИРЫВАТЬ несов. см. простирать II 1
ПРОСТИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое ғәфү итерлек, кисерерлек; простительный поступок ғәфү итерлек ҡылыҡ
ПРОСТИТУТКА ж 1. фәхишә, уйнашсы 2. разг. һатлыҡ кеше, һатлыҡ йән
ПРОСТИТУЦИЯ ж 1. фәхишәлек, уйнашсы-лыҡ 2. перен. һатылыусан булыу, һатлыҡлыҡ; политическая проституция сәйәси һатлыҡлыҡ, сәйәсәттә һатылыу
ПРОСТИТЬ сов. кого-что, кому-чему ғәфү итеү, кисереү, ярлыҡау; простите меня ғәфү итегеҙ мине ♦ последнее прости сказать бәхилләшеү, мәңгегә хушлашыу; прости-прощай трад.-поэт. см. прощать 2
ПРОСТИТЬСЯ сов. с кем-чем и без доп. хушлашыу, һаубуллашыу ♦ проститься с жизнью ғүмер менән хушлашыу, үлеү
прОсто 1. нареч. ябай, анһат, еңел; обращаться с друзьями просто дуҫтар менән ябай ғына аралашыу; заговорить просто еңел генә һөйләшеп алып китеү 2. в знач. усил. частицы; разг. бөтөнләй, ысынлап та; мне просто стЫдно миңә ысынлап та оят 3. в знач. огранич. частицы ; разг. тик, ҡына/кенә; мне просто нужны деньги миңә аҡса ғына кәрәк ♦ просто так былай ғына, тик
ПРОСТОВАТЫЙ, -ая, -ое разг. 1. (простодушный ) бер ҡатлы(раҡ), хәйләһеҙ(ерәк) 2. (недалёкий ) үтә ябай (ецелсә аҡыл йөрөтөцсән)
ПРОСТОВОЛОСЫЙ, -ая, -ое разг. яланбаш
ПРОСТОДУШИЕ с эскерһеҙлек, хәйләһеҙ-лек, бер ҡатлылыҡ; проявить простодушие бер ҡатлылыҡ күрһәтеү
ПРОСТОДУШНЫЙ, -ая, -ое эскерһеҙ, хәйләһеҙ, бер ҡатлы; быть простодушным эскерһеҙ булыу
простой I, -ая, -ое 1. (не сложный) ябай, еңел, анһат; простое дело ябай эш; простая задача еңел мәсьәлә 2. (обыкновенный) ябай, ғәҙәти; простой служащий ғәҙәти хеҙмәткәр 3. (бесхитростный) эскерһеҙ, хәйләһеҙ, бер ҡатлы, ябай; простой человек эскерһеҙ кеше 4. (недостаточно обработанный) -маған/-мәгән; (о муке) эре (он); (о шерсти) ҡаты (йөн) ♦ простым глазом ябай күҙ менән; простой смертный ябай кеше (башҡаларҙан бер ямы менән дә айырылып тормаман); простое число мат. ябай һан; простое предложение грам. ябай һөйләм
простой II м тик (буш, эшһеҙ) тороу, эшләмәү; вынужденный простой мәжбүри эшһеҙ тороу
ПРОСТОЙНЫЙ, -ая, -ое буш (тик, эшһеҙ) торған, эшләмәгән; простойное время буш торған ваҡыт
ПРОСТОКВАША ж әсегән һөт, сей ҡатыҡ
ПРОСТОНАРОДНЫЙ, -ая, -ое уст. ябай халыҡ ...ы, ябай халыҡҡа хас; простонародная речь ябай халыҡ телмәре
ПРОСТОНАТЬ сов. 1. ыңғырашыу, ыңғырашып ҡуйыу; простонать во сне төштә ыңғырашыу 2. ыңғырашыу, ыңғырашып сығыу (ятыу) (кцпмелер ваҡыт )
простОр м 1. киңлек, иркенлек; степной простор дала киңлеге 2. (свобода) ирек, иркенлек, хөрлөк; дать простор ирек ҡуйыу, иркенлек биреү
ПРОСТОРЕЧИЕ с 1. ябай һөйләү теле 2. лингв. һөйләү теленә хас һүҙ, һүҙбәйләнеш
ПРОСТОРЕЧНЫЙ, -ая, -ое ябай һөйләү теле ...ы, ябай һөйләү теленә хас; просторечное слово ябай һөйләү теленә хас һүҙ
ПРОСТОРНЫЙ, -ая, -ое киң, иркен; просторный зал иркен зал
ПРОСТОСЕРДЕЧИЕ с саф күңеллелек, эскерһеҙлек; проявить простосердечие саф күңеллелек күрһәтеү
ПРОСТОСЕРДЕЧНЫЙ, -ая, -ое саф күңелле, эскерһеҙ; простосердечный человек эскерһеҙ кеше
ПРОСТОТА ж 1. в разн. знач. ябайлыҡ; простота одежды кейемдең ябайлығы; простота управления машиной машина менән идара итеүҙең ябайлығы 2. эскерһеҙлек, ябайлыҡ, бер ҡатлылыҡ; простота общения аралашыу ябайлығы
ПРОСТОФИЛЯ м и ж; разг. асыҡ ауыҙ, бешмәгән, ебегән
ПРОСТОЯТЬ сов. 1. баҫып тороу, аяҡ өҫтө тороу, булыу, тороу; простоять у окна тәҙрә янында баҫып тороу; простоять на станции сутки станцияла бер тәүлек тороу 2. (пробыть в без-
221