Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 243 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РАДИО
РАВНОПРАВНЫЙ, -ая, -ое тиң хоҡуҡлы; равноправный договор тиң хоҡуҡлы килешеү
РАВНОСИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тиң (тигеҙ) көслө, көстәре тиң; равносильные армии көстәре тиң армиялар 2. (подобный чему-л.) тиң; событие, равносильное катастрофе һәләкәткә тиң ваҡиға
РАВНОСТОРОННИЙ, -яя, -ее мат. тигеҙ яҡлы; равносторонний треугольник тигеҙ яҡлы өсмөйөш
РАВНОУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое мат. тигеҙ мөйөшлө; равноугольный многоугольник тигеҙ яҡлы күпмөйөш
РАВНОЦЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (одинаковый по цене, по стоимости) бер (үк) хаҡтағы, хаҡтары бер; равноценные товары бер хаҡтағы тауарҙар 2. (одинаковый по ценности, по качеству ) бер-бере(һе)нә тиң, бәрәбәр, бер иш (төрлө), бер үк сифатлы, тиң ҡиммәтле; равноценные работники бер-беренә тиң хеҙмәткәрҙәр
равный, -ая, -ое 1. тигеҙ, тиң; равные силы тигеҙ көстәр; равные величины тигеҙ дәүмәлдәр 2. тиң, тиңдәш; относиться как к равному тиң итеп ҡарау 3. (равняющийся) тигеҙ булған; расстояние, равное пяти метрам биш метрға тигеҙ булған ара ♦ равным образом шулай уҡ
РАВНЯТЬ несов. кого-что 1. тигеҙләү, тиңләү, тиңләштереү 2. (считать равным) тиң ҡуйыу, тигеҙ ҡарау (күреү); равнять с собой үҙе менән тиң ҡуйыу
РАВНЯТЬСЯ несов. 1. тиңләшеү; равняться на передовиков алдынғыларға тиңләшеү 2. тигеҙләнеү; равняться по правофланговому уң флангылағыға ҡарап тигеҙләнеү 3. тигеҙ булыу; дважды два равняется четырём ике икең дүрт була
РАГУ с нескл. рагу (ашамлыҡ)
РАД, -а, -о в знач. сказ. 1. кому-чему шат; я за вас очень рад мин һеҙҙең өсөн бик шат 2. с неопр. (о готовности что-л. сделать) әҙер, риза, ине лә; рад вам помочь һеҙгә ярҙам итергә әҙермен ♦ рад стараться: 1) уст. хеҙмәт итергә әҙермен; 2) була ул, булдырабыҙ уны (башҡарырға әҙерлекте белдерә); рад-радёхонек; рад-радёшенек ҡыуанып бөтә алмай, бик шат
РАДАР м радар
РАДАРНЫЙ, -ая, -ое радар, радар ...ы; радарная станция радар станцияһы; радарное оборудование радар ҡорамалдары
радЕние с 1. см. радеть 2. рел. табыныу (ҡайһы бер мәҙһәптәрҙә йыр, бейецҙән торган, фанатик рәцештә цҙ-цҙецде онотоп башҡарылған йола )
радЕтель м; уст. булышсы, ярҙамсы, ҡайғыртыусы, тырышлыҡ (хәстәрлек) итеүсе (күреүсе)
РАДЕТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое уст. тырыш, ҡайғыртыусан, хәстәрле
радЕть несов. 1. о ком-чём; уст. ҡайғыртыу, хәстәрләү, тырышыу; радеть о деле эш өсөн тырышыу 2. рел. (совершать радение) табыныу йолаһы башҡарыу
РАДЖА м раджа (һиндостанда кенәзлек титулы һәм шул титулдағы кеше)
РАДИ предлог с род. п.; в разн. знач. өсөн, хаҡына, хаҡы өсөн; ради общего дела дөйөм эш хаҡына; ради тебя һинең хаҡыңа; ради шутки ҡыҙыҡ өсөн ♦ ради бога алла хаҡы өсөн
РАДИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое радиаль (радиус буйлап йцнәлгән); радиальный проспект радиаль проспект
РАДИАТОР м радиатор (1. эске яныулы двигателдәрҙә моторҙы һыуытыу аппараты 2. цҙәкләштерелгән йылытыу системаһында йылытыу приборы); радиатор самолёта самолёт радиаторы; радиатор парового отопления пар менән йылытыу радиаторы
РАДИАЦИОННЫЙ, -ая, -ое радиация ...ы
РАДИАЦИЯ ж радиация, нурланыш (электромагнит энергияһын сәсец); солнечная радиация ҡояш радиацияһы
рАдиевый, -ая, -ое 1. радий ...ы; радиевое излучение радий нурҙары 2. радийлы; радиевая руда радийлы мәғдән
рАдий м радий (радиоактив химик элемент , металл)
РАДИКАЛ I м радикал (1. киҫкен саралар яҡлы кеше 2. сәйәс. радикализм яҡлы кеше)
РАДИКАЛ II м радикал (1. математикала тамға 2. бер химик ҡушылманан икенсеһенә цҙгәрмәй кцсә торған атомдар төркөмө)
РАДИКАЛИЗМ м радикаллек (1. киҫкен саралар цткәрец 2. сәйәс. буржуаз дәцләт мәнфәғәттәренән сығып демократик реформалар цткәрецҙе талап итецсе сәйәси йцнәлеш)
РАДИКАЛЬНОСТЬ ж радикаллек, киҫкенлек, ҡәтғилек; радикальность взглядов ҡараштарҙың киҫкенлеге
РАДИКАЛЬНЫЙ, -ая, -ое радикаль, киҫкен, ҡәтғи, тәрән; радикальные меры киҫкен саралар; радикальные изменения радикаль үҙгәрештәр
РАДИКУЛИТ м; мед. радикулит, бил биртенеү
РАДИО с нескл.; в разн. знач. радио; включить радио радио тоташтырыу; слушать радио радио тыңлау
РАДИО... I ҡушма һцҙҙәрҙец “радио” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., радиокружок радиотүңәрәк; радиокомпас радиокомпас
РАДИО... II ҡушма һцҙҙәрҙец “ радий ”, “ радиоактивлыҡ ”, “радиация” мәғәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., радиоэлемент радиоэлемент (радиоактив элемент); радиометр радиометр (радиацияныц көсөн йәки нурланыш
243
РАВНОПРАВНЫЙ, -ая, -ое тиң хоҡуҡлы; равноправный договор тиң хоҡуҡлы килешеү
РАВНОСИЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. тиң (тигеҙ) көслө, көстәре тиң; равносильные армии көстәре тиң армиялар 2. (подобный чему-л.) тиң; событие, равносильное катастрофе һәләкәткә тиң ваҡиға
РАВНОСТОРОННИЙ, -яя, -ее мат. тигеҙ яҡлы; равносторонний треугольник тигеҙ яҡлы өсмөйөш
РАВНОУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое мат. тигеҙ мөйөшлө; равноугольный многоугольник тигеҙ яҡлы күпмөйөш
РАВНОЦЕННЫЙ, -ая, -ое 1. (одинаковый по цене, по стоимости) бер (үк) хаҡтағы, хаҡтары бер; равноценные товары бер хаҡтағы тауарҙар 2. (одинаковый по ценности, по качеству ) бер-бере(һе)нә тиң, бәрәбәр, бер иш (төрлө), бер үк сифатлы, тиң ҡиммәтле; равноценные работники бер-беренә тиң хеҙмәткәрҙәр
равный, -ая, -ое 1. тигеҙ, тиң; равные силы тигеҙ көстәр; равные величины тигеҙ дәүмәлдәр 2. тиң, тиңдәш; относиться как к равному тиң итеп ҡарау 3. (равняющийся) тигеҙ булған; расстояние, равное пяти метрам биш метрға тигеҙ булған ара ♦ равным образом шулай уҡ
РАВНЯТЬ несов. кого-что 1. тигеҙләү, тиңләү, тиңләштереү 2. (считать равным) тиң ҡуйыу, тигеҙ ҡарау (күреү); равнять с собой үҙе менән тиң ҡуйыу
РАВНЯТЬСЯ несов. 1. тиңләшеү; равняться на передовиков алдынғыларға тиңләшеү 2. тигеҙләнеү; равняться по правофланговому уң флангылағыға ҡарап тигеҙләнеү 3. тигеҙ булыу; дважды два равняется четырём ике икең дүрт була
РАГУ с нескл. рагу (ашамлыҡ)
РАД, -а, -о в знач. сказ. 1. кому-чему шат; я за вас очень рад мин һеҙҙең өсөн бик шат 2. с неопр. (о готовности что-л. сделать) әҙер, риза, ине лә; рад вам помочь һеҙгә ярҙам итергә әҙермен ♦ рад стараться: 1) уст. хеҙмәт итергә әҙермен; 2) була ул, булдырабыҙ уны (башҡарырға әҙерлекте белдерә); рад-радёхонек; рад-радёшенек ҡыуанып бөтә алмай, бик шат
РАДАР м радар
РАДАРНЫЙ, -ая, -ое радар, радар ...ы; радарная станция радар станцияһы; радарное оборудование радар ҡорамалдары
радЕние с 1. см. радеть 2. рел. табыныу (ҡайһы бер мәҙһәптәрҙә йыр, бейецҙән торган, фанатик рәцештә цҙ-цҙецде онотоп башҡарылған йола )
радЕтель м; уст. булышсы, ярҙамсы, ҡайғыртыусы, тырышлыҡ (хәстәрлек) итеүсе (күреүсе)
РАДЕТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое уст. тырыш, ҡайғыртыусан, хәстәрле
радЕть несов. 1. о ком-чём; уст. ҡайғыртыу, хәстәрләү, тырышыу; радеть о деле эш өсөн тырышыу 2. рел. (совершать радение) табыныу йолаһы башҡарыу
РАДЖА м раджа (һиндостанда кенәзлек титулы һәм шул титулдағы кеше)
РАДИ предлог с род. п.; в разн. знач. өсөн, хаҡына, хаҡы өсөн; ради общего дела дөйөм эш хаҡына; ради тебя һинең хаҡыңа; ради шутки ҡыҙыҡ өсөн ♦ ради бога алла хаҡы өсөн
РАДИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое радиаль (радиус буйлап йцнәлгән); радиальный проспект радиаль проспект
РАДИАТОР м радиатор (1. эске яныулы двигателдәрҙә моторҙы һыуытыу аппараты 2. цҙәкләштерелгән йылытыу системаһында йылытыу приборы); радиатор самолёта самолёт радиаторы; радиатор парового отопления пар менән йылытыу радиаторы
РАДИАЦИОННЫЙ, -ая, -ое радиация ...ы
РАДИАЦИЯ ж радиация, нурланыш (электромагнит энергияһын сәсец); солнечная радиация ҡояш радиацияһы
рАдиевый, -ая, -ое 1. радий ...ы; радиевое излучение радий нурҙары 2. радийлы; радиевая руда радийлы мәғдән
рАдий м радий (радиоактив химик элемент , металл)
РАДИКАЛ I м радикал (1. киҫкен саралар яҡлы кеше 2. сәйәс. радикализм яҡлы кеше)
РАДИКАЛ II м радикал (1. математикала тамға 2. бер химик ҡушылманан икенсеһенә цҙгәрмәй кцсә торған атомдар төркөмө)
РАДИКАЛИЗМ м радикаллек (1. киҫкен саралар цткәрец 2. сәйәс. буржуаз дәцләт мәнфәғәттәренән сығып демократик реформалар цткәрецҙе талап итецсе сәйәси йцнәлеш)
РАДИКАЛЬНОСТЬ ж радикаллек, киҫкенлек, ҡәтғилек; радикальность взглядов ҡараштарҙың киҫкенлеге
РАДИКАЛЬНЫЙ, -ая, -ое радикаль, киҫкен, ҡәтғи, тәрән; радикальные меры киҫкен саралар; радикальные изменения радикаль үҙгәрештәр
РАДИКУЛИТ м; мед. радикулит, бил биртенеү
РАДИО с нескл.; в разн. знач. радио; включить радио радио тоташтырыу; слушать радио радио тыңлау
РАДИО... I ҡушма һцҙҙәрҙец “радио” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., радиокружок радиотүңәрәк; радиокомпас радиокомпас
РАДИО... II ҡушма һцҙҙәрҙец “ радий ”, “ радиоактивлыҡ ”, “радиация” мәғәнәләрен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., радиоэлемент радиоэлемент (радиоактив элемент); радиометр радиометр (радиацияныц көсөн йәки нурланыш
243