Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 250 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РАЗВЁРНУТЫЙ
РАЗВЁРНУТЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от развернуть 2. прил. йәйелгән, йәйелдерелгән; развёрнутые ряды йәйелгән сафтар 3. прил. киң, киңәйтелгән; развёрнутое строительство киң төҙөлөш 4. прил. тулы, ентекле; развёрнутый план ентекле план
РАЗВЕРНУТЬ сов. что 1. тағатыу, йәйеү, сисеү, асыу; развернуть ковёр келәм йәйеү; развернуть свёрток төргәк сисеү 2. яҙыу, турайтыу, төҙәйтеү; развернуть плечи яурындарҙы турайтыу 3. воен. (расположить в ширину по линии фронта) йәйелдереү; развернуть полк полкты йәйелдереү 4. воен. (переформировать в более крупную единицу) әйләндереү, үҙгәртеп (яңынан) ойоштороу, төҙөү; развернуть батальон в полк батальонды полкка әйләндереү 5. перен. киң ҡолас биреү (йәйелдереү), йәйелдереп ебәреү; широко развернуть соревнование ярышты киң йәйелдереү; развернуть строительство төҙөлөштө йәйелдереп ебәреү 6. бороу, бороп ебәреү; развернуть танк танкыны бороп ебәреү
РАЗВЕРНУТЬСЯ сов. 1. тағатылыу, һүтелеү, сиселеү, асылыу; свёрток развернулся төйөнсөк сиселгән 2. воен. йәйелеү, теҙелеү; строй развернулся саф йәйелде 3. воен. әйләндереү, үҙгәртеп (яңынан) ойошторолоу, төҙөлөү; полк развернулся в бригаду полк бригадаға әйләндерелде 4. перен. йәйелеү, киң йәйелеү, йәйелеп китеү, киң ҡолас алыу; развернулась подготовка к весеннему севу яҙғы сәсеүгә әҙерлек киң ҡолас алды 5. (эш) башлап ебәреү, асылыу, ойошторолоу, булдырылыу; развернулась торговля һатыу ойошторолдо 6. үҫеп китеү, үҙен күрһәтеү, ең һыҙғанып тотоноу; развернулся талант талант үҫеп китте 7. боролоу; самолёт развернулся самолёт боролдо 8. прост. (размахнуться) киҙәнеү, һелтәнеү
РАЗВЕРСТАТЬ сов. 1. кого-что бүлеү, бүлеп биреү (сығыу); разверстать план заготовок по районам республики республика райондарына етештереү планын бүлеп биреү 2. что; полигр. вёрсткалау, вёрсткаға һалыу 3. что; полигр. вёрстканы һүтеү
РАЗВЁРСТКА ж развёрстка (нимәнеңдер план буйынса бцяенеше)
РАЗВЁРСТЫВАТЬ несов. см. разверстать
РАЗВЕРТЕТЬ сов. что 1. быраулап киңәйтеү, артыҡ быраулау; развертеть отверстие тишекте быраулап киңәйтеү 2. (зыр) әйләндереп (зырлатып) ебәреү; развертеть колесо тәгәрмәсте зыр әйләндереп ебәреү
РАЗВЕРТЕТЬСЯ сов. 1. артыҡ бороп киңәйтеү (ҙурайтыу) 2. ҡыҙыу әйләнә башлау, зыр әйләнеп китеү, зырлау; колесо развертелось тәгәрмәс ҡыҙыу әйләнә башланы
РАЗВЁРТКА I ж 1. см. развернуть — развёртывать 1, 2; 2. спец. йәйелмә; развёртка
250
конуса конус йәйелмәһе; развёртка цилиндра цилиндр йәйелмәһе
РАЗВЁРТКА II ж 1. см. развертеть — разверчивать 1, развертеться — разверчиваться 1; 2. (инструмент) развёртка (металдагы тишекте киңәйтә, ҙурайта торган ҡорал)
РАЗВЁРТЫВАТЬ несов. см. развернуть
РАЗВЁРТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. развернуться 2. страд. от развёртывать
РАЗВЕРЧИВАНИЕ с см. развертеть
РАЗВЕРЧИВАТЬ несов. см. развертеть
РАЗВЕРЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. развертеться 2. страд. от разверчивать
РАЗВЕС м см. развесить I — развешивать I; развес продуктов аҙыҡты үлсәп бүлеү
РАЗВЕСЕЛИТЬ сов. кого-что күңелләндереү, күңел күтәреү (асыу), кәйефен күтәреү; развеселить друга дуҫтың күңелен күтәреү
РАЗВЕСЕЛИТЬСЯ сов. күңелләнеү, күңел (кәйеф) күтәрелеү, кәйефләнеү, күнел асылыу; дети развеселились балаларҙың күңеле күтәрелде
РАЗВЕСЁЛЫЙ, -ая, -ое разг. бик шат, күңелле, күтәренке кәйефле; развесёлые девочки бик шат ҡыҙыҡайҙар
РАЗВЕСИСТЫЙ, -ая, -ое тарбаҡай, тар-баҡ(лы); развесистый дуб тарбаҡ имән
РАЗВЕСИТЬ I сов. что (разделить на части по весу) үлсәп бүлеү (бүлеп сығыу); развесить муку ондо үлсәп бүлеү
РАЗВЕСИТЬ II сов. что 1. элеү, элеп сығыу (бөтөү), таратып элеү; развесить картины картиналарҙы элеп сығыу 2. йәйеү, йәйеп ебәреү; дерево развесило густые ветви ағас ҡуйы ботаҡтарын йәйеп ебәргән ♦ развесить уши ирон. ҡолаҡ(ты) ҡарпайтып тыңлау, ауыҙ асып тыңлау развЕситься сов. тарбаҡланыу, тарбаҡай булыу
РАЗВЕСКА I ж см. развесить I — развешивать I; развеска муки ондо үлсәп бүлеү
РАЗВЕСКА II ж; разг. см. развесить II; развеска картин картиналарҙы элеү
РАЗВЕСНОЙ, -ая, -ое үлсәнмәле, үлсәмле, үлсәп һатыла торған; развесное печенье үлсәп һатыла торған печенье
РАЗВЕСТИ сов. кого-что 1. таратыу, урынлаштырыу, алып барып (илтеп) ҡуйыу, таратып (ҡуйып) сығыу; развести детей по домам балаларҙы өйҙәренә илтеп ҡуйыу; развести часовых по постам һаҡсыларҙы постарға ҡуйып сығыу 2. күтәреү, айырып ҡуйыу (төрлө яҡҡа); развести мост күперҙе күтәреү 3. айырыу, айырып ебәреү; судьба развела друзей яҙмыш дуҫтарҙы айырҙы; развести супругов ир менән ҡатынды айырыу 4. иҙеү, иретеү; развести порошок водой онтаҡты һыуҙа иретеү 5. үрсетеү, аҫрау, үҫтереү; развести сад баҡса үҫтереү; развести пчёл ҡорт үрсетеү 6. яғыу, яғып ебәреү, тоҡандырыу; развести костёр ут яғып
РАЗВЁРНУТЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от развернуть 2. прил. йәйелгән, йәйелдерелгән; развёрнутые ряды йәйелгән сафтар 3. прил. киң, киңәйтелгән; развёрнутое строительство киң төҙөлөш 4. прил. тулы, ентекле; развёрнутый план ентекле план
РАЗВЕРНУТЬ сов. что 1. тағатыу, йәйеү, сисеү, асыу; развернуть ковёр келәм йәйеү; развернуть свёрток төргәк сисеү 2. яҙыу, турайтыу, төҙәйтеү; развернуть плечи яурындарҙы турайтыу 3. воен. (расположить в ширину по линии фронта) йәйелдереү; развернуть полк полкты йәйелдереү 4. воен. (переформировать в более крупную единицу) әйләндереү, үҙгәртеп (яңынан) ойоштороу, төҙөү; развернуть батальон в полк батальонды полкка әйләндереү 5. перен. киң ҡолас биреү (йәйелдереү), йәйелдереп ебәреү; широко развернуть соревнование ярышты киң йәйелдереү; развернуть строительство төҙөлөштө йәйелдереп ебәреү 6. бороу, бороп ебәреү; развернуть танк танкыны бороп ебәреү
РАЗВЕРНУТЬСЯ сов. 1. тағатылыу, һүтелеү, сиселеү, асылыу; свёрток развернулся төйөнсөк сиселгән 2. воен. йәйелеү, теҙелеү; строй развернулся саф йәйелде 3. воен. әйләндереү, үҙгәртеп (яңынан) ойошторолоу, төҙөлөү; полк развернулся в бригаду полк бригадаға әйләндерелде 4. перен. йәйелеү, киң йәйелеү, йәйелеп китеү, киң ҡолас алыу; развернулась подготовка к весеннему севу яҙғы сәсеүгә әҙерлек киң ҡолас алды 5. (эш) башлап ебәреү, асылыу, ойошторолоу, булдырылыу; развернулась торговля һатыу ойошторолдо 6. үҫеп китеү, үҙен күрһәтеү, ең һыҙғанып тотоноу; развернулся талант талант үҫеп китте 7. боролоу; самолёт развернулся самолёт боролдо 8. прост. (размахнуться) киҙәнеү, һелтәнеү
РАЗВЕРСТАТЬ сов. 1. кого-что бүлеү, бүлеп биреү (сығыу); разверстать план заготовок по районам республики республика райондарына етештереү планын бүлеп биреү 2. что; полигр. вёрсткалау, вёрсткаға һалыу 3. что; полигр. вёрстканы һүтеү
РАЗВЁРСТКА ж развёрстка (нимәнеңдер план буйынса бцяенеше)
РАЗВЁРСТЫВАТЬ несов. см. разверстать
РАЗВЕРТЕТЬ сов. что 1. быраулап киңәйтеү, артыҡ быраулау; развертеть отверстие тишекте быраулап киңәйтеү 2. (зыр) әйләндереп (зырлатып) ебәреү; развертеть колесо тәгәрмәсте зыр әйләндереп ебәреү
РАЗВЕРТЕТЬСЯ сов. 1. артыҡ бороп киңәйтеү (ҙурайтыу) 2. ҡыҙыу әйләнә башлау, зыр әйләнеп китеү, зырлау; колесо развертелось тәгәрмәс ҡыҙыу әйләнә башланы
РАЗВЁРТКА I ж 1. см. развернуть — развёртывать 1, 2; 2. спец. йәйелмә; развёртка
250
конуса конус йәйелмәһе; развёртка цилиндра цилиндр йәйелмәһе
РАЗВЁРТКА II ж 1. см. развертеть — разверчивать 1, развертеться — разверчиваться 1; 2. (инструмент) развёртка (металдагы тишекте киңәйтә, ҙурайта торган ҡорал)
РАЗВЁРТЫВАТЬ несов. см. развернуть
РАЗВЁРТЫВАТЬСЯ несов. 1. см. развернуться 2. страд. от развёртывать
РАЗВЕРЧИВАНИЕ с см. развертеть
РАЗВЕРЧИВАТЬ несов. см. развертеть
РАЗВЕРЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. развертеться 2. страд. от разверчивать
РАЗВЕС м см. развесить I — развешивать I; развес продуктов аҙыҡты үлсәп бүлеү
РАЗВЕСЕЛИТЬ сов. кого-что күңелләндереү, күңел күтәреү (асыу), кәйефен күтәреү; развеселить друга дуҫтың күңелен күтәреү
РАЗВЕСЕЛИТЬСЯ сов. күңелләнеү, күңел (кәйеф) күтәрелеү, кәйефләнеү, күнел асылыу; дети развеселились балаларҙың күңеле күтәрелде
РАЗВЕСЁЛЫЙ, -ая, -ое разг. бик шат, күңелле, күтәренке кәйефле; развесёлые девочки бик шат ҡыҙыҡайҙар
РАЗВЕСИСТЫЙ, -ая, -ое тарбаҡай, тар-баҡ(лы); развесистый дуб тарбаҡ имән
РАЗВЕСИТЬ I сов. что (разделить на части по весу) үлсәп бүлеү (бүлеп сығыу); развесить муку ондо үлсәп бүлеү
РАЗВЕСИТЬ II сов. что 1. элеү, элеп сығыу (бөтөү), таратып элеү; развесить картины картиналарҙы элеп сығыу 2. йәйеү, йәйеп ебәреү; дерево развесило густые ветви ағас ҡуйы ботаҡтарын йәйеп ебәргән ♦ развесить уши ирон. ҡолаҡ(ты) ҡарпайтып тыңлау, ауыҙ асып тыңлау развЕситься сов. тарбаҡланыу, тарбаҡай булыу
РАЗВЕСКА I ж см. развесить I — развешивать I; развеска муки ондо үлсәп бүлеү
РАЗВЕСКА II ж; разг. см. развесить II; развеска картин картиналарҙы элеү
РАЗВЕСНОЙ, -ая, -ое үлсәнмәле, үлсәмле, үлсәп һатыла торған; развесное печенье үлсәп һатыла торған печенье
РАЗВЕСТИ сов. кого-что 1. таратыу, урынлаштырыу, алып барып (илтеп) ҡуйыу, таратып (ҡуйып) сығыу; развести детей по домам балаларҙы өйҙәренә илтеп ҡуйыу; развести часовых по постам һаҡсыларҙы постарға ҡуйып сығыу 2. күтәреү, айырып ҡуйыу (төрлө яҡҡа); развести мост күперҙе күтәреү 3. айырыу, айырып ебәреү; судьба развела друзей яҙмыш дуҫтарҙы айырҙы; развести супругов ир менән ҡатынды айырыу 4. иҙеү, иретеү; развести порошок водой онтаҡты һыуҙа иретеү 5. үрсетеү, аҫрау, үҫтереү; развести сад баҡса үҫтереү; развести пчёл ҡорт үрсетеү 6. яғыу, яғып ебәреү, тоҡандырыу; развести костёр ут яғып