Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 251 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
РАЗВИТЬСЯ
ебәреү ♦ развести руками аптырап ҡалыу, шаҡ ҡатыу
РАЗВЕСТИСЬ сов. 1. айырылышыу, айырылыу; развестись с мужем ир менән айырылышыу 2. ныҡ үрсеү, күбәйеп китеү; развелось много мух себен күбәйеп киткән
РАЗВЕТВИТЬ сов. что тармаҡлау, айырыу, бүлеү; разветвить железнодорожный путь тимер юлын тармаҡлау
РАЗВЕТВИТЬСЯ сов. 1. ботаҡланыу, ботаҡтар үҫеп сығыу (ебәреү); дуб разветвился имән ботаҡтар ебәрҙе 2. тармаҡланыу, тармаҡланып (айырылып) китеү; ручей разветвился йылға тармаҡланып киткән; дорога разветвилась юл айырылып китә
РАЗВЕТВЛЕНИЕ с 1. см. разветвить — разветвлять, разветвиться — разветвляться 2. айырса, сат, тармаҡ; разветвление дороги юл саты 3. (часть, отрасль и т.п.) тармаҡ
РАЗВЕТВЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от разветвить 2. прил. тармаҡлы, айырсалы, саталы; разветвлённые дороги тармаҡлы юлдар 3. прил. (күп) тармаҡлы; разветвлённая организация тармаҡлы ойошма
РАЗВЕТВЛЯТЬ несов. см. разветвить
РАЗВЕТВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. разветвиться 2. страд. от разветвлять
РАЗВЕШАТЬ сов. что элеү, элеп ҡуйыу (сығыу); развешать бельё кер элеү; развешать картины картиналарҙы элеп сығыу
РАЗВЕШИВАТЬ I несов. см. развесить I
РАЗВЕШИВАТЬ II несов. см. развесить II, развешать
РАЗВЕЯТЬ сов. что 1. туҙҙырыу, таратыу, осороу, осороп бөтөрөү; ветер развеял облака ел болоттарҙы таратты 2. перен. таратыу, бөтөрөү, юҡҡа сығарыу; развеять сомнения шикте таратыу
РАЗВЕЯТЬСЯ сов. 1. таралыу, таралып (осоп) бөтөү; пыль развеялась туҙан осоп бөттө 2. перен. таралыу, юҡҡа сығыу; печаль развеялась һағыш таралды 3. разг. (развлечься) йыуаныу, күңел асыу
РАЗВИВАТЬ несов. см. развить
РАЗВИВАТЬСЯ несов. 1. см. развиться 2. барыу, үтеү, үҫешеү; события развиваются быстро ваҡиғалар бик тиҙ үҫешә 3. страд. от развивать
РАЗВИЗЖАТЬСЯ сов.; разг. сыйылдай башлау, сыйылдарға тотоноу
РАЗВИЛИНА ж 1. (у дерева) сата, аса, тармаҡ; развилина дуба имән асаһы 2. сат, айырса, армыт, сата; развилина дороги юл саты; развилина улицы урам саты
РАЗВИЛИСТЫЙ, -ая, -ое асалы, саталы, айырсалы, тармаҡлы; развилистая дорога айырсалы юл; развилистое дерево асалы ағас; развилистый сук саталы ботаҡ
РАЗВИЛКА ж и РАЗВИЛОК м; разг. см. развилина 2
РАЗВИНТИТЬ сов. что 1. бороп бушатыу, бушағыраҡ итеү; развинтить шуруп шөрөптө бороп бушатыу 2. бороп алыу (сығарыу), һүтеп ташлау; развинтить части замка йоҙаҡты һүтеп ташлау
РАЗВИНТИТЬСЯ сов. 1. бушау, ҡаҡшау, таралыу; гайка развинтилась гайка бушаған 2. перен., разг. ҡаҡшау, боҙолоу, йомшарыу; нервы развинтились нервылар ҡаҡшаған 3. перен ., разг. (разболтаться, распуститься) ҡулдан ысҡыныу, тотанаҡһыҙланыу, әҙәпһеҙләнеү
РАЗВИНЧЕННОСТЬ ж ҡаҡшағанлыҡ, арығанлыҡ, һүлпәнлек, тотанаҡһыҙлыҡ; развинченность нервов нервыларҙың ҡаҡшағанлығы
РАЗВИНЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от развинтить 2. прил.; разг. ҡаҡшаған, йомшаған, боҙолған, тотанаҡһыҙ; развинченные нервы ҡаҡшаған нервылар 3. прил.; разг. тәнтерәк, ҡыйыш-мыйыш; развинченная походка ҡыйыш-мыйыш атлау
РАЗВИНЧИВАТЬ несов. см. развинтить
РАЗВИНЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. развинтиться 2. страд. от развинчивать
РАЗВИТИЕ с 1. см. развить — развивать 2—6; законы общественного развития йәмғиәттең үҫеш закондары; развитие производства етештереүҙең үҫеүе 2. үҫеш; историческое развитие тарихи үҫеш 3. (степень умственной, духовной зрелости) кимәл; политическое развитие сәйәси аң кимәле
РАЗВИТОЙ, -ая, -ое 1. ныҡ, көслө, ҡеүәтле, ҡөҙрәтле; развитые мускулы көслө мускулдар 2. (зрелый, просвещённый) аңлы, белемле, зирәк, сос; развитой ребёнок зирәк бала 3. алға киткән, үҫешкән; развитая промышленность үҫешкән сәнәғәт 4. в кратк. ф. в знач. сказ. киң таралған, ныҡ үҫешкән; в Башкортостане развита химия Башҡортостанда химия ныҡ үҫешкән
РАЗВИТЬ сов. кого-что 1. (раскрутить) һүтеү, тағатыу; развить верёвку бауҙы тағатыу 2. үҫтереү, нығытыу; развить память хәтерҙе үҫтереү; развить способности һәләтлекте үҫтереү 3. көсәйтеү, үҫтереү; развить машиностроение машиналар төҙөүҙе үҫтереү; развить творческую деятельность молодёжи йәштәрҙең ижади эшмәкәрлеген үҫтереү 4. (широко развернуть ) йәйелдереү, киңәйтеү; развить бурную деятельность көслө эшмәкәрлек йәйелдереү 5. арттырыу; самолёт развил скорость самолёт тиҙлеген арттырҙы 6. тәрәнәйтеү, киңәйтеү, үҫтереү; развить идею фекерҙе үҫтереү
РАЗВИТЬСЯ сов. 1. (раскрутиться) тағатылыу, һүтелеү 2. үҫеп китеү, нығынып китеү; организм развился организм нығынып китте; талант развился һәләт үҫеп китте 3. үҫешеү, көсәйеү, алға китеү, киң үҫеш алыу; развилось
251
ебәреү ♦ развести руками аптырап ҡалыу, шаҡ ҡатыу
РАЗВЕСТИСЬ сов. 1. айырылышыу, айырылыу; развестись с мужем ир менән айырылышыу 2. ныҡ үрсеү, күбәйеп китеү; развелось много мух себен күбәйеп киткән
РАЗВЕТВИТЬ сов. что тармаҡлау, айырыу, бүлеү; разветвить железнодорожный путь тимер юлын тармаҡлау
РАЗВЕТВИТЬСЯ сов. 1. ботаҡланыу, ботаҡтар үҫеп сығыу (ебәреү); дуб разветвился имән ботаҡтар ебәрҙе 2. тармаҡланыу, тармаҡланып (айырылып) китеү; ручей разветвился йылға тармаҡланып киткән; дорога разветвилась юл айырылып китә
РАЗВЕТВЛЕНИЕ с 1. см. разветвить — разветвлять, разветвиться — разветвляться 2. айырса, сат, тармаҡ; разветвление дороги юл саты 3. (часть, отрасль и т.п.) тармаҡ
РАЗВЕТВЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от разветвить 2. прил. тармаҡлы, айырсалы, саталы; разветвлённые дороги тармаҡлы юлдар 3. прил. (күп) тармаҡлы; разветвлённая организация тармаҡлы ойошма
РАЗВЕТВЛЯТЬ несов. см. разветвить
РАЗВЕТВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. разветвиться 2. страд. от разветвлять
РАЗВЕШАТЬ сов. что элеү, элеп ҡуйыу (сығыу); развешать бельё кер элеү; развешать картины картиналарҙы элеп сығыу
РАЗВЕШИВАТЬ I несов. см. развесить I
РАЗВЕШИВАТЬ II несов. см. развесить II, развешать
РАЗВЕЯТЬ сов. что 1. туҙҙырыу, таратыу, осороу, осороп бөтөрөү; ветер развеял облака ел болоттарҙы таратты 2. перен. таратыу, бөтөрөү, юҡҡа сығарыу; развеять сомнения шикте таратыу
РАЗВЕЯТЬСЯ сов. 1. таралыу, таралып (осоп) бөтөү; пыль развеялась туҙан осоп бөттө 2. перен. таралыу, юҡҡа сығыу; печаль развеялась һағыш таралды 3. разг. (развлечься) йыуаныу, күңел асыу
РАЗВИВАТЬ несов. см. развить
РАЗВИВАТЬСЯ несов. 1. см. развиться 2. барыу, үтеү, үҫешеү; события развиваются быстро ваҡиғалар бик тиҙ үҫешә 3. страд. от развивать
РАЗВИЗЖАТЬСЯ сов.; разг. сыйылдай башлау, сыйылдарға тотоноу
РАЗВИЛИНА ж 1. (у дерева) сата, аса, тармаҡ; развилина дуба имән асаһы 2. сат, айырса, армыт, сата; развилина дороги юл саты; развилина улицы урам саты
РАЗВИЛИСТЫЙ, -ая, -ое асалы, саталы, айырсалы, тармаҡлы; развилистая дорога айырсалы юл; развилистое дерево асалы ағас; развилистый сук саталы ботаҡ
РАЗВИЛКА ж и РАЗВИЛОК м; разг. см. развилина 2
РАЗВИНТИТЬ сов. что 1. бороп бушатыу, бушағыраҡ итеү; развинтить шуруп шөрөптө бороп бушатыу 2. бороп алыу (сығарыу), һүтеп ташлау; развинтить части замка йоҙаҡты һүтеп ташлау
РАЗВИНТИТЬСЯ сов. 1. бушау, ҡаҡшау, таралыу; гайка развинтилась гайка бушаған 2. перен., разг. ҡаҡшау, боҙолоу, йомшарыу; нервы развинтились нервылар ҡаҡшаған 3. перен ., разг. (разболтаться, распуститься) ҡулдан ысҡыныу, тотанаҡһыҙланыу, әҙәпһеҙләнеү
РАЗВИНЧЕННОСТЬ ж ҡаҡшағанлыҡ, арығанлыҡ, һүлпәнлек, тотанаҡһыҙлыҡ; развинченность нервов нервыларҙың ҡаҡшағанлығы
РАЗВИНЧЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от развинтить 2. прил.; разг. ҡаҡшаған, йомшаған, боҙолған, тотанаҡһыҙ; развинченные нервы ҡаҡшаған нервылар 3. прил.; разг. тәнтерәк, ҡыйыш-мыйыш; развинченная походка ҡыйыш-мыйыш атлау
РАЗВИНЧИВАТЬ несов. см. развинтить
РАЗВИНЧИВАТЬСЯ несов. 1. см. развинтиться 2. страд. от развинчивать
РАЗВИТИЕ с 1. см. развить — развивать 2—6; законы общественного развития йәмғиәттең үҫеш закондары; развитие производства етештереүҙең үҫеүе 2. үҫеш; историческое развитие тарихи үҫеш 3. (степень умственной, духовной зрелости) кимәл; политическое развитие сәйәси аң кимәле
РАЗВИТОЙ, -ая, -ое 1. ныҡ, көслө, ҡеүәтле, ҡөҙрәтле; развитые мускулы көслө мускулдар 2. (зрелый, просвещённый) аңлы, белемле, зирәк, сос; развитой ребёнок зирәк бала 3. алға киткән, үҫешкән; развитая промышленность үҫешкән сәнәғәт 4. в кратк. ф. в знач. сказ. киң таралған, ныҡ үҫешкән; в Башкортостане развита химия Башҡортостанда химия ныҡ үҫешкән
РАЗВИТЬ сов. кого-что 1. (раскрутить) һүтеү, тағатыу; развить верёвку бауҙы тағатыу 2. үҫтереү, нығытыу; развить память хәтерҙе үҫтереү; развить способности һәләтлекте үҫтереү 3. көсәйтеү, үҫтереү; развить машиностроение машиналар төҙөүҙе үҫтереү; развить творческую деятельность молодёжи йәштәрҙең ижади эшмәкәрлеген үҫтереү 4. (широко развернуть ) йәйелдереү, киңәйтеү; развить бурную деятельность көслө эшмәкәрлек йәйелдереү 5. арттырыу; самолёт развил скорость самолёт тиҙлеген арттырҙы 6. тәрәнәйтеү, киңәйтеү, үҫтереү; развить идею фекерҙе үҫтереү
РАЗВИТЬСЯ сов. 1. (раскрутиться) тағатылыу, һүтелеү 2. үҫеп китеү, нығынып китеү; организм развился организм нығынып китте; талант развился һәләт үҫеп китте 3. үҫешеү, көсәйеү, алға китеү, киң үҫеш алыу; развилось
251