Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 411 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СМЕРТЕЛЬНЫЙ
смАчный, -ая, -ое разг. 1. (аппетитный, вкусный) тәмле, татлы; смачный кусок тәмле киҫәк; смачная пища татлы аҙыҡ 2. перен. (выразительный ) тоҙло-боросло, елле, әсе; смачное слово тоҙло-боросло һүҙ
СМЕЖАТЬ несов. см. смежить
СМЕЖАТЬСЯ несов. см. смежИться
СМЕЖИТЬ сов. что ҡымтып ябыу, йомоу; смежИть глаза күҙҙе йомоу
СМЕЖИТЬСЯ сов. ҡымтып ябылыу, йомолоу (кцҙгә, кцҙ ҡабағына һ.б. ҡарата)
смежность ж эргәләш (сиктәш) булыу, йәнәшәлек, сиктәшлек, яҡынлыҡ; смежность садовых участков баҡсаларҙың эргәләш булыуы; смежность понятий ҡараштарҙың яҡынлығы
смежный, -ая, -ое 1. эргәләш, сиктәш, йәнәш, күрше; смежные хозяйства күрше хужалыҡтар; смежные комнаты йәнәш бүлмәләр 2. оҡшаш, яҡын, оҡшаш (яҡын) булған; смежные профессии оҡшаш профессиялар ♦ смежные углы мат. эргәләш мөйөштәр
СМЕКАЛИСТЫЙ, -ая, -ое разг. зирәк, отҡор, осҡор, зиһенле; смекалистый мальчик зирәк малай
СМЕКАЛКА ж; разг. зирәклек, осҡорлоҡ, отҡорлоҡ; военная смекалка хәрби отҡорлоҡ
СМЕКАТЬ несов. что, в чём и без доп.; разг. төшөнөү, абайлау, аңлап алыу; смекать в деле эште аңлап алыу
СМЕКНУТЬ сов. см. смекать
смелЕть несов. батырланыу, батырайыу, батырая төшөү, ҡыйыуланыу, ҡыйыулана төшөү
смЕло нареч. 1. ҡыйыу, ҡыйыу (тәүәккәл) рәүештә, ҡыйыулыҡ менән; смело говорить о недостатках етешһеҙлектәр хаҡында ҡыйыу һөйләү 2. разг. (с полным основанием) икеләнмәйенсә, шикләнмәйенсә; смело можно согласиться икеләнмәйенсә ризалашып була
смЕлость ж ҡыйыулыҡ, батырлыҡ, тәүәккәллек; смелость солдата һалдаттың ҡыйыулығы ♦ брать (взять) на себя смелость тәүәккәлләү
смЕлый, -ая, -ое 1. ҡыйыу, батыр, ҡурҡыу белмәгән; смелый воин батыр яугир; смелый мальчик ҡурҡыу белмәгән малай 2. (решительный , актуальный) ҡыйыу, тәүәккәл, үткер; смелая мысль ҡыйыу фекер 3. перен. (вызывающий ) әҙәпһеҙ, тупаҫ, оятһыҙ; смелые выходки тупаҫ ҡыланыштар
СМЕЛЬЧАК м; разг. ҡыйыу (батыр, тәүәккәл) кеше
СМЕНА ж 1. см. сменить — сменять II, смениться — сменяться II; смена дня и ночи көн менән төндөң алмашыныуы 2. смена; работать в дневную смену көндөҙгө сменала эшләү 3. перен . киләсәк йәш быуын, алмаш; молодёжь — наша смена йәштәр — беҙҙең алмашыбыҙ 4. (комплект одежды) алмашлыҡ кейем; две
смены белья ике алмашлыҡ эске кейем ♦ на смену алмашҡа, алмаштырырға, алмаштырыу өсөн
СМЕНИТЬ сов. кого-что; в разн. знач. алмаштырыу; сменить бельё эске кейемде алмаштырыу; сменить фамилию фамилияны алмаштырыу
СМЕНИТЬСЯ сов.; в разн. знач. алмашыныу; караул сменился ҡарауыл алмашынды
сменность ж сменалап эшләү, сменалы-лыҡ; установить сменность на заводе заводта сменалап эшләүҙе индереү
СМЕННЫЙ, -ая, -ое 1. смена ...ы; сменный мастер смена мастеры; сменное задание смена заданиеһы 2. сменалап эшләгән, сменалы; сменная работа сменалы эш 3. алмаштырыла торған; сменное колесо алмаштырыла торған тәгәрмәс
СМЕНЩИК м и СМЕНЩИЦА ж алмашсы, алмаштырыусы, алмашҡа килеүсе
СМЕНЯТЬ I сов. кого-что; разг. алмаштырыу ♦ сменять кукушку на ястреба ыласынды ҡоҙғонға алмаштырыу
СМЕНЯТЬ II несов. см. сменить
СМЕНЯТЬСЯ I сов.; разг. (обменяться) алмашыу, алмаштырыу; сменяться местами урындарҙы алмашыу
СМЕНЯТЬСЯ II несов. 1. см. смениться 2. страд. от сменять II
СМЕРД м; ист. смерд (Боронғо Руста феодаль крәҫтиән )
СМЕРДЕТЬ несов. һаҫыҡ еҫ сығарыу, һаҫытыу
СМЕРЗАТЬСЯ несов. см. смёрзнуться
СМЁРЗНУТЬСЯ сов. йәбешеп туңыу (ҡатыу); ресницы смёрзлись керпектәр йәбешеп туңған
СМЕРИТЬ и СМЕРЯТЬ сов. что үлсәү, үлсәп алыу (сығыу); смерить температуру температураны үлсәү ♦ смерить взглядом кого-что баштан-аяҡ күҙ йүгертеп сығыу
СМЕРИТЬСЯ и СМЕРЯТЬСЯ сов.; разг. (ростом) тиңләшеп ҡарау (буйға ҡарата); (силой ) һынашып ҡарау (көскә ҡарата)
СМЕРКАТЬ несов. см. смеркнуть
СМЕРКАТЬСЯ несов. см. смеркнуться
смЕркнуть сов. 1. ҡараңғыланыу, ҡараңғыланып китеү 2. см. смеркнуться
смеркнуться сов. безл.; разг. эңер (ҡараңғы) төшөү; рано смерклось иртә ҡараңғы төштө
СМЕРТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. үлтерә торған, үлемесле; смертельная рана үлемесле яра 2. (грозящий гибелью) ҡыйралышҡа (һәләкәткә) килтерә торған, һәләкәтле; смертельная борьба һәләкәтле көрәш 3. (непримиримый, яростный) саманан тыш көслө, аяуһыҙ; смертельная ненависть аяуһыҙ нәфрәт 4. разг. (предельный в своём проявлении) бик ныҡ, бик ҡаты, сиктән тыш, үлә яҙып; смертельная скука бик ныҡ эс бошоу; смертельная усталость үлә яҙып арыу
411
смАчный, -ая, -ое разг. 1. (аппетитный, вкусный) тәмле, татлы; смачный кусок тәмле киҫәк; смачная пища татлы аҙыҡ 2. перен. (выразительный ) тоҙло-боросло, елле, әсе; смачное слово тоҙло-боросло һүҙ
СМЕЖАТЬ несов. см. смежить
СМЕЖАТЬСЯ несов. см. смежИться
СМЕЖИТЬ сов. что ҡымтып ябыу, йомоу; смежИть глаза күҙҙе йомоу
СМЕЖИТЬСЯ сов. ҡымтып ябылыу, йомолоу (кцҙгә, кцҙ ҡабағына һ.б. ҡарата)
смежность ж эргәләш (сиктәш) булыу, йәнәшәлек, сиктәшлек, яҡынлыҡ; смежность садовых участков баҡсаларҙың эргәләш булыуы; смежность понятий ҡараштарҙың яҡынлығы
смежный, -ая, -ое 1. эргәләш, сиктәш, йәнәш, күрше; смежные хозяйства күрше хужалыҡтар; смежные комнаты йәнәш бүлмәләр 2. оҡшаш, яҡын, оҡшаш (яҡын) булған; смежные профессии оҡшаш профессиялар ♦ смежные углы мат. эргәләш мөйөштәр
СМЕКАЛИСТЫЙ, -ая, -ое разг. зирәк, отҡор, осҡор, зиһенле; смекалистый мальчик зирәк малай
СМЕКАЛКА ж; разг. зирәклек, осҡорлоҡ, отҡорлоҡ; военная смекалка хәрби отҡорлоҡ
СМЕКАТЬ несов. что, в чём и без доп.; разг. төшөнөү, абайлау, аңлап алыу; смекать в деле эште аңлап алыу
СМЕКНУТЬ сов. см. смекать
смелЕть несов. батырланыу, батырайыу, батырая төшөү, ҡыйыуланыу, ҡыйыулана төшөү
смЕло нареч. 1. ҡыйыу, ҡыйыу (тәүәккәл) рәүештә, ҡыйыулыҡ менән; смело говорить о недостатках етешһеҙлектәр хаҡында ҡыйыу һөйләү 2. разг. (с полным основанием) икеләнмәйенсә, шикләнмәйенсә; смело можно согласиться икеләнмәйенсә ризалашып була
смЕлость ж ҡыйыулыҡ, батырлыҡ, тәүәккәллек; смелость солдата һалдаттың ҡыйыулығы ♦ брать (взять) на себя смелость тәүәккәлләү
смЕлый, -ая, -ое 1. ҡыйыу, батыр, ҡурҡыу белмәгән; смелый воин батыр яугир; смелый мальчик ҡурҡыу белмәгән малай 2. (решительный , актуальный) ҡыйыу, тәүәккәл, үткер; смелая мысль ҡыйыу фекер 3. перен. (вызывающий ) әҙәпһеҙ, тупаҫ, оятһыҙ; смелые выходки тупаҫ ҡыланыштар
СМЕЛЬЧАК м; разг. ҡыйыу (батыр, тәүәккәл) кеше
СМЕНА ж 1. см. сменить — сменять II, смениться — сменяться II; смена дня и ночи көн менән төндөң алмашыныуы 2. смена; работать в дневную смену көндөҙгө сменала эшләү 3. перен . киләсәк йәш быуын, алмаш; молодёжь — наша смена йәштәр — беҙҙең алмашыбыҙ 4. (комплект одежды) алмашлыҡ кейем; две
смены белья ике алмашлыҡ эске кейем ♦ на смену алмашҡа, алмаштырырға, алмаштырыу өсөн
СМЕНИТЬ сов. кого-что; в разн. знач. алмаштырыу; сменить бельё эске кейемде алмаштырыу; сменить фамилию фамилияны алмаштырыу
СМЕНИТЬСЯ сов.; в разн. знач. алмашыныу; караул сменился ҡарауыл алмашынды
сменность ж сменалап эшләү, сменалы-лыҡ; установить сменность на заводе заводта сменалап эшләүҙе индереү
СМЕННЫЙ, -ая, -ое 1. смена ...ы; сменный мастер смена мастеры; сменное задание смена заданиеһы 2. сменалап эшләгән, сменалы; сменная работа сменалы эш 3. алмаштырыла торған; сменное колесо алмаштырыла торған тәгәрмәс
СМЕНЩИК м и СМЕНЩИЦА ж алмашсы, алмаштырыусы, алмашҡа килеүсе
СМЕНЯТЬ I сов. кого-что; разг. алмаштырыу ♦ сменять кукушку на ястреба ыласынды ҡоҙғонға алмаштырыу
СМЕНЯТЬ II несов. см. сменить
СМЕНЯТЬСЯ I сов.; разг. (обменяться) алмашыу, алмаштырыу; сменяться местами урындарҙы алмашыу
СМЕНЯТЬСЯ II несов. 1. см. смениться 2. страд. от сменять II
СМЕРД м; ист. смерд (Боронғо Руста феодаль крәҫтиән )
СМЕРДЕТЬ несов. һаҫыҡ еҫ сығарыу, һаҫытыу
СМЕРЗАТЬСЯ несов. см. смёрзнуться
СМЁРЗНУТЬСЯ сов. йәбешеп туңыу (ҡатыу); ресницы смёрзлись керпектәр йәбешеп туңған
СМЕРИТЬ и СМЕРЯТЬ сов. что үлсәү, үлсәп алыу (сығыу); смерить температуру температураны үлсәү ♦ смерить взглядом кого-что баштан-аяҡ күҙ йүгертеп сығыу
СМЕРИТЬСЯ и СМЕРЯТЬСЯ сов.; разг. (ростом) тиңләшеп ҡарау (буйға ҡарата); (силой ) һынашып ҡарау (көскә ҡарата)
СМЕРКАТЬ несов. см. смеркнуть
СМЕРКАТЬСЯ несов. см. смеркнуться
смЕркнуть сов. 1. ҡараңғыланыу, ҡараңғыланып китеү 2. см. смеркнуться
смеркнуться сов. безл.; разг. эңер (ҡараңғы) төшөү; рано смерклось иртә ҡараңғы төштө
СМЕРТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. үлтерә торған, үлемесле; смертельная рана үлемесле яра 2. (грозящий гибелью) ҡыйралышҡа (һәләкәткә) килтерә торған, һәләкәтле; смертельная борьба һәләкәтле көрәш 3. (непримиримый, яростный) саманан тыш көслө, аяуһыҙ; смертельная ненависть аяуһыҙ нәфрәт 4. разг. (предельный в своём проявлении) бик ныҡ, бик ҡаты, сиктән тыш, үлә яҙып; смертельная скука бик ныҡ эс бошоу; смертельная усталость үлә яҙып арыу
411