Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 447 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СПОСОБНОСТЬ
СПЛЯСАТЬ сов. см. плясать
СПОДВИЖНИК м и СПОДВИЖНИЦА ж көрәштәш, арҡалаш
СПОЗАРАНКУ и СПОЗАРАНОК нареч.; разг. таңдан, иртүк, таң менән; встать спозаранку таңдан тороу
СПОИТЬ сов. кого-что 1. прост. эсереү; споить корове ведро воды һыйырға бер биҙрә һыу эсереү 2. разг. (напоить допьяна) эсереп иҫертеү, иҫерткәнсе эсереү 3. разг. (сделать пьяницей ) араҡы эсергә (эскегә) өйрәтеү
СПОКОЙНО 1. нареч. тыныс ҡына, тын ғына; спать спокойно тыныс ҡына йоҡлау; жить спокойно тыныс ҡына йәшәү 2. в знач. сказ., безл. тыныс; здесь спокойно бында тыныс; на душе спокойно күңел тыныс
СПОКОЙНЫЙ, -ая, -ое 1. ( неподвижный ) тын, тымыҙыҡ, тымыҡ; спокойное море тымыҡ диңгеҙ; спокойная улица тын урам 2. в разн. знач. тыныс, сабыр; спокойный человек сабыр кеше; спокойный сон тыныс йоҡо; спокойная жизнь тыныс тормош 3. разг. (удобный) уңайлы, яйлы; спокойная обувь яйлы аяҡ кейеме 4. (не раздражающий — о цвете, свете) һүрә-ле, баҙыҡ (сағыу) булмаған, йомшаҡ; спокойный цвет моря диңгеҙҙең йомшаҡ төҫө ♦ со спокойной совестью см. совесть; спокойной ночи! тыныс йоҡо!
СПОКОЙСТВИЕ с 1. (покой) тынлыҡ, һиллек; установилось спокойствие тынлыҡ урынлашты 2. (душевное равновесие) тыныслыҡ, тынғылыҡ; утратить спокойствие тынғылыҡ юғалтыу
СПОЛАСКИВАТЬ несов. см. сполоснуть СПОЛЗАТЬ несов. см. сползти СПОЛЗАТЬСЯ несов. см. сползтись СПОЛЗТИ сов. 1. шыуышып төшөү; сползти с горы тауҙан шыуышып төшөү 2. шыуып төшөү (китеү); одеяло сползло юрған (өҫтән) шыуып төшкән
СПОЛЗТИСЬ сов. шыуышып (үрмәләп) килеп йыйылыу (тупланыу); змеи сползлись в яму йыландар соҡорға шыуышып килеп йыйылған
СПОЛНА нареч. тулыһынса, тулы; получить плату сполна түләүҙе тулыһынса алыу
СПОЛОСНУТЬ сов. что; разг. сайҡап алыу (ҡуйыу), сайып ҡуйыу
спонтанный, -ая, -ое книжн. үҙлегенән, үҙенән-үҙе, үҙ алдына; спонтанное брожение үҙенән-үҙе әсеү
СПОР м 1. бәхәс, һүҙ көрәштереү; научный спор ғилми бәхәс 2. дау, тауыш, талаш-тартыш; спор между соседями күршеләр араһындағы талаш-тартыш 3. дәғүә, низағ; спор о наследстве мираҫ тураһында дәғүә ♦ вне спора бәхәсһеҙ, тик шулай; на спор бәхәстән; спору нет вводн. сл. шикһеҙ, икеләнеүһеҙ
СПОРИТЬ несов. 1. бәхәсләшеү, һүҙ көрәштереү, еңешеү; спорить об искусстве сәнғәт ту
447
раһында бәхәсләшеү 2. (в суде) дәғүәләшеү, низағлашыу 3. разг. (держать пари) бәхәсләшеү 4. көрәшеү, ҡаршылашыу; спорить с судьбой яҙмыш менән көрәшеү
СПОРИТЬСЯ и СПОРИТЬСЯ несов.; разг. ырау, уңыу, алға барыу; работа спорится эш ырай
СПОРНОСТЬ ж бәхәслелек; спорность выводов һығымталарҙың бәхәслелеге
спорный, -ая, -ое 1. бәхәсле; спорный вопрос бәхәсле мәсьәлә 2. дәғүәле, низағлы; спорное дело низағлы эш
СПОРОВИКИ мн. (ед. споровик м); зоол. споралылар, саң-һеркәлеләр (бер кцҙәнәкле ябай организмдар-паразиттар; кешелә һәм хайуандарҙа төрлө ауырыу тыуҙыра)
спОровый, -ая, -ое 1. споралы, саң-һеркәле; споровые растения споралы үҫемлектәр 2. спора ярҙамында, саң-һеркә ярҙамында; споровое размножение саң-һеркә ярҙамында үрсеү
спОрок м һүтеп алынған тышлыҡ (өҫ кейемендәге )
спорОть сов. что һүтеп (һыҙырып) алыу
СПОРОТЬСЯ сов. һүтелеү
СПОРТ м спорт; лыжный спорт саңғы спорты; заниматься спортом спорт менән шөғөлләнеү
СПОРТ... ҡушма һцҙҙәрҙец “спорт” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., спортплощадка спорт майҙаны; спорттовары спорт тауарҙары
СПОРТИВНЫЙ, -ая, -ое спорт ...ы; спортивный зал спорт залы; спортивные игры спорт уйындары ♦ из спортивного интереса: 1) үҙ һәләтеңде тикшереп ҡарау өсөн генә; 2) былай ғына, эш юҡлыҡтан (ниҙер эшләц)
СПОРТСМЕН м и СПОРТСМЕНКА ж спортсы; выдающийся спортсмен атаҡлы спортсы
СПОРХНУТЬ сов. 1. пырр итеп осоп китеү; воробей спорхнул с ветки турғай ботаҡтан пырр итеп осоп китте 2. перен. йүгереп китеү, елп итеп төшөү
СПОРЩИК м и СПОРЩИЦА ж бәхәссе, бәхәсләшергә яратыусы кеше
спОры мн. (ед. спора ж); биол. саң-һеркәләр, споралар (бәшмәк, ылымыҡ һәм мцктәрҙец)
спОрый, -ая, -ое разг. 1. ырамлы, етеҙ; спорая работа ырамлы эш; спорые шаги етеҙ аҙымдар 2. уңышлы, үрсемле; спорые дрожжи уңышлы сүпрә
СПОРЫНЬЯ ж ата арыш (бәшмәк ауырыуы)
СПОСОБ м ысул, алым, юл; способ изготовления бумаги ҡағыҙ эшләү ысулы; любым способом ниндәй юл менән булһа ла; найти способ юлын табыу
СПОСОБНОСТЬ ж 1. һәләт; мыслительная способность фекер йөрөтөү һәләте; способность двигаться хәрәкәтләнеү һәләте 2. мөмкинлек, һәләт; покупательная способность населения халыҡтың һатып алыу мөмкинлеге 3. обычно мн.
СПЛЯСАТЬ сов. см. плясать
СПОДВИЖНИК м и СПОДВИЖНИЦА ж көрәштәш, арҡалаш
СПОЗАРАНКУ и СПОЗАРАНОК нареч.; разг. таңдан, иртүк, таң менән; встать спозаранку таңдан тороу
СПОИТЬ сов. кого-что 1. прост. эсереү; споить корове ведро воды һыйырға бер биҙрә һыу эсереү 2. разг. (напоить допьяна) эсереп иҫертеү, иҫерткәнсе эсереү 3. разг. (сделать пьяницей ) араҡы эсергә (эскегә) өйрәтеү
СПОКОЙНО 1. нареч. тыныс ҡына, тын ғына; спать спокойно тыныс ҡына йоҡлау; жить спокойно тыныс ҡына йәшәү 2. в знач. сказ., безл. тыныс; здесь спокойно бында тыныс; на душе спокойно күңел тыныс
СПОКОЙНЫЙ, -ая, -ое 1. ( неподвижный ) тын, тымыҙыҡ, тымыҡ; спокойное море тымыҡ диңгеҙ; спокойная улица тын урам 2. в разн. знач. тыныс, сабыр; спокойный человек сабыр кеше; спокойный сон тыныс йоҡо; спокойная жизнь тыныс тормош 3. разг. (удобный) уңайлы, яйлы; спокойная обувь яйлы аяҡ кейеме 4. (не раздражающий — о цвете, свете) һүрә-ле, баҙыҡ (сағыу) булмаған, йомшаҡ; спокойный цвет моря диңгеҙҙең йомшаҡ төҫө ♦ со спокойной совестью см. совесть; спокойной ночи! тыныс йоҡо!
СПОКОЙСТВИЕ с 1. (покой) тынлыҡ, һиллек; установилось спокойствие тынлыҡ урынлашты 2. (душевное равновесие) тыныслыҡ, тынғылыҡ; утратить спокойствие тынғылыҡ юғалтыу
СПОЛАСКИВАТЬ несов. см. сполоснуть СПОЛЗАТЬ несов. см. сползти СПОЛЗАТЬСЯ несов. см. сползтись СПОЛЗТИ сов. 1. шыуышып төшөү; сползти с горы тауҙан шыуышып төшөү 2. шыуып төшөү (китеү); одеяло сползло юрған (өҫтән) шыуып төшкән
СПОЛЗТИСЬ сов. шыуышып (үрмәләп) килеп йыйылыу (тупланыу); змеи сползлись в яму йыландар соҡорға шыуышып килеп йыйылған
СПОЛНА нареч. тулыһынса, тулы; получить плату сполна түләүҙе тулыһынса алыу
СПОЛОСНУТЬ сов. что; разг. сайҡап алыу (ҡуйыу), сайып ҡуйыу
спонтанный, -ая, -ое книжн. үҙлегенән, үҙенән-үҙе, үҙ алдына; спонтанное брожение үҙенән-үҙе әсеү
СПОР м 1. бәхәс, һүҙ көрәштереү; научный спор ғилми бәхәс 2. дау, тауыш, талаш-тартыш; спор между соседями күршеләр араһындағы талаш-тартыш 3. дәғүә, низағ; спор о наследстве мираҫ тураһында дәғүә ♦ вне спора бәхәсһеҙ, тик шулай; на спор бәхәстән; спору нет вводн. сл. шикһеҙ, икеләнеүһеҙ
СПОРИТЬ несов. 1. бәхәсләшеү, һүҙ көрәштереү, еңешеү; спорить об искусстве сәнғәт ту
447
раһында бәхәсләшеү 2. (в суде) дәғүәләшеү, низағлашыу 3. разг. (держать пари) бәхәсләшеү 4. көрәшеү, ҡаршылашыу; спорить с судьбой яҙмыш менән көрәшеү
СПОРИТЬСЯ и СПОРИТЬСЯ несов.; разг. ырау, уңыу, алға барыу; работа спорится эш ырай
СПОРНОСТЬ ж бәхәслелек; спорность выводов һығымталарҙың бәхәслелеге
спорный, -ая, -ое 1. бәхәсле; спорный вопрос бәхәсле мәсьәлә 2. дәғүәле, низағлы; спорное дело низағлы эш
СПОРОВИКИ мн. (ед. споровик м); зоол. споралылар, саң-һеркәлеләр (бер кцҙәнәкле ябай организмдар-паразиттар; кешелә һәм хайуандарҙа төрлө ауырыу тыуҙыра)
спОровый, -ая, -ое 1. споралы, саң-һеркәле; споровые растения споралы үҫемлектәр 2. спора ярҙамында, саң-һеркә ярҙамында; споровое размножение саң-һеркә ярҙамында үрсеү
спОрок м һүтеп алынған тышлыҡ (өҫ кейемендәге )
спорОть сов. что һүтеп (һыҙырып) алыу
СПОРОТЬСЯ сов. һүтелеү
СПОРТ м спорт; лыжный спорт саңғы спорты; заниматься спортом спорт менән шөғөлләнеү
СПОРТ... ҡушма һцҙҙәрҙец “спорт” мәғәнәһен ацлатҡан беренсе өлөшө, мәҫ., спортплощадка спорт майҙаны; спорттовары спорт тауарҙары
СПОРТИВНЫЙ, -ая, -ое спорт ...ы; спортивный зал спорт залы; спортивные игры спорт уйындары ♦ из спортивного интереса: 1) үҙ һәләтеңде тикшереп ҡарау өсөн генә; 2) былай ғына, эш юҡлыҡтан (ниҙер эшләц)
СПОРТСМЕН м и СПОРТСМЕНКА ж спортсы; выдающийся спортсмен атаҡлы спортсы
СПОРХНУТЬ сов. 1. пырр итеп осоп китеү; воробей спорхнул с ветки турғай ботаҡтан пырр итеп осоп китте 2. перен. йүгереп китеү, елп итеп төшөү
СПОРЩИК м и СПОРЩИЦА ж бәхәссе, бәхәсләшергә яратыусы кеше
спОры мн. (ед. спора ж); биол. саң-һеркәләр, споралар (бәшмәк, ылымыҡ һәм мцктәрҙец)
спОрый, -ая, -ое разг. 1. ырамлы, етеҙ; спорая работа ырамлы эш; спорые шаги етеҙ аҙымдар 2. уңышлы, үрсемле; спорые дрожжи уңышлы сүпрә
СПОРЫНЬЯ ж ата арыш (бәшмәк ауырыуы)
СПОСОБ м ысул, алым, юл; способ изготовления бумаги ҡағыҙ эшләү ысулы; любым способом ниндәй юл менән булһа ла; найти способ юлын табыу
СПОСОБНОСТЬ ж 1. һәләт; мыслительная способность фекер йөрөтөү һәләте; способность двигаться хәрәкәтләнеү һәләте 2. мөмкинлек, һәләт; покупательная способность населения халыҡтың һатып алыу мөмкинлеге 3. обычно мн.