Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 479 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
СХЕМНЫЙ, -ая, -ое схема ...ы; схемные особенности телевизора телевизорҙың схема үҙенсәлектәре
СХИТРИТЬ сов. хәйләләү, хәйлә ҡороу, мутлашыу
СХЛЫНУТЬ сов. 1. ағып китеү, кире китеү (ҡайтыу), кире ағып төшөү; волна схлынула тулҡын кире ағып китте 2. перен. бөтөү, юҡ булыу, юҡҡа сығыу; страх схлынул ҡурҡыу юҡҡа сыҡты
СХОД м 1. см. сойти 1; 2. төшөү юлы (урыны), юл, төшә торған юл (урын); крутой сход текә юл 3. сход, йыйылыш; волостной сход олоҫ сходы; сельский сход ауыл йыйылышы
СХОДИТЬ I несов. 1. см. сойти 1; 2. (с отрицанием ) -май/-мәй; больной не сходит с постели ауырыу урынынан тормай; улыбка не сходит с лица йылмайыу йөҙөнән китмәй ♦ не сходить с языка (с уст) телдән төшмәү
СХОДИТЬ II сов. 1. барып килеү, барып ҡайтыу; сходить на базар баҙарға барып килеү; сходить в лес урманға барып ҡайтыу 2. см. ходить 12, 15
СХОДИТЬСЯ несов. см. сойтись
СХОДКА ж сход, йыйылыш; сходка крестьян крәҫтиәндәр сходы; студенческая сходка студенттар йыйылышы
схОдни мн. (ед. сходня ж) баҫма (пароходтан , кәмәнән ярга сыгыу өсөн ҡуйыла торган баҫма); убрать сходни баҫманы алыу
СХОДНОСТЬ ж 1. оҡшашлыҡ; сходность характеров холоҡтарҙың оҡшашлығы 2. осһоҙ-лоҡ, ярарлыҡ (хаҡ йәһәтенән); сходность цены хаҡтың осһоҙлоғо
СХОДНЫЙ, -ая, -ое 1. (похожий) оҡшаш; сходные по значению слова мәғәнәләре яғынан оҡшаш һүҙҙәр 2. разг. (приемлемый) осһоҙ, ярарлыҡ, ҡулай; сходная цена ярарлыҡ хаҡ; сходные условия ҡулай шарттар
СХОДСТВЕННЫЙ, -ая, -ое см. сходный
СХОДСТВО с оҡшашлыҡ; внешнее сходство тышҡы оҡшашлыҡ; сходство мнений фекерҙәр оҡшашлығы
СХОЖЕСТЬ ж; разг. оҡшашлыҡ
схожий, -ая, -ее разг. см. сходный 1; схожие имена оҡшаш исемдәр
СХОЛАСТ м схоласт (1. схоластика яҡлы кеше 2. схоластик рәцештә фекер йөрөткән кеше)
СХОЛАСТИКА ж схоластика (1. формаль, яһалма логик дәлилдәр ярҙамында дин догматтарына теоретик ацлатма бирец маҡсатын ҡуйган Урта быуаттагы фәлсәфәци йцнәлеш 2. тормоштан, тәжрибәнән айырылган формаль белем; буш аҡыл һатыу)
СХОЛАСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. схоластик; схоластические школы схоластик мәктәптәр 2. схоластик, формаль; схоластическая критика схоластик тәнҡит
СЦЕПИТЬСЯ
СХОЛАСТИЧНЫЙ, -ая, -ое см. схоластический 2
СХОРОНИТЬ сов. кого-что күмеү, ерләү
СЦАРАПАТЬ сов. кого-что тырнау, ҡырыу, ҡырып (тырнап) алыу; сцарапать краску буяуҙы ҡырып алыу
СЦАРАПНУТЬ сов. что ҡырып (тырнап) алыу
СЦАРАПЫВАТЬ несов. см. сцарапать
СЦЕДИТЬ сов. что 1. һарҡытыу; сцедить сыворотку с творога эремсектең һыуын һарҡытыу 2. һөҙөү, һөҙөп алыу; сцедить молоко һөттө һөҙөү
СЦЕЖИВАТЬ несов. см. сцедить
СЦЕЖИВАТЬСЯ несов. страд. от сцеживать
СЦЕМЕНТИРОВАТЬ сов. 1. что цементлау, цементлап нығытыу 2. кого-что; перен. берләштереү, нығытыу
сцЕна ж 1. в разн. знач. сәхнә; вращающаяся сцена әйләнмәле сәхнә; мастер сцены сәхнә оҫтаһы 2. күренеш; финальная сцена финал күренеше 3. ваҡиға, күренеш; наблюдать за уличной сценой урамдағы ваҡиғаны күҙәтеү 4. (ссора , объяснение) разг. талаш, ҡысҡырыш, ыҙғыш, ғәләмәт; семейная сцена ғаиләләге ыҙғыш; сцена ревности көнләшеү ғәләмәте 5. перен. (поле деятельности ) эш, майҙан, хеҙмәт майҙаны; выступить на сцену всемирной истории донъя тарихы майҙанына сығыу ♦ сойти со сцены эштән ситләшеү (китеү)
СЦЕНАРИЙ м сценарий; написать сценарий кинофильма кинофильмдың сценарийын яҙыу
СЦЕНАРИСТ м сценарист (сценарий авторы)
СЦЕНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое сәхнә ...ы; сценическая площадка сәхнә майҙаны; сценическая речь сәхнә телмәре; сценическое искусство сәхнә сәнғәте
СЦЕНИЧНОСТЬ ж сәхнәлә уйнарлыҡ (ҡуйырлыҡ) булыу; сценичность пьесы пьесаның сәхнәгә ҡуйырлыҡ булыуы
СЦЕНИЧНЫЙ, -ая, -ое сәхнә өсөн яраҡлы, сәхнәлә уйнарлыҡ (ҡуйырлыҡ); пьеса не сценична пьеса сәхнәгә ҡуйырлыҡ түгел
сцЕнка ж 1. уменьш. от сцена 1—3; 2. бәләкәй сәхнә әҫәре
СЦЕП м; спец. 1. см. сцепить — сцеплять 2. ырғаҡ, эләктергес, тоташтырғыс; вагонные сцепы вагон эләктергестәре 3. тағылма; сцеп двух сеялок ике сәскес тағылмаһы
СЦЕПИТЬ сов. кого-что 1. тағыу, тоташтырыу, эләктереү; сцепить вагоны вагондарҙы тағыу 2. сатрашлау (бармаҡтарҙы); сцепить пальцы бармаҡтарҙы сатрашлау 3. разг. ҡыҫыу (теште, яцаҡты); сцепить зубы теште ҡыҫыу
СЦЕПИТЬСЯ сов. 1. чем и без доп. тоташыу, эләгеү, эләгешеү; шестерни сцепились тешле тәгәрмәстәр эләкте 2. перен. (соединиться в одно целое) тоташыу, тотоношоу, йәбешеү, берегеү 3. разг. эләгешеү, бәрелешеү, талаша (һуғыша) башлау; собаки сцепились эттәр талаша башланы
479
СХИТРИТЬ сов. хәйләләү, хәйлә ҡороу, мутлашыу
СХЛЫНУТЬ сов. 1. ағып китеү, кире китеү (ҡайтыу), кире ағып төшөү; волна схлынула тулҡын кире ағып китте 2. перен. бөтөү, юҡ булыу, юҡҡа сығыу; страх схлынул ҡурҡыу юҡҡа сыҡты
СХОД м 1. см. сойти 1; 2. төшөү юлы (урыны), юл, төшә торған юл (урын); крутой сход текә юл 3. сход, йыйылыш; волостной сход олоҫ сходы; сельский сход ауыл йыйылышы
СХОДИТЬ I несов. 1. см. сойти 1; 2. (с отрицанием ) -май/-мәй; больной не сходит с постели ауырыу урынынан тормай; улыбка не сходит с лица йылмайыу йөҙөнән китмәй ♦ не сходить с языка (с уст) телдән төшмәү
СХОДИТЬ II сов. 1. барып килеү, барып ҡайтыу; сходить на базар баҙарға барып килеү; сходить в лес урманға барып ҡайтыу 2. см. ходить 12, 15
СХОДИТЬСЯ несов. см. сойтись
СХОДКА ж сход, йыйылыш; сходка крестьян крәҫтиәндәр сходы; студенческая сходка студенттар йыйылышы
схОдни мн. (ед. сходня ж) баҫма (пароходтан , кәмәнән ярга сыгыу өсөн ҡуйыла торган баҫма); убрать сходни баҫманы алыу
СХОДНОСТЬ ж 1. оҡшашлыҡ; сходность характеров холоҡтарҙың оҡшашлығы 2. осһоҙ-лоҡ, ярарлыҡ (хаҡ йәһәтенән); сходность цены хаҡтың осһоҙлоғо
СХОДНЫЙ, -ая, -ое 1. (похожий) оҡшаш; сходные по значению слова мәғәнәләре яғынан оҡшаш һүҙҙәр 2. разг. (приемлемый) осһоҙ, ярарлыҡ, ҡулай; сходная цена ярарлыҡ хаҡ; сходные условия ҡулай шарттар
СХОДСТВЕННЫЙ, -ая, -ое см. сходный
СХОДСТВО с оҡшашлыҡ; внешнее сходство тышҡы оҡшашлыҡ; сходство мнений фекерҙәр оҡшашлығы
СХОЖЕСТЬ ж; разг. оҡшашлыҡ
схожий, -ая, -ее разг. см. сходный 1; схожие имена оҡшаш исемдәр
СХОЛАСТ м схоласт (1. схоластика яҡлы кеше 2. схоластик рәцештә фекер йөрөткән кеше)
СХОЛАСТИКА ж схоластика (1. формаль, яһалма логик дәлилдәр ярҙамында дин догматтарына теоретик ацлатма бирец маҡсатын ҡуйган Урта быуаттагы фәлсәфәци йцнәлеш 2. тормоштан, тәжрибәнән айырылган формаль белем; буш аҡыл һатыу)
СХОЛАСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. схоластик; схоластические школы схоластик мәктәптәр 2. схоластик, формаль; схоластическая критика схоластик тәнҡит
СЦЕПИТЬСЯ
СХОЛАСТИЧНЫЙ, -ая, -ое см. схоластический 2
СХОРОНИТЬ сов. кого-что күмеү, ерләү
СЦАРАПАТЬ сов. кого-что тырнау, ҡырыу, ҡырып (тырнап) алыу; сцарапать краску буяуҙы ҡырып алыу
СЦАРАПНУТЬ сов. что ҡырып (тырнап) алыу
СЦАРАПЫВАТЬ несов. см. сцарапать
СЦЕДИТЬ сов. что 1. һарҡытыу; сцедить сыворотку с творога эремсектең һыуын һарҡытыу 2. һөҙөү, һөҙөп алыу; сцедить молоко һөттө һөҙөү
СЦЕЖИВАТЬ несов. см. сцедить
СЦЕЖИВАТЬСЯ несов. страд. от сцеживать
СЦЕМЕНТИРОВАТЬ сов. 1. что цементлау, цементлап нығытыу 2. кого-что; перен. берләштереү, нығытыу
сцЕна ж 1. в разн. знач. сәхнә; вращающаяся сцена әйләнмәле сәхнә; мастер сцены сәхнә оҫтаһы 2. күренеш; финальная сцена финал күренеше 3. ваҡиға, күренеш; наблюдать за уличной сценой урамдағы ваҡиғаны күҙәтеү 4. (ссора , объяснение) разг. талаш, ҡысҡырыш, ыҙғыш, ғәләмәт; семейная сцена ғаиләләге ыҙғыш; сцена ревности көнләшеү ғәләмәте 5. перен. (поле деятельности ) эш, майҙан, хеҙмәт майҙаны; выступить на сцену всемирной истории донъя тарихы майҙанына сығыу ♦ сойти со сцены эштән ситләшеү (китеү)
СЦЕНАРИЙ м сценарий; написать сценарий кинофильма кинофильмдың сценарийын яҙыу
СЦЕНАРИСТ м сценарист (сценарий авторы)
СЦЕНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое сәхнә ...ы; сценическая площадка сәхнә майҙаны; сценическая речь сәхнә телмәре; сценическое искусство сәхнә сәнғәте
СЦЕНИЧНОСТЬ ж сәхнәлә уйнарлыҡ (ҡуйырлыҡ) булыу; сценичность пьесы пьесаның сәхнәгә ҡуйырлыҡ булыуы
СЦЕНИЧНЫЙ, -ая, -ое сәхнә өсөн яраҡлы, сәхнәлә уйнарлыҡ (ҡуйырлыҡ); пьеса не сценична пьеса сәхнәгә ҡуйырлыҡ түгел
сцЕнка ж 1. уменьш. от сцена 1—3; 2. бәләкәй сәхнә әҫәре
СЦЕП м; спец. 1. см. сцепить — сцеплять 2. ырғаҡ, эләктергес, тоташтырғыс; вагонные сцепы вагон эләктергестәре 3. тағылма; сцеп двух сеялок ике сәскес тағылмаһы
СЦЕПИТЬ сов. кого-что 1. тағыу, тоташтырыу, эләктереү; сцепить вагоны вагондарҙы тағыу 2. сатрашлау (бармаҡтарҙы); сцепить пальцы бармаҡтарҙы сатрашлау 3. разг. ҡыҫыу (теште, яцаҡты); сцепить зубы теште ҡыҫыу
СЦЕПИТЬСЯ сов. 1. чем и без доп. тоташыу, эләгеү, эләгешеү; шестерни сцепились тешле тәгәрмәстәр эләкте 2. перен. (соединиться в одно целое) тоташыу, тотоношоу, йәбешеү, берегеү 3. разг. эләгешеү, бәрелешеү, талаша (һуғыша) башлау; собаки сцепились эттәр талаша башланы
479