Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 485 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТАКЕЛАЖ
ТАВТОЛОГИЯ ж; лит. тавтология (бер цк төшөнсәне икенсе һцҙҙәр менән ҡабатлау)
ТАГАН м таған, өс таған, өсаяҡ; поставить таган өс таған ҡуйыу
ТАГАНОК м бәләкәй таған
ТАДЖИКИ мн. тажиктар, тажик халҡы // ед. таджик м тажик ир-аты; таджичка ж тажик ҡатын-ҡыҙы
ТАДЖИКСКИЙ, -ая, -ое тажик ...ы; таджикский язык тажик теле
ТАЁЖНИК м тайга кешеһе, тайгала йәшәүсе
ТАЁЖНЫЙ, -ая, -ое тайга ...ы, тайгалағы; таёжный лес тайга урманы; таёжный пожар тайгалағы янғын
ТАЗ I м тас; медный таз баҡыр тас
ТАЗ II м; анат. янбаш, таз һөйәге
ТАЗОБЕДРЕННЫЙ, -ая, -ое анат. янбаш-бот ...ы; тазобедренный сустав янбаш-бот быуыны
ТАЗОВЫЙ I, -ая, -ое тас ...ы
ТАЗОВЫЙ II, -ая, -ое анат. янбаш ...ы; тазовая кость янбаш һөйәге
ТАИ мн. (группа народов в странах Индокитая , Южном Китае и Северо-Восточной Индии ) таи халҡы, таиҙар
ТАИНСТВЕННОСТЬ ж йәшеренлек, серлелек
ТАИНСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. серле, билдәһеҙ; таинственное явление природы тәбиғәттең билдәһеҙ күренеше; таинственный шорох серле ҡыштырлау 2. (скрывающий что - л.) серле; с таинственным видом серле төҫ менән
ТАИНСТВО с 1. книжн. см. тайна 2. (религиозный обряд) серле (тылсымлы) йола, сер (тылсым) көсө
ТАИТЬ несов. что 1. (скрывать, держать в тайне) һаҡлау, сер итеп тотоу, йәшереү; таить злобу асыу һаҡлау 2. (заключать в себе) һаҡлау, тотоу; земля таит в себе много богатств ер үҙендә күп байлыҡ һаҡлай ♦ нечего греха таить йәшерен-боҫороно юҡ
ТАИТЬСЯ несов. 1. (прятаться) йәшеренеп ятыу 2. (заключаться в ком-чём-л., не проявляясь ) ятыу, һаҡланыу 3. разг. (не высказывать, скрывать что-л.) йәшереү, эсендә һаҡлау; говорить не таясь йәшермәй әйтеү
тайгА ж тайга; сибирская тайга Себер тайгаһы; жить в тайге тайгала йәшәү
ТАЙКОМ нареч. йәшерен рәүештә, йәшерен генә, йәшенеп-боҫоп ҡына, шыпырт ҡына; пробираться тайком йәшерен генә үтеү; разговаривать тайком шыпырт ҡына һөйләшеү; приходить тайком йәшенеп-боҫоп ҡына килеү
ТАЙМ м; спорт. тайм (уйындың бер өлөшө); перерыв между таймами таймдар араһындағы тәнәфес
ТАЙМЕНЬ м ҡыҙылбалыҡ
тАйна ж; в разн. знач. сер; военная тайна хәрби сер; тайна переписки хатлашыу сере; заветная тайна йөрәк сере; разгласить тайну серҙе
485
асыу (сисеү); держать в тайне сер итеү; выдавать тайну серҙе фаш итеү
ТАЙНИК м 1. йәшерен урын 2. бот. серүлән тАйно нареч. йәшерен, аҫтыртын; делать тайно аҫтыртын эшләү
ТАЙНОПИСЬ ж йәшерен яҙыу, шартлы яҙыу
ТАЙНЫЙ, -ая, -ое в разн. знач. йәшерен, аҫтыртын; тайная мечта йәшерен хыял; тайное голосование йәшерен тауыш биреү; тайные выборы йәшерен һайлау; тайные дела йәшерен эштәр; тайный враг аҫтыртын дошман
ТАЙФУН м тайфун, диңгеҙ ҡойоно
ТАК нареч., частица и союз 1. нареч. (таким образом) шулай, ана шулай; именно так тап ана шулай; сделай так ана шулай эшлә 2. нареч. (до такой степени, настолько) шул тиклем; так много ягод еләк шул тиклем күп 3. нареч. (без последствий ) шулай ғына, шул көйөнсә генә; это так не пройдёт был эш шулай ғына үтмәҫ 4. нареч . (без особого намерения) тик, былай ғына, һүҙ ыңғайында; сказать просто так былай ғына әйтеү 5. нареч. (подобно этому) шулай, улай, шулай ул; нехорошо так говорить улай әйтеү ярамай 6. частица огранич. (для указания на приблизительное количество, время и т. п.) самаһы, самаһында; лет так шестидесяти йәше шул алт-мыштар самаһы 7. частица (например, к примеру) мәҫәлән, әйтәйек; днём жарко: так, температура доходит до сорока градусов көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә 8. частица (следовательно , значит) тимәк, шулай итеп; так ты мне не веришь? тимәк, һин миңә ышанмайһың? 9. нареч. (тогда, в таком случае) инде, ул саҡта (ваҡытта), шулай (улай) булғас; работу доделала, так можно отдыхать эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була 10. союз (вследствие этого, потому ) шуға күрә, инде; сегодня холодно, так надо одеться потеплее бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк 11. союз (однако) ләкин, әммә; ведь я говорил, так ты не послушал мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың ♦ и так далее см. далее; как бы не так см. как; как же так разг. бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа; давно бы так см. давно; (и) так и сяк; (и) так и этак төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа; то так, то сяк; то так, то этак әле улай, әле былай; так-сяк в знач. сказ. ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама); не так ли? разг. шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?; так и знай разг. белеп тор; так и надо разг. шулай кәрәк тә; так и быть см. быть; так или иначе см. иначе; так сказать әйтмешләй; так что шуға күрә; так как сөнки; так-то (оно) так шулайын шулай ҙа ул; раз так шулай (улай) икән (булғас), улай булһа
ТАКЕЛАЖ м такелаж (1. диңг. арҡан-бауҙар 2. махс. йөктө кцтәрец һәм бер урындан икенсе урынга кцсерец өсөн ҡулланыла торган ҡорамалдар )
ТАВТОЛОГИЯ ж; лит. тавтология (бер цк төшөнсәне икенсе һцҙҙәр менән ҡабатлау)
ТАГАН м таған, өс таған, өсаяҡ; поставить таган өс таған ҡуйыу
ТАГАНОК м бәләкәй таған
ТАДЖИКИ мн. тажиктар, тажик халҡы // ед. таджик м тажик ир-аты; таджичка ж тажик ҡатын-ҡыҙы
ТАДЖИКСКИЙ, -ая, -ое тажик ...ы; таджикский язык тажик теле
ТАЁЖНИК м тайга кешеһе, тайгала йәшәүсе
ТАЁЖНЫЙ, -ая, -ое тайга ...ы, тайгалағы; таёжный лес тайга урманы; таёжный пожар тайгалағы янғын
ТАЗ I м тас; медный таз баҡыр тас
ТАЗ II м; анат. янбаш, таз һөйәге
ТАЗОБЕДРЕННЫЙ, -ая, -ое анат. янбаш-бот ...ы; тазобедренный сустав янбаш-бот быуыны
ТАЗОВЫЙ I, -ая, -ое тас ...ы
ТАЗОВЫЙ II, -ая, -ое анат. янбаш ...ы; тазовая кость янбаш һөйәге
ТАИ мн. (группа народов в странах Индокитая , Южном Китае и Северо-Восточной Индии ) таи халҡы, таиҙар
ТАИНСТВЕННОСТЬ ж йәшеренлек, серлелек
ТАИНСТВЕННЫЙ, -ая, -ое 1. серле, билдәһеҙ; таинственное явление природы тәбиғәттең билдәһеҙ күренеше; таинственный шорох серле ҡыштырлау 2. (скрывающий что - л.) серле; с таинственным видом серле төҫ менән
ТАИНСТВО с 1. книжн. см. тайна 2. (религиозный обряд) серле (тылсымлы) йола, сер (тылсым) көсө
ТАИТЬ несов. что 1. (скрывать, держать в тайне) һаҡлау, сер итеп тотоу, йәшереү; таить злобу асыу һаҡлау 2. (заключать в себе) һаҡлау, тотоу; земля таит в себе много богатств ер үҙендә күп байлыҡ һаҡлай ♦ нечего греха таить йәшерен-боҫороно юҡ
ТАИТЬСЯ несов. 1. (прятаться) йәшеренеп ятыу 2. (заключаться в ком-чём-л., не проявляясь ) ятыу, һаҡланыу 3. разг. (не высказывать, скрывать что-л.) йәшереү, эсендә һаҡлау; говорить не таясь йәшермәй әйтеү
тайгА ж тайга; сибирская тайга Себер тайгаһы; жить в тайге тайгала йәшәү
ТАЙКОМ нареч. йәшерен рәүештә, йәшерен генә, йәшенеп-боҫоп ҡына, шыпырт ҡына; пробираться тайком йәшерен генә үтеү; разговаривать тайком шыпырт ҡына һөйләшеү; приходить тайком йәшенеп-боҫоп ҡына килеү
ТАЙМ м; спорт. тайм (уйындың бер өлөшө); перерыв между таймами таймдар араһындағы тәнәфес
ТАЙМЕНЬ м ҡыҙылбалыҡ
тАйна ж; в разн. знач. сер; военная тайна хәрби сер; тайна переписки хатлашыу сере; заветная тайна йөрәк сере; разгласить тайну серҙе
485
асыу (сисеү); держать в тайне сер итеү; выдавать тайну серҙе фаш итеү
ТАЙНИК м 1. йәшерен урын 2. бот. серүлән тАйно нареч. йәшерен, аҫтыртын; делать тайно аҫтыртын эшләү
ТАЙНОПИСЬ ж йәшерен яҙыу, шартлы яҙыу
ТАЙНЫЙ, -ая, -ое в разн. знач. йәшерен, аҫтыртын; тайная мечта йәшерен хыял; тайное голосование йәшерен тауыш биреү; тайные выборы йәшерен һайлау; тайные дела йәшерен эштәр; тайный враг аҫтыртын дошман
ТАЙФУН м тайфун, диңгеҙ ҡойоно
ТАК нареч., частица и союз 1. нареч. (таким образом) шулай, ана шулай; именно так тап ана шулай; сделай так ана шулай эшлә 2. нареч. (до такой степени, настолько) шул тиклем; так много ягод еләк шул тиклем күп 3. нареч. (без последствий ) шулай ғына, шул көйөнсә генә; это так не пройдёт был эш шулай ғына үтмәҫ 4. нареч . (без особого намерения) тик, былай ғына, һүҙ ыңғайында; сказать просто так былай ғына әйтеү 5. нареч. (подобно этому) шулай, улай, шулай ул; нехорошо так говорить улай әйтеү ярамай 6. частица огранич. (для указания на приблизительное количество, время и т. п.) самаһы, самаһында; лет так шестидесяти йәше шул алт-мыштар самаһы 7. частица (например, к примеру) мәҫәлән, әйтәйек; днём жарко: так, температура доходит до сорока градусов көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә 8. частица (следовательно , значит) тимәк, шулай итеп; так ты мне не веришь? тимәк, һин миңә ышанмайһың? 9. нареч. (тогда, в таком случае) инде, ул саҡта (ваҡытта), шулай (улай) булғас; работу доделала, так можно отдыхать эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була 10. союз (вследствие этого, потому ) шуға күрә, инде; сегодня холодно, так надо одеться потеплее бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк 11. союз (однако) ләкин, әммә; ведь я говорил, так ты не послушал мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың ♦ и так далее см. далее; как бы не так см. как; как же так разг. бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа; давно бы так см. давно; (и) так и сяк; (и) так и этак төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа; то так, то сяк; то так, то этак әле улай, әле былай; так-сяк в знач. сказ. ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама); не так ли? разг. шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?; так и знай разг. белеп тор; так и надо разг. шулай кәрәк тә; так и быть см. быть; так или иначе см. иначе; так сказать әйтмешләй; так что шуға күрә; так как сөнки; так-то (оно) так шулайын шулай ҙа ул; раз так шулай (улай) икән (булғас), улай булһа
ТАКЕЛАЖ м такелаж (1. диңг. арҡан-бауҙар 2. махс. йөктө кцтәрец һәм бер урындан икенсе урынга кцсерец өсөн ҡулланыла торган ҡорамалдар )