Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 486 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТАКЕЛАЖНИК
ТАКЕЛАЖНИК м такелажсы
ТАКЕЛАЖНЫЙ, -ая, -ое мор., спец. такелаж ...ы; такелажные работы такелаж эштәре
ТАКЖЕ нареч. и союз 1. нареч. (тоже, равным образом) шулай уҡ, да/дә; она также пришла на собрание ул да йыйылышҡа килде 2. союз присоед. (в сочет. с союзами “ а ”, “ и ”, “ но ”) һәм ... да/дә; шулай уҡ ... да/дә; да/дә, ... да/дә; он, а также я выступили на конференции ул да, мин дә конференцияла сығыш яһаныҡ
ТАКИ и -ТАКИ частица; разг. барыбер, шуға ҡарамаҫтан, шулай ҙа; она таки уехала ул барыбер китте; он пришёл-таки ул барыбер килгән
ТАКОВ, -а, -о мест. в знач. сказ. (бына) шундай; таковы наши планы беҙҙең пландар бына шундай ♦ (и) был таков разг. юҡ булды, күҙҙән юғалды
ТАКОВОЙ, -ая, -ое мест. 1. шундай, шулай, ундай, бындай 2. книжн. ул, улар, был, ошо, шул; если получен приказ, то таковой нужно выполнять приказ алынған икән, уны үтәргә кәрәк ♦ как таковой үҙе, үҙенән-үҙе
ТАКОЙ, -ая, -ое мест. 1. (как отвлечённое обозначение качества, свойства, указываемого в предшествующей или последующей речи) ошондай, шундай, бындай; он и действительно был такой ул ысынлап та шундай ине 2. (именно ) бындай, ошондай, ундай 3. (для усиления оценки, свойства, качества) шундай, шул тиклем; она такая красивая ул шундай сибәр 4. в знач. сущ. такое с шундай нәмә, ундайҙар; такое увидеть шундай нәмә күреү ♦ в таком случае улай булғас, улайһа; таким образом см. образ I; до такой степени шул тиклем (саҡлы, дәрәжәлә); что такое? кто-что был нимә?, кем ул?, ул үҙе кем?; что же тут такого? бында иҫ китерлек нимә бар һуң?
ТАКОЙ-СЯКОЙ, -ая-сякая, -ое-сякое мест.; разг. фәлән-төгән, тегендәй-бындай, фәлән-фәсмәтән
ТАКОЙ-ТО, -ая-то, -ое-то мест. фәлән, фәлән-фәлән; в такое-то время фәлән ваҡыт; такой-то человек фәлән кеше
ТАКСА I ж (расценка) такса (әйбергә алдан ҡуйылган хаҡ); платить по таксе такса буйынса түләү; почтовая такса почта таксаһы
ТАКСА II ж такса (эт тоҡомо)
ТАКСАТОР м таксатор (1. такса ҡуйыусы, баһа билдәләцсе 2. таксация белгесе)
ТАКСАЦИЯ ж такса ҡуйыу, таксалау (1. такса билдәләц, баһа ҡуйыу 2. махс. урманда агас-тар иҫәбен алыу 3. а.х. уңыш иҫәбен билдәләц ); таксация товара спец. тауарҙы таксалау
ТАКСИ с нескл. такси; грузовое такси йөк таксийы; взять такси такси алыу; приехать на такси таксиҙа килеү
ТАКСИРОВАТЬ сов., несов. что; спец. такса ҡуйыу, баһа билдәләү
ТАКСИРОВЩИК м такса ҡуйыусы, баһа билдәләүсе
ТАКСИСТ м; разг. такси йөрөтөүсе, таксист
ТАКСОВЫЙ, -ая, -ое такса ...ы; таксовая комиссия такса комиссияһы
ТАКСОМЕТР м таксометр (таксиҙа цткән юл өсөн кцпме хаҡ тцләргә кәрәклекте кцрһә-тецсе иҫәпләгес)
ТАКСОМОТОР м таксомотор
ТАКСОМОТОРНЫЙ, -ая, -ое таксомотор-(ҙар) ...ы; таксомоторный парк таксомоторҙар паркы
ТАКСОНОМИЯ ж таксономия
ТАКСОПАРК м таксопарк (таксиҙар паркы ); диспетчер таксопарка таксопарк диспетчеры
ТАКСОФОН м таксофон (киң ҡулланыусылар өсөн металл аҡса һалып йәки жетон, карточка ярҙамында һөйләшә торган телефон - автомат) так-сЯк в знач. сказ. см. так
ТАКТ I м такт (1. муз. тауыштарҙың билдәле бер цлсәм менән әйтелеше 2. һөйл. бер тигеҙ хәрәкәттең һәр өлөшө 3. физ., тех. бер йц-нәлештәге хәрәкәт)
ТАКТ II м ип, әҙәп, такт; держать себя с тактом үҙеңде ипле тотоу; чувство такта әҙәплелек тойғоһо, әҙәп һаҡлау
ТАК-ТАКИ частица; разг. (всё же) барыбер, шуға ҡарамаҫтан, шулай ҙа; так-таки сумел сделать шулай ҙа эшләй алды
ТАКТИК м тактик (тактика оҫтаһы)
ТАКТИКА ж; прям., перен. тактика; разработать тактику ведения войны һуғыш алып барыу тактикаһын эшләү; революционная тактика пролетариата пролетариаттың революцион тактикаһы; хитрая тактика хәйләле тактика
ТАКТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тактик; тактическая задача тактик бурыс; тактическое руководство тактик етәкселек
ТАКТИЧНОСТЬ ж әҙәплелек, иплелек, такт-лылыҡ; проявить тактичность әҙәплелек күрһәтеү
ТАКТИЧНЫЙ, -ая, -ое әҙәпле, ипле, тактлы; тактичный человек әҙәпле кеше
тАктовый, -ая, -ое муз. такт(тар) ...ы; тактовая черта такт һыҙығы
ТАЛАНТ м 1. һәләтлелек, һәләт; музыкальный талант музыкаға һәләт; развивать свой талант үҙ һәләтеңде үҫтереү 2. (одарённый человек ) һәләтле кеше, талант; молодые таланты йәш таланттар
ТАЛАНТЛИВОСТЬ ж талантлылыҡ, талантлы булыу, талант эйәһе булыу
ТАЛАНТЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (о человеке) талантлы, һәләтле; талантливый художник талантлы рәссам 2. (о художественном произведении) уңышлы, талантлы (яҡшы) яҙылған; талантливый рассказ яҡшы яҙылған хикәйә
ТАЛЕР I м талер, талир тәңкә (немецтарҙа боронго көмөш аҡса)
486
ТАКЕЛАЖНИК м такелажсы
ТАКЕЛАЖНЫЙ, -ая, -ое мор., спец. такелаж ...ы; такелажные работы такелаж эштәре
ТАКЖЕ нареч. и союз 1. нареч. (тоже, равным образом) шулай уҡ, да/дә; она также пришла на собрание ул да йыйылышҡа килде 2. союз присоед. (в сочет. с союзами “ а ”, “ и ”, “ но ”) һәм ... да/дә; шулай уҡ ... да/дә; да/дә, ... да/дә; он, а также я выступили на конференции ул да, мин дә конференцияла сығыш яһаныҡ
ТАКИ и -ТАКИ частица; разг. барыбер, шуға ҡарамаҫтан, шулай ҙа; она таки уехала ул барыбер китте; он пришёл-таки ул барыбер килгән
ТАКОВ, -а, -о мест. в знач. сказ. (бына) шундай; таковы наши планы беҙҙең пландар бына шундай ♦ (и) был таков разг. юҡ булды, күҙҙән юғалды
ТАКОВОЙ, -ая, -ое мест. 1. шундай, шулай, ундай, бындай 2. книжн. ул, улар, был, ошо, шул; если получен приказ, то таковой нужно выполнять приказ алынған икән, уны үтәргә кәрәк ♦ как таковой үҙе, үҙенән-үҙе
ТАКОЙ, -ая, -ое мест. 1. (как отвлечённое обозначение качества, свойства, указываемого в предшествующей или последующей речи) ошондай, шундай, бындай; он и действительно был такой ул ысынлап та шундай ине 2. (именно ) бындай, ошондай, ундай 3. (для усиления оценки, свойства, качества) шундай, шул тиклем; она такая красивая ул шундай сибәр 4. в знач. сущ. такое с шундай нәмә, ундайҙар; такое увидеть шундай нәмә күреү ♦ в таком случае улай булғас, улайһа; таким образом см. образ I; до такой степени шул тиклем (саҡлы, дәрәжәлә); что такое? кто-что был нимә?, кем ул?, ул үҙе кем?; что же тут такого? бында иҫ китерлек нимә бар һуң?
ТАКОЙ-СЯКОЙ, -ая-сякая, -ое-сякое мест.; разг. фәлән-төгән, тегендәй-бындай, фәлән-фәсмәтән
ТАКОЙ-ТО, -ая-то, -ое-то мест. фәлән, фәлән-фәлән; в такое-то время фәлән ваҡыт; такой-то человек фәлән кеше
ТАКСА I ж (расценка) такса (әйбергә алдан ҡуйылган хаҡ); платить по таксе такса буйынса түләү; почтовая такса почта таксаһы
ТАКСА II ж такса (эт тоҡомо)
ТАКСАТОР м таксатор (1. такса ҡуйыусы, баһа билдәләцсе 2. таксация белгесе)
ТАКСАЦИЯ ж такса ҡуйыу, таксалау (1. такса билдәләц, баһа ҡуйыу 2. махс. урманда агас-тар иҫәбен алыу 3. а.х. уңыш иҫәбен билдәләц ); таксация товара спец. тауарҙы таксалау
ТАКСИ с нескл. такси; грузовое такси йөк таксийы; взять такси такси алыу; приехать на такси таксиҙа килеү
ТАКСИРОВАТЬ сов., несов. что; спец. такса ҡуйыу, баһа билдәләү
ТАКСИРОВЩИК м такса ҡуйыусы, баһа билдәләүсе
ТАКСИСТ м; разг. такси йөрөтөүсе, таксист
ТАКСОВЫЙ, -ая, -ое такса ...ы; таксовая комиссия такса комиссияһы
ТАКСОМЕТР м таксометр (таксиҙа цткән юл өсөн кцпме хаҡ тцләргә кәрәклекте кцрһә-тецсе иҫәпләгес)
ТАКСОМОТОР м таксомотор
ТАКСОМОТОРНЫЙ, -ая, -ое таксомотор-(ҙар) ...ы; таксомоторный парк таксомоторҙар паркы
ТАКСОНОМИЯ ж таксономия
ТАКСОПАРК м таксопарк (таксиҙар паркы ); диспетчер таксопарка таксопарк диспетчеры
ТАКСОФОН м таксофон (киң ҡулланыусылар өсөн металл аҡса һалып йәки жетон, карточка ярҙамында һөйләшә торган телефон - автомат) так-сЯк в знач. сказ. см. так
ТАКТ I м такт (1. муз. тауыштарҙың билдәле бер цлсәм менән әйтелеше 2. һөйл. бер тигеҙ хәрәкәттең һәр өлөшө 3. физ., тех. бер йц-нәлештәге хәрәкәт)
ТАКТ II м ип, әҙәп, такт; держать себя с тактом үҙеңде ипле тотоу; чувство такта әҙәплелек тойғоһо, әҙәп һаҡлау
ТАК-ТАКИ частица; разг. (всё же) барыбер, шуға ҡарамаҫтан, шулай ҙа; так-таки сумел сделать шулай ҙа эшләй алды
ТАКТИК м тактик (тактика оҫтаһы)
ТАКТИКА ж; прям., перен. тактика; разработать тактику ведения войны һуғыш алып барыу тактикаһын эшләү; революционная тактика пролетариата пролетариаттың революцион тактикаһы; хитрая тактика хәйләле тактика
ТАКТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое тактик; тактическая задача тактик бурыс; тактическое руководство тактик етәкселек
ТАКТИЧНОСТЬ ж әҙәплелек, иплелек, такт-лылыҡ; проявить тактичность әҙәплелек күрһәтеү
ТАКТИЧНЫЙ, -ая, -ое әҙәпле, ипле, тактлы; тактичный человек әҙәпле кеше
тАктовый, -ая, -ое муз. такт(тар) ...ы; тактовая черта такт һыҙығы
ТАЛАНТ м 1. һәләтлелек, һәләт; музыкальный талант музыкаға һәләт; развивать свой талант үҙ һәләтеңде үҫтереү 2. (одарённый человек ) һәләтле кеше, талант; молодые таланты йәш таланттар
ТАЛАНТЛИВОСТЬ ж талантлылыҡ, талантлы булыу, талант эйәһе булыу
ТАЛАНТЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. (о человеке) талантлы, һәләтле; талантливый художник талантлы рәссам 2. (о художественном произведении) уңышлы, талантлы (яҡшы) яҙылған; талантливый рассказ яҡшы яҙылған хикәйә
ТАЛЕР I м талер, талир тәңкә (немецтарҙа боронго көмөш аҡса)
486