Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 502 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТОВАРИЩ
ТОВАРИЩ м 1. (по работе) иптәш; (в пути) иптәш, иш, юлдаш; (у жениха на свадьбе) нөгәр 2. (друг) дуҫ 3. (гражданин страны — обычно при обращении) иптәш; товарищ Даутов Дауытов иптәш ♦ товарищ по несчастью бер үк бәләгә дусар булған кеше
ТОВАРИЩЕСКИЙ, -ая, -ое 1. иптәштәрсә, иптәшлек; товарищеское отношение иптәштәрсә мөнәсәбәт 2. спорт. иптәштәрсә; товарищеская встреча шахматистов шахматсыларҙың иптәштәрсә осрашыуы ♦ товарищеский суд иптәштәр суды
ТОВАРИЩЕСТВО с 1. иптәшлек; чувство товарищества иптәшлек хисе 2. (организация, артель ) ширҡәт; товарищество по совместной обработке земли ерҙе бергәләп эшкәртеү ширҡәте
ТОВАРНОСТЬ ж; эк. тауарлылыҡ; товарность сельского хозяйства ауыл хужалығының тауарлылығы; товарность леса урмандың тауарлылығы
ТОВАРНЫЙ, -ая, -ое 1. тауар ...ы; товарный поезд тауар поезы; товарный знак тауар тамғаһы (тауарга йәки ҡабына һалына торган билдә ) 2. эк. һатыу өсөн билдәләнгән, тауарлыҡлы; товарное зерно һатыу өсөн билдәләнгән иген
ТОВАРОВЕД м товаровед (тауар белгесе)
ТОВАРОВЕДЕНИЕ с товароведение (сауҙа әйбере булыуы йәһәтенән тауарҙы өйрәнец белеме )
ТОВАРООБМЕН м тауар алмашыу ТОВАРООБОРОТ м тауар әйләнеше ____-________ «
ТОВАРО-ПАССАЖИРСКИЙ, -ая, -ое тауар һәм пассажирҙар йөрөтә торған; товаро-пассажирский поезд тауар һәм пассажирҙар йөрөтә торған поезд
ТОВАРОПРОИЗВОДИТЕЛЬ м; эк. тауар етештереүсе (эшләп сығарыусы)
тОга ж тога (боронго римдарҙың өҫкө кейеме, гәҙәттә аҡ йөндән) ♦ рядиться в тогу книжн. булып күренергә тырышыу
ТОГДА нареч. 1. (не сейчас) ул саҡта, ул ваҡытта, шул саҡта; тогда мне было шестнадцать лет ул ваҡытта миңә ун алты йәш ине 2. (в таком случае) улайһа, улай булғас; ты устала? Тогда отдохни! арыныңмы? Улайһа ял ит! 3. (после) шунан, унан һуң; они ушли, тогда я сел заниматься улар китте, шунан мин уҡырға ултырҙым 4. (с союзами “когда" и “если”) -ҡас/-кәс, шунан, унан; когда он отказался, тогда я решил действовать один ул баш тартҡас, мин бер үҙем эшләргә булдым ♦ тогда как: 1) союз противит. киреһенсә; 2) союз уступ. шуға ҡарамаҫтан, гәрсә тогдашний, -яя, -ее разг. ул саҡтағы (ваҡыттағы), шул саҡтағы
того и товО частица; прост. 1. (заполняет паузу в речи) ҡара; уж ты, того, постарайся һин инде, ҡара, тырыштыр 2. в знач. сказ. (для обозначения каких -л. нарушений в психике человека ) аҡылға еңел; (о пьяном человеке) ҡыҙмаса;
он совсем того ул бөтөнләй аҡылға еңел 3. в знач. сказ. (с отрицанием “ не ” в значении “ плохой ”, “ неважный ”) шәптән түгел; вид у тебя не того һинең ҡиәфәтең шәптән түгел; мне не того... нехорошо как будто безл. хәлем шәптән түгел
ТО ЕСТЬ союз и частица 1. союз. поясн. (употребляется для пояснения высказанной мысли в значении “а именно”) йәғни; это было вчера, то есть в понедельник был кисә, йәғни дүшәмбе көн булды 2. союз. поясн. (присоединяет предложения или члены предложения, уточняющие высказанную мысль в значении “ вернее ”, “говоря точнее”) дөрөҫөрәге 3. частица (для выражения удивления, недоумения и т. п.) йәғни мәҫәлән; я не еду. — То есть, как не едешь? мин бармайым. — Йәғни мәҫәлән, нисек инде бармайһың?
ТОЖДЕСТВЕННОСТЬ и ТОЖЕСТВЕННОСТЬ ж оҡшашлыҡ, тигеҙлек, берҙәйлек
ТОЖДЕСТВЕННЫЙ и ТОЖЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое берҙәй, оҡшаш, бер тигеҙ; тождественный случай оҡшаш хәл
ТОЖДЕСТВО и ТОЖЕСТВО с 1. (полное сходство) берҙәйлек, тиңлек, оҡшашлыҡ; тождество взглядов на жизнь тормошҡа ҡараш(тар) берҙәйлеге 2. мат. тигеҙлек; закон тождества тигеҙлек законы; тождества сокращённого умножения ҡыҫҡаса ҡабатлау тигеҙлектәре
тОже нареч. и частица 1. нареч. шулай уҡ, да/дә, шул уҡ; она тоже уехала ул да киткән 2. частица; разг. (при выражении неодобрения) шул, (шулай) уҡ, тағы, да/дә; а ты тоже хорош! һин дә килешкәнһең инде! 3. частица; прост. (при переходе к новой теме разговора, связанной с предыдущими) тағы (ла)
ТОК I м 1. (течение) ағым, ағыш; ток воздуха һауа ағымы 2. физ. ток; переменный ток алмаш ток; ток высокой частоты ҙур йышлыҡлы ток; постоянный ток даими ток; включать ток токты тоташтырыу
ТОК II м ырҙын, ырҙын табағы; работать на току ырҙында эшләү; механизированный ток механизацияланған ырҙын табағы
ТОК III м 1. см. токовать 2. уйнау урыны ( ҡоштарҙың )
ТОКАРНИЧАТЬ несов.; разг. токарлыҡ эше менән шөғөлләнеү, токарь булып эшләү
ТОКАРНЫЙ, -ая, -ое ҡырыу, токарлыҡ; токарный станок ҡырыу станогы; токарное дело токарлыҡ эше
ТОКАРЬ м токарь, ҡырыусы (эшсе, оҫта); токарь-автоматчик автоматсы токарь; токарь по металлу металл буйынса токарь
токование” с см. токовать
ТОКОВАТЬ несов. гөрләшеү, гөлдөрләү, уйнау (ҡайһы бер ҡоштарҙың, мәҫ., ҡорҙарҙың, кцгәрсендәрҙең ҡауышҡан ваҡытта сыгарган тауыштары )
502
ТОВАРИЩ м 1. (по работе) иптәш; (в пути) иптәш, иш, юлдаш; (у жениха на свадьбе) нөгәр 2. (друг) дуҫ 3. (гражданин страны — обычно при обращении) иптәш; товарищ Даутов Дауытов иптәш ♦ товарищ по несчастью бер үк бәләгә дусар булған кеше
ТОВАРИЩЕСКИЙ, -ая, -ое 1. иптәштәрсә, иптәшлек; товарищеское отношение иптәштәрсә мөнәсәбәт 2. спорт. иптәштәрсә; товарищеская встреча шахматистов шахматсыларҙың иптәштәрсә осрашыуы ♦ товарищеский суд иптәштәр суды
ТОВАРИЩЕСТВО с 1. иптәшлек; чувство товарищества иптәшлек хисе 2. (организация, артель ) ширҡәт; товарищество по совместной обработке земли ерҙе бергәләп эшкәртеү ширҡәте
ТОВАРНОСТЬ ж; эк. тауарлылыҡ; товарность сельского хозяйства ауыл хужалығының тауарлылығы; товарность леса урмандың тауарлылығы
ТОВАРНЫЙ, -ая, -ое 1. тауар ...ы; товарный поезд тауар поезы; товарный знак тауар тамғаһы (тауарга йәки ҡабына һалына торган билдә ) 2. эк. һатыу өсөн билдәләнгән, тауарлыҡлы; товарное зерно һатыу өсөн билдәләнгән иген
ТОВАРОВЕД м товаровед (тауар белгесе)
ТОВАРОВЕДЕНИЕ с товароведение (сауҙа әйбере булыуы йәһәтенән тауарҙы өйрәнец белеме )
ТОВАРООБМЕН м тауар алмашыу ТОВАРООБОРОТ м тауар әйләнеше ____-________ «
ТОВАРО-ПАССАЖИРСКИЙ, -ая, -ое тауар һәм пассажирҙар йөрөтә торған; товаро-пассажирский поезд тауар һәм пассажирҙар йөрөтә торған поезд
ТОВАРОПРОИЗВОДИТЕЛЬ м; эк. тауар етештереүсе (эшләп сығарыусы)
тОга ж тога (боронго римдарҙың өҫкө кейеме, гәҙәттә аҡ йөндән) ♦ рядиться в тогу книжн. булып күренергә тырышыу
ТОГДА нареч. 1. (не сейчас) ул саҡта, ул ваҡытта, шул саҡта; тогда мне было шестнадцать лет ул ваҡытта миңә ун алты йәш ине 2. (в таком случае) улайһа, улай булғас; ты устала? Тогда отдохни! арыныңмы? Улайһа ял ит! 3. (после) шунан, унан һуң; они ушли, тогда я сел заниматься улар китте, шунан мин уҡырға ултырҙым 4. (с союзами “когда" и “если”) -ҡас/-кәс, шунан, унан; когда он отказался, тогда я решил действовать один ул баш тартҡас, мин бер үҙем эшләргә булдым ♦ тогда как: 1) союз противит. киреһенсә; 2) союз уступ. шуға ҡарамаҫтан, гәрсә тогдашний, -яя, -ее разг. ул саҡтағы (ваҡыттағы), шул саҡтағы
того и товО частица; прост. 1. (заполняет паузу в речи) ҡара; уж ты, того, постарайся һин инде, ҡара, тырыштыр 2. в знач. сказ. (для обозначения каких -л. нарушений в психике человека ) аҡылға еңел; (о пьяном человеке) ҡыҙмаса;
он совсем того ул бөтөнләй аҡылға еңел 3. в знач. сказ. (с отрицанием “ не ” в значении “ плохой ”, “ неважный ”) шәптән түгел; вид у тебя не того һинең ҡиәфәтең шәптән түгел; мне не того... нехорошо как будто безл. хәлем шәптән түгел
ТО ЕСТЬ союз и частица 1. союз. поясн. (употребляется для пояснения высказанной мысли в значении “а именно”) йәғни; это было вчера, то есть в понедельник был кисә, йәғни дүшәмбе көн булды 2. союз. поясн. (присоединяет предложения или члены предложения, уточняющие высказанную мысль в значении “ вернее ”, “говоря точнее”) дөрөҫөрәге 3. частица (для выражения удивления, недоумения и т. п.) йәғни мәҫәлән; я не еду. — То есть, как не едешь? мин бармайым. — Йәғни мәҫәлән, нисек инде бармайһың?
ТОЖДЕСТВЕННОСТЬ и ТОЖЕСТВЕННОСТЬ ж оҡшашлыҡ, тигеҙлек, берҙәйлек
ТОЖДЕСТВЕННЫЙ и ТОЖЕСТВЕННЫЙ, -ая, -ое берҙәй, оҡшаш, бер тигеҙ; тождественный случай оҡшаш хәл
ТОЖДЕСТВО и ТОЖЕСТВО с 1. (полное сходство) берҙәйлек, тиңлек, оҡшашлыҡ; тождество взглядов на жизнь тормошҡа ҡараш(тар) берҙәйлеге 2. мат. тигеҙлек; закон тождества тигеҙлек законы; тождества сокращённого умножения ҡыҫҡаса ҡабатлау тигеҙлектәре
тОже нареч. и частица 1. нареч. шулай уҡ, да/дә, шул уҡ; она тоже уехала ул да киткән 2. частица; разг. (при выражении неодобрения) шул, (шулай) уҡ, тағы, да/дә; а ты тоже хорош! һин дә килешкәнһең инде! 3. частица; прост. (при переходе к новой теме разговора, связанной с предыдущими) тағы (ла)
ТОК I м 1. (течение) ағым, ағыш; ток воздуха һауа ағымы 2. физ. ток; переменный ток алмаш ток; ток высокой частоты ҙур йышлыҡлы ток; постоянный ток даими ток; включать ток токты тоташтырыу
ТОК II м ырҙын, ырҙын табағы; работать на току ырҙында эшләү; механизированный ток механизацияланған ырҙын табағы
ТОК III м 1. см. токовать 2. уйнау урыны ( ҡоштарҙың )
ТОКАРНИЧАТЬ несов.; разг. токарлыҡ эше менән шөғөлләнеү, токарь булып эшләү
ТОКАРНЫЙ, -ая, -ое ҡырыу, токарлыҡ; токарный станок ҡырыу станогы; токарное дело токарлыҡ эше
ТОКАРЬ м токарь, ҡырыусы (эшсе, оҫта); токарь-автоматчик автоматсы токарь; токарь по металлу металл буйынса токарь
токование” с см. токовать
ТОКОВАТЬ несов. гөрләшеү, гөлдөрләү, уйнау (ҡайһы бер ҡоштарҙың, мәҫ., ҡорҙарҙың, кцгәрсендәрҙең ҡауышҡан ваҡытта сыгарган тауыштары )
502