Урыҫса-башҡортса һүҙлек, З. Ғ. Ураҡсин редакцияһында. II том. 510 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТПРУ
колосе) нәҙек, ас, ярлы, осоҡ; (о растительности ) һирәк; (о почве) ашһыҙ ♦ тощий карман см. карман
ТПРУ и ТПРР межд. тырр (атты туҡтатҡанда әйтелә) ♦ ни тпру ни ну в знач. сказ.; прост. ни алға ни артҡа
ТРАВА ж үлән; (молодая) йәшән; (весенняя) зәржә; сорная трава ҡый үләне; лекарственная трава дарыу үләне ♦ травой (быльём) поросло см. быльё; хоть трава не расти иҫ китмәү, бар тип тә белмәү
ТРАВЕНЕТЬ несов.; разг. (зарастать травой ) үлән үҫеү (баҫып китеү)
ТРАВЕРС I и ТРАВЕРЗ м траверс, траверз (1. хәрб. окопта һәм нығытмаларҙа балсыҡ өйөмө 2. гидротех. йылғаның ярҙарын һаҡлау һәм ағыш юлын цҙгәртец өсөн махсус дамба 3. диңг., ав. караптың, осҡостоң алған курсына ҡарата перпендикуляр йцнәлеш)
ТРАВЕРС II м; спорт. траверс (альпинистарҙың тау теҙмәләре аша сығыуы)
ТРАВЕРСА и ТРАВЕРЗА ж; тех. траверса, траверза (берәй нәмәне нығытыу өсөн арҡыры һалынған һайғау)
ТРАВЕСТИ с нескл. травести (1. театр. цҫ-мерҙәрҙе ҡатын - ҡыҙҙар уйнай торған роль 2. әҙ. әҙәбиәттәге юмористик шиғриәттең бер төрө: етди йөкмәткене уға тап килмәй торған мәрәкә формала бирец)
ТРАВИНКА ж бер бөртөк үлән
ТРАВИТЬ I несов. 1. кого ағыулау, ағыулап ҡырыу, үлтереү; травить мух себендәрҙе ағыулау 2. что (производить потраву) тапатыу, тапатып һәләк итеү (ашлыҡты, сәсецҙе); травить посевы сәсеүлектәрҙе тапатыу 3. кого һөсләү, ҡыуып тотоу (эт, ҡош менән) 4. что; спец. ашатыу, уйҙырыу; травить узоры биҙәктәр уйҙырыу 5. кого; перен. (преследовать) эҙәрләү; (о человеке ) яла яғыу, юрамал бәйләнеү, яла яғып ғәйепләү 6. спец. таҙартыу, бөтөрөү, сығарыу; травить пятна тапты бөтөрөү
ТРАВИТЬ II несов. что 1. мор. (аҡрынлап) бушатыу, бушата (ебәрә) төшөү, аҡрынлап ысҡындырыу; травить канат арҡанды аҡрынлап бушатыу 2. спец. (выпускать пар, воздух, ослабляя давление) сығарыу, кәметеү 3. безл. (тошнить ) сайҡатып ауырытыу
ТРАВИТЬСЯ несов. 1. разг. (принимать яд) ағыу эсеү, ағыуланыу 2. страд. от травить I
ТРАВЛЕНЫЙ I, -ая, -ое тех. (обработанный или изготовленный травлением) уйҙырып (ашатып) яһалған (төшөрөлгән)
ТРАВЛЕНЫЙ II, -ая, -ое (о звере) һөсләтел-гән, эт менән ҡыуҙырылған ♦ травленый волк (зверь) ҡарт бүре (кцпте кцргән, әсеһен - сөсөһөн татыған кеше)
ТРАВЛЯ ж 1. (на охоте) һөсләү, эт менән ҡыуыу (кейекте) 2. см. травить I 5
ТРАВМА ж травма, йәрәхәт(ләнеү), имгәнеү; психическая травма психик травма (ауырыу); нанести травму йәрәхәт яһау
ТРАВМАТИЗМ м травматизм, йәрәхәт, йәрәхәтләнеү, имгәнеү; борьба с травматизмом на производстве производствола имгәнеүҙәрҙе булдырмау өсөн көрәш; бытовой травматизм көнкүрештәге йәрәхәт
ТРАВМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое травматик, йәрәхәттән булған; травматический шок травматик шок
ТРАВМАТОЛОГ м травматолог (травматология белгесе)
ТРАВМАТОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое травматология ...ы, травматологик; травматологическое отделение травматология бүлеге
ТРАВМАТОЛОГИЯ ж травматология (хирургияның төрлө имгәнец-йәрәхәтләнецҙәрҙе өйрәнә торған бцлеге)
ТРАВМИРОВАНИЕ с см. травмировать
ТРАВМИРОВАТЬ сов., несов. кого - что йәрәхәтләү, яралау
ТРАВОПОЛЬЕ с; с. -х. үлән сәсеү баҫыусылығы, үлән сәсеү системаһы (төрлө ҡыяҡ цлән-дәрҙе ҡуҙаҡлылар менән ҡушып сәсец)
ТРАВОПОЛЬНЫЙ, -ая, -ое с.-х. үлән сәсеү баҫыусылығы ...ы; травопольная система үлән сәсеү баҫыусылығы системаһы
ТРАВОСЕЯНИЕ с үлән сәсеү
ТРАВОСМЕСЬ ж; с.-х. үлән ҡатнашмаһы (бер йыллыҡ һәм кцп йыллыҡ ҡыяҡлылар менән ҡуҙаҡлылар ҡатнашмаһы)
ТРАВОСТОЙ м үҫемлектәр (үләндәр) япмаһы (көтөцлектәрҙә, сабынлыҡтарҙа)
ТРАВОЯДНЫЙ, -ая, -ое үлән ашаған (ашаусы); травоядные животные үлән ашаған хайуандар
ТРАВЯНИСТЫЙ, -ая, -ое 1. үлән, үләнле; травянистое место үләнле ер 2. перен., разг. (безвкусный ) тәмһеҙ, үлән тәме килгән; травянистый чай тәмһеҙ сәй 3. (сходный с травой) үлән кеүек, үлән
ТРАВЯНОЙ, -ая, -ое 1. үлән ...ы; травяная мука үлән оно 2. (поросший травой) үлән үҫкән (баҫҡан); травяной луг үлән баҫҡан туғай
ТРАГЕДИЙНОСТЬ ж трагедиялылыҡ
ТРАГЕДИЙНЫЙ, -ая, -ое трагик, трагедиялы, трагедия ...ы; трагедийный артист трагедия артисы
ТРАГЕДИЯ ж 1. трагедия (драма әҫәрҙәренең бер төрө); трагедии Шекспира Шекспир трагедиялары
ТРАГИЗМ м трагизм (1. драматик әҫәрҙә трагик элемент 2. трагедиялылыҡ)
ТРАГИК м трагик (1. трагик ролдәрҙе башҡарыусы актёр 2. трагедия әҫәрҙәре яҙыусы)
ТРАГИКОМЕДИЯ ж трагикомедия (1. әҙ. трагедия һәм комедия цҙенсәлектәрен цҙ эсенә
510
колосе) нәҙек, ас, ярлы, осоҡ; (о растительности ) һирәк; (о почве) ашһыҙ ♦ тощий карман см. карман
ТПРУ и ТПРР межд. тырр (атты туҡтатҡанда әйтелә) ♦ ни тпру ни ну в знач. сказ.; прост. ни алға ни артҡа
ТРАВА ж үлән; (молодая) йәшән; (весенняя) зәржә; сорная трава ҡый үләне; лекарственная трава дарыу үләне ♦ травой (быльём) поросло см. быльё; хоть трава не расти иҫ китмәү, бар тип тә белмәү
ТРАВЕНЕТЬ несов.; разг. (зарастать травой ) үлән үҫеү (баҫып китеү)
ТРАВЕРС I и ТРАВЕРЗ м траверс, траверз (1. хәрб. окопта һәм нығытмаларҙа балсыҡ өйөмө 2. гидротех. йылғаның ярҙарын һаҡлау һәм ағыш юлын цҙгәртец өсөн махсус дамба 3. диңг., ав. караптың, осҡостоң алған курсына ҡарата перпендикуляр йцнәлеш)
ТРАВЕРС II м; спорт. траверс (альпинистарҙың тау теҙмәләре аша сығыуы)
ТРАВЕРСА и ТРАВЕРЗА ж; тех. траверса, траверза (берәй нәмәне нығытыу өсөн арҡыры һалынған һайғау)
ТРАВЕСТИ с нескл. травести (1. театр. цҫ-мерҙәрҙе ҡатын - ҡыҙҙар уйнай торған роль 2. әҙ. әҙәбиәттәге юмористик шиғриәттең бер төрө: етди йөкмәткене уға тап килмәй торған мәрәкә формала бирец)
ТРАВИНКА ж бер бөртөк үлән
ТРАВИТЬ I несов. 1. кого ағыулау, ағыулап ҡырыу, үлтереү; травить мух себендәрҙе ағыулау 2. что (производить потраву) тапатыу, тапатып һәләк итеү (ашлыҡты, сәсецҙе); травить посевы сәсеүлектәрҙе тапатыу 3. кого һөсләү, ҡыуып тотоу (эт, ҡош менән) 4. что; спец. ашатыу, уйҙырыу; травить узоры биҙәктәр уйҙырыу 5. кого; перен. (преследовать) эҙәрләү; (о человеке ) яла яғыу, юрамал бәйләнеү, яла яғып ғәйепләү 6. спец. таҙартыу, бөтөрөү, сығарыу; травить пятна тапты бөтөрөү
ТРАВИТЬ II несов. что 1. мор. (аҡрынлап) бушатыу, бушата (ебәрә) төшөү, аҡрынлап ысҡындырыу; травить канат арҡанды аҡрынлап бушатыу 2. спец. (выпускать пар, воздух, ослабляя давление) сығарыу, кәметеү 3. безл. (тошнить ) сайҡатып ауырытыу
ТРАВИТЬСЯ несов. 1. разг. (принимать яд) ағыу эсеү, ағыуланыу 2. страд. от травить I
ТРАВЛЕНЫЙ I, -ая, -ое тех. (обработанный или изготовленный травлением) уйҙырып (ашатып) яһалған (төшөрөлгән)
ТРАВЛЕНЫЙ II, -ая, -ое (о звере) һөсләтел-гән, эт менән ҡыуҙырылған ♦ травленый волк (зверь) ҡарт бүре (кцпте кцргән, әсеһен - сөсөһөн татыған кеше)
ТРАВЛЯ ж 1. (на охоте) һөсләү, эт менән ҡыуыу (кейекте) 2. см. травить I 5
ТРАВМА ж травма, йәрәхәт(ләнеү), имгәнеү; психическая травма психик травма (ауырыу); нанести травму йәрәхәт яһау
ТРАВМАТИЗМ м травматизм, йәрәхәт, йәрәхәтләнеү, имгәнеү; борьба с травматизмом на производстве производствола имгәнеүҙәрҙе булдырмау өсөн көрәш; бытовой травматизм көнкүрештәге йәрәхәт
ТРАВМАТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое травматик, йәрәхәттән булған; травматический шок травматик шок
ТРАВМАТОЛОГ м травматолог (травматология белгесе)
ТРАВМАТОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое травматология ...ы, травматологик; травматологическое отделение травматология бүлеге
ТРАВМАТОЛОГИЯ ж травматология (хирургияның төрлө имгәнец-йәрәхәтләнецҙәрҙе өйрәнә торған бцлеге)
ТРАВМИРОВАНИЕ с см. травмировать
ТРАВМИРОВАТЬ сов., несов. кого - что йәрәхәтләү, яралау
ТРАВОПОЛЬЕ с; с. -х. үлән сәсеү баҫыусылығы, үлән сәсеү системаһы (төрлө ҡыяҡ цлән-дәрҙе ҡуҙаҡлылар менән ҡушып сәсец)
ТРАВОПОЛЬНЫЙ, -ая, -ое с.-х. үлән сәсеү баҫыусылығы ...ы; травопольная система үлән сәсеү баҫыусылығы системаһы
ТРАВОСЕЯНИЕ с үлән сәсеү
ТРАВОСМЕСЬ ж; с.-х. үлән ҡатнашмаһы (бер йыллыҡ һәм кцп йыллыҡ ҡыяҡлылар менән ҡуҙаҡлылар ҡатнашмаһы)
ТРАВОСТОЙ м үҫемлектәр (үләндәр) япмаһы (көтөцлектәрҙә, сабынлыҡтарҙа)
ТРАВОЯДНЫЙ, -ая, -ое үлән ашаған (ашаусы); травоядные животные үлән ашаған хайуандар
ТРАВЯНИСТЫЙ, -ая, -ое 1. үлән, үләнле; травянистое место үләнле ер 2. перен., разг. (безвкусный ) тәмһеҙ, үлән тәме килгән; травянистый чай тәмһеҙ сәй 3. (сходный с травой) үлән кеүек, үлән
ТРАВЯНОЙ, -ая, -ое 1. үлән ...ы; травяная мука үлән оно 2. (поросший травой) үлән үҫкән (баҫҡан); травяной луг үлән баҫҡан туғай
ТРАГЕДИЙНОСТЬ ж трагедиялылыҡ
ТРАГЕДИЙНЫЙ, -ая, -ое трагик, трагедиялы, трагедия ...ы; трагедийный артист трагедия артисы
ТРАГЕДИЯ ж 1. трагедия (драма әҫәрҙәренең бер төрө); трагедии Шекспира Шекспир трагедиялары
ТРАГИЗМ м трагизм (1. драматик әҫәрҙә трагик элемент 2. трагедиялылыҡ)
ТРАГИК м трагик (1. трагик ролдәрҙе башҡарыусы актёр 2. трагедия әҫәрҙәре яҙыусы)
ТРАГИКОМЕДИЯ ж трагикомедия (1. әҙ. трагедия һәм комедия цҙенсәлектәрен цҙ эсенә
510