Академический словарь башкирского языка. Том I. Страница 377
Поиск по словарям
АУЫҘ
гетик ореол. □ Аура (энергетический ореол, сияние вокруг тела человека, которое создаётся его энергетикой).
АУРАҠ с. диал. ҡар. аңра.
АУРА-МАУРА и. диал. ҡар. аңҡы-тиңке.
АУСЫ (Р.: охотник; И.: hunter; T.: avcı) и.
Ҡош, кейек тотоу менән шөғөлләнгән кеше; һунарсы. □ Охотник. • Аусыны аяғы туйҙыра. Мәҡәл.
АУСЫЛЫҠ (аусылығы) (Р.: охотовод-ство; И.: hunting; T.: avcılık) и.
Һунарсылыҡ. □ Охотоводство, охотничий промысел.
АУҪЫН (Р.: цинга; И.: scurvy; T.: iskorbüt) и. диал.
Зәңге. □ Цинга. ■ Ҡыш булһа, ауҫын колка ине. Экспедиция материалдарынан.
АУҪЫН АШАУ (ауҫын аша-) (Р.: заболеть цингой; И.: become ill with scurvy; T.: iskorbüt hastalığına uğramak) к.
Зәңге менән ауырыу. □ Заболеть цингой.
АУТ [рус. < ингл. out} (Р.: аут; И.: out;
T.: aut) и. спорт.
Спорт уйындарында туптың, шайбаның һыҙыҡтан сығыуы. □ Аут.
АУ ТАҠТАҺЫ (Р: дощечка, употребляемая при ручном плетении сети; И.: fishing net plaiting appliance; T.: ağ örmek için tahta) u.
Ay бәйләгәндә ҡулланылған ҡорал. □ Дощечка, применяемая при ручном плетении сети, кочедык.
АУТОТРЕНИНГ [рус. < гр. autos ‘сам’ + ингл. training ‘тренировка’] (Р: аутотренинг; И.: autogenic training; T.: otojenik eğitim) и.
Үҙ-үҙеңде ышандырыу юлы менән идара итеүҙең аңлы психик алымдар йыйылмаһы.
□ Аутотренинг. Аутотренинг менән шөғөл-ләнеу.
АУҺАҠ (ауһағы) (Р.: осина; И.: asp; T.: titrek kavak) и. бот. диал.
Уҫаҡ. □ Осина (лат. Populus tremula).
АУҺАР (Р: глупый; И.: silly; T.: aptal) c.
Уны-быны аңлап еткермәгән аңра; алйот.
□ Глупый, бестолковый; дурак. ■ Башка
яктарҙа тиле, һәтәу, ауһар, иҫәр, руссаны башкортлаштырып дурәк тип тә атайҙар ундайҙарҙы. М. Ҡунафин. • Бер ауһарҙы, бер акыллыны тыңла. Мәҡәл.
АУ ҺЫ Л ц. диал. кар. зәңге.
АУШАЙТЫУ (аушайт-) (Р.: наклонять; И.: indine; T.: eğmek) к.
Бер яҡҡа ҡыйшайтыу; ауыштырыу.
□ Наклонять, клонить. Бағананы аушай-тыу.
АУШАЙЫУ (аушай-, аушая) (Р. : наклоняться; И.: bend; T.: eğilmek) к.
Бер яҡҡа ҡыйшайыу, ауышыу. □ Наклоняться, клониться. Уңға аушайыу.
АУШАНЛАҠ (Р: неустойчивый; И.: unstable; T.: titrek) с.
Аушан-таушан итеүсән. □ Неустойчивый, шаткий. Аушанлак кәмә. Аушанлак өҫтәл.
АУШАН-ТАУШАН (Р: покачиваясь; И.: rocking; T.: sallanarak) р.
Әле бер, әле икенсе яҡҡа ауып барыу-сан. □ Покачиваясь, качаясь, шатаясь. Аушан-таушан килеу. ■ Был ир харап һимереп китә, муйынын да бора алмай башлай, йөрөгәндә каҙ кеуек аушан-таушан итеп йөрөй. Әкиәттән.
АУЫҘ [боронғо төрки яғыз\ (Р.: рот; И.: mouth; T.: ağız) и.
1. Өҫкә һәм аҫҡы яңаҡтарҙан башлап йотҡолоҡҡа тиклем булған ҡыуышлыҡтан торған тауыш биреү һәм аҙыҡланыу ағзаһы.
□ Рот, уста, прост. Пасть. Ҙур ауыҙ. Уймак ауыҙ. Ауыҙ эсе. • Алма беш, ауыҙыма төш. Әйтем. Ауыҙы бешкән өрөп эсер. Мәҡәл. Ауыҙыц кыйыш булһа, көҙгөгә упкәләмә. Әйтем.
2. кусм. Кеше, берәү. □ Человек, кто-л. Фәлән кешенең ауыҙынан ишетеу. • Ил ауыҙына иләк каплап булмай. Әйтем.
3. кусм. Ғаиләләге, өйҙәге кешеләр.
□ Рот, едок. Ғаиләлә алты ауыҙ. Тағы бер ауыҙ өҫтәлде.
4. Һауыт-Һабаның асыҡ урыны. □ Горло, горлышко. Көршәк ауыҙы. Шешә ауыҙы.
377
гетик ореол. □ Аура (энергетический ореол, сияние вокруг тела человека, которое создаётся его энергетикой).
АУРАҠ с. диал. ҡар. аңра.
АУРА-МАУРА и. диал. ҡар. аңҡы-тиңке.
АУСЫ (Р.: охотник; И.: hunter; T.: avcı) и.
Ҡош, кейек тотоу менән шөғөлләнгән кеше; һунарсы. □ Охотник. • Аусыны аяғы туйҙыра. Мәҡәл.
АУСЫЛЫҠ (аусылығы) (Р.: охотовод-ство; И.: hunting; T.: avcılık) и.
Һунарсылыҡ. □ Охотоводство, охотничий промысел.
АУҪЫН (Р.: цинга; И.: scurvy; T.: iskorbüt) и. диал.
Зәңге. □ Цинга. ■ Ҡыш булһа, ауҫын колка ине. Экспедиция материалдарынан.
АУҪЫН АШАУ (ауҫын аша-) (Р.: заболеть цингой; И.: become ill with scurvy; T.: iskorbüt hastalığına uğramak) к.
Зәңге менән ауырыу. □ Заболеть цингой.
АУТ [рус. < ингл. out} (Р.: аут; И.: out;
T.: aut) и. спорт.
Спорт уйындарында туптың, шайбаның һыҙыҡтан сығыуы. □ Аут.
АУ ТАҠТАҺЫ (Р: дощечка, употребляемая при ручном плетении сети; И.: fishing net plaiting appliance; T.: ağ örmek için tahta) u.
Ay бәйләгәндә ҡулланылған ҡорал. □ Дощечка, применяемая при ручном плетении сети, кочедык.
АУТОТРЕНИНГ [рус. < гр. autos ‘сам’ + ингл. training ‘тренировка’] (Р: аутотренинг; И.: autogenic training; T.: otojenik eğitim) и.
Үҙ-үҙеңде ышандырыу юлы менән идара итеүҙең аңлы психик алымдар йыйылмаһы.
□ Аутотренинг. Аутотренинг менән шөғөл-ләнеу.
АУҺАҠ (ауһағы) (Р.: осина; И.: asp; T.: titrek kavak) и. бот. диал.
Уҫаҡ. □ Осина (лат. Populus tremula).
АУҺАР (Р: глупый; И.: silly; T.: aptal) c.
Уны-быны аңлап еткермәгән аңра; алйот.
□ Глупый, бестолковый; дурак. ■ Башка
яктарҙа тиле, һәтәу, ауһар, иҫәр, руссаны башкортлаштырып дурәк тип тә атайҙар ундайҙарҙы. М. Ҡунафин. • Бер ауһарҙы, бер акыллыны тыңла. Мәҡәл.
АУ ҺЫ Л ц. диал. кар. зәңге.
АУШАЙТЫУ (аушайт-) (Р.: наклонять; И.: indine; T.: eğmek) к.
Бер яҡҡа ҡыйшайтыу; ауыштырыу.
□ Наклонять, клонить. Бағананы аушай-тыу.
АУШАЙЫУ (аушай-, аушая) (Р. : наклоняться; И.: bend; T.: eğilmek) к.
Бер яҡҡа ҡыйшайыу, ауышыу. □ Наклоняться, клониться. Уңға аушайыу.
АУШАНЛАҠ (Р: неустойчивый; И.: unstable; T.: titrek) с.
Аушан-таушан итеүсән. □ Неустойчивый, шаткий. Аушанлак кәмә. Аушанлак өҫтәл.
АУШАН-ТАУШАН (Р: покачиваясь; И.: rocking; T.: sallanarak) р.
Әле бер, әле икенсе яҡҡа ауып барыу-сан. □ Покачиваясь, качаясь, шатаясь. Аушан-таушан килеу. ■ Был ир харап һимереп китә, муйынын да бора алмай башлай, йөрөгәндә каҙ кеуек аушан-таушан итеп йөрөй. Әкиәттән.
АУЫҘ [боронғо төрки яғыз\ (Р.: рот; И.: mouth; T.: ağız) и.
1. Өҫкә һәм аҫҡы яңаҡтарҙан башлап йотҡолоҡҡа тиклем булған ҡыуышлыҡтан торған тауыш биреү һәм аҙыҡланыу ағзаһы.
□ Рот, уста, прост. Пасть. Ҙур ауыҙ. Уймак ауыҙ. Ауыҙ эсе. • Алма беш, ауыҙыма төш. Әйтем. Ауыҙы бешкән өрөп эсер. Мәҡәл. Ауыҙыц кыйыш булһа, көҙгөгә упкәләмә. Әйтем.
2. кусм. Кеше, берәү. □ Человек, кто-л. Фәлән кешенең ауыҙынан ишетеу. • Ил ауыҙына иләк каплап булмай. Әйтем.
3. кусм. Ғаиләләге, өйҙәге кешеләр.
□ Рот, едок. Ғаиләлә алты ауыҙ. Тағы бер ауыҙ өҫтәлде.
4. Һауыт-Һабаның асыҡ урыны. □ Горло, горлышко. Көршәк ауыҙы. Шешә ауыҙы.
377