Академический словарь башкирского языка. Том I. Страница 395
Поиск по словарям
АШАТЛАУ
3. Өңөлөп емерелеү. □ Размывать, подмывать. М Ҡыуаныусылар бар бит әле шул таштың хасил булыуына. «Ярҙы ашалыуҙан һаҡлай ул», — тиҙәр. Яр. Вәлиев. Урал — бик ныҡ ашалған һәм емерелгән тау. Шуға күрә уның куп ерҙәрендә боронғо ҡатламдар ер өҫтөнә сығып ята. Д. Бураҡаев.
4. кусм. Төҫө бөтөү; уңыу. □ Линять, выцветать. Кулдәгем ҡояшҡа ашалған.
АШАМ и. диал. ҡар. ашамлыҡ.
АША-МАША (Р.: через; по; И.: over; T: ...dan) р.
Унда-бында бер. □ Через; по. Аша-маша баҫыу. Аша-маша һикереу.
АШАМЛЫҠ (ашамлығы) (Р: продукты; И.: victuals; T: yemek) и.
Ашай торған нәмә; аҙыҡ, ризыҡ. □ Продукты, еда, пища, кушанье. ■ Барый, алдындағы тәмле ашамлыҡтарҙан куҙҙәрен ала алмайынса, урынынан торҙо. Р. Ғабдрахманов. Ашамлыҡ дөрөҫ әҙерләнергә тейеш. Юғиһә, аҙыҡта булған витаминдарҙың байтаҡ өлөшөнөң юғалыу ы ихтимал. В. Ғүмәров.
АШАМЛЫҠ-ЭСЕМЛЕК (ашамлыҡ-эсемлеге) (Р: продукты; И.: foodstuffs; T: gıda) и. йыйн.
Ашай, эсә торған төрлө нәмә; ризыҡ. □ Продукты, провизия, съестные припасы. ■ Табын әҙер ине. Ашамлыҡ-эсемлек ҡуйылған өҫтәл тирәләй ултырыштылар. Яр. Вәлиев. [Егет] уянып китһә, бының утә-һутә куренеп торған алама ғына аласығы туп-тулы ашамлыҡ та эсемлек, ти. Әкиәттән.
АШАМЛАР (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Түңгәүер ырыуына ҡараған башҡорт аймағының исеме. □ Название родового подразделения башкир-тунгаурцев.
АШАМҺАҠ (Р: прожорливый; И.: voracious; T: obur) с.
Ашауға шәп, күп ашай торған. □ Прожорливый. Ашамһаҡ кеше. Ашамһаҡ мал.
• Атың ашамһаҡ булһа — уңдың, ҡатының ашамһаҡ булһа — бөлдөң. Мәҡәл.
АШАМ-ЭСЕМ и. йыйн. диал. ҡар. ашамлыҡ.
АШАНАН-АША (Р: насквозь; И.: through; T: bir yandan bir yana kadar) p.
Бер ситтән икенсе ситкә еткәнсә. □ На всю ширину, глубину или толщину; насквозь. Ашанан-аша бурәнә һалыу. Кулде ашанан-аша йөҙөп сығыу.
АШАНТЫ (Р: еда; И.: items; T: yemekler) и. диал.
Ашамлыҡ. □ Еда, пища, продукты.
■ Ҡатындар йүгерекләп йөрөп .. ашанты тейәй. Г. Ғиззәтуллина-Ғайсарова. Теләккә сыҡҡанда, ауылдың иң өлкән әбейе өй беренсә йөрөп ашанты йыя. Халыҡ ижадынан.
АШАНЫУ (ашан-) (Р: кушать; И.: eat; T: yemek) ҡ.
Ниҙер ашау, туҡланыу. □ Кушать, есть что-л. Ашанып йөрөү. Ашанып ултырыу.
■ Кейеҙбай кәкре ҡарама төбөндә ашанып, тамаҡ туйҙырып алды. Әкиәттән.
АШ АРБА (Р: телега с гостинцами; И.: kind of a cart; T: hediyeler yüklenen araba) и. этн.
Туйға күстәнәс тейәп алып килгән арба йәки сана. □ Телега (сани) с гостинцами для свадьбы.
АШ АРБАҺЫ и. диал. ҡар. аш арба.
АШАТЛАНЫУ (ашатлан-) (Р: свесить ноги (по бокам чего-л.)\ И.: with one's legs dangling; T: ayakları sarkıtmak) ҡ. һөйл.
Һыңар аяҡты нимәнәндер аша һалыу, аша атланыу. □ Свесить ноги (по бокам чего-л.). Эскәмйәгә ашатланып ултырыу.
АШАТЛАУ (ашатла-) (Р: перешагивать; И.: overstep; T: aşmak) ҡ. һөйл.
1. Ниҙәндер аша атлау, аша баҫыу. □ Перешагивать, переступать через кого-что. Кеше аяғын ашатлаһаң, насар була.
2. Ниндәйҙер кимәлде, сикте, йәште үткән. □ Перешагивать, переступать. ■ Өсөнсө карауаттың эйәһе — йөҙөнә, килеш-килбәтенә ҡарағанда, алтмышты күптән ашатлаған ҡарт. 3. Ураҡсин.
395
3. Өңөлөп емерелеү. □ Размывать, подмывать. М Ҡыуаныусылар бар бит әле шул таштың хасил булыуына. «Ярҙы ашалыуҙан һаҡлай ул», — тиҙәр. Яр. Вәлиев. Урал — бик ныҡ ашалған һәм емерелгән тау. Шуға күрә уның куп ерҙәрендә боронғо ҡатламдар ер өҫтөнә сығып ята. Д. Бураҡаев.
4. кусм. Төҫө бөтөү; уңыу. □ Линять, выцветать. Кулдәгем ҡояшҡа ашалған.
АШАМ и. диал. ҡар. ашамлыҡ.
АША-МАША (Р.: через; по; И.: over; T: ...dan) р.
Унда-бында бер. □ Через; по. Аша-маша баҫыу. Аша-маша һикереу.
АШАМЛЫҠ (ашамлығы) (Р: продукты; И.: victuals; T: yemek) и.
Ашай торған нәмә; аҙыҡ, ризыҡ. □ Продукты, еда, пища, кушанье. ■ Барый, алдындағы тәмле ашамлыҡтарҙан куҙҙәрен ала алмайынса, урынынан торҙо. Р. Ғабдрахманов. Ашамлыҡ дөрөҫ әҙерләнергә тейеш. Юғиһә, аҙыҡта булған витаминдарҙың байтаҡ өлөшөнөң юғалыу ы ихтимал. В. Ғүмәров.
АШАМЛЫҠ-ЭСЕМЛЕК (ашамлыҡ-эсемлеге) (Р: продукты; И.: foodstuffs; T: gıda) и. йыйн.
Ашай, эсә торған төрлө нәмә; ризыҡ. □ Продукты, провизия, съестные припасы. ■ Табын әҙер ине. Ашамлыҡ-эсемлек ҡуйылған өҫтәл тирәләй ултырыштылар. Яр. Вәлиев. [Егет] уянып китһә, бының утә-һутә куренеп торған алама ғына аласығы туп-тулы ашамлыҡ та эсемлек, ти. Әкиәттән.
АШАМЛАР (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Түңгәүер ырыуына ҡараған башҡорт аймағының исеме. □ Название родового подразделения башкир-тунгаурцев.
АШАМҺАҠ (Р: прожорливый; И.: voracious; T: obur) с.
Ашауға шәп, күп ашай торған. □ Прожорливый. Ашамһаҡ кеше. Ашамһаҡ мал.
• Атың ашамһаҡ булһа — уңдың, ҡатының ашамһаҡ булһа — бөлдөң. Мәҡәл.
АШАМ-ЭСЕМ и. йыйн. диал. ҡар. ашамлыҡ.
АШАНАН-АША (Р: насквозь; И.: through; T: bir yandan bir yana kadar) p.
Бер ситтән икенсе ситкә еткәнсә. □ На всю ширину, глубину или толщину; насквозь. Ашанан-аша бурәнә һалыу. Кулде ашанан-аша йөҙөп сығыу.
АШАНТЫ (Р: еда; И.: items; T: yemekler) и. диал.
Ашамлыҡ. □ Еда, пища, продукты.
■ Ҡатындар йүгерекләп йөрөп .. ашанты тейәй. Г. Ғиззәтуллина-Ғайсарова. Теләккә сыҡҡанда, ауылдың иң өлкән әбейе өй беренсә йөрөп ашанты йыя. Халыҡ ижадынан.
АШАНЫУ (ашан-) (Р: кушать; И.: eat; T: yemek) ҡ.
Ниҙер ашау, туҡланыу. □ Кушать, есть что-л. Ашанып йөрөү. Ашанып ултырыу.
■ Кейеҙбай кәкре ҡарама төбөндә ашанып, тамаҡ туйҙырып алды. Әкиәттән.
АШ АРБА (Р: телега с гостинцами; И.: kind of a cart; T: hediyeler yüklenen araba) и. этн.
Туйға күстәнәс тейәп алып килгән арба йәки сана. □ Телега (сани) с гостинцами для свадьбы.
АШ АРБАҺЫ и. диал. ҡар. аш арба.
АШАТЛАНЫУ (ашатлан-) (Р: свесить ноги (по бокам чего-л.)\ И.: with one's legs dangling; T: ayakları sarkıtmak) ҡ. һөйл.
Һыңар аяҡты нимәнәндер аша һалыу, аша атланыу. □ Свесить ноги (по бокам чего-л.). Эскәмйәгә ашатланып ултырыу.
АШАТЛАУ (ашатла-) (Р: перешагивать; И.: overstep; T: aşmak) ҡ. һөйл.
1. Ниҙәндер аша атлау, аша баҫыу. □ Перешагивать, переступать через кого-что. Кеше аяғын ашатлаһаң, насар була.
2. Ниндәйҙер кимәлде, сикте, йәште үткән. □ Перешагивать, переступать. ■ Өсөнсө карауаттың эйәһе — йөҙөнә, килеш-килбәтенә ҡарағанда, алтмышты күптән ашатлаған ҡарт. 3. Ураҡсин.
395