Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 332
Поиск по словарям
ӘСМУХАЛАУ
ӘСМУХАЛАУ (әсмухала-) (Р.: разбивать, разделить на осьмушки; И.: devide into eighth of a pound; T.: sekize bölmek) ҡ. иҫк.
Әсмуха иҫәбенә һалыу. □ Разбивать на осьмушки, разделить на осьмушки. Әсмухалап һатыу. Әсмухалап сәй таратыу. Тәмәкене әсмухалап ҡына бирәләр.
ӘСМӘЙЕЛ (Р.: ненасытный; И.: greedy, gluttonous; T.: obur) с. ҡар. аскернә.
Ашап туя белмәҫ; мәскәй, асмәйел. □ Ненасытный, прожорливый; жадный до еды (о человеке). Әсмәйел ише һоғоноу.
ӘСМӘК (эсмәге) (Р.: обжора; И.: glutton, gourmand; T.: obur) и. диал.
Туя белмәҫ кеше йәки йәнлек; убыр, мәскәй. □ Обжора; упырь, вурдалак. / Ненасытный, прожорливый. Эсмәк ашты һоҫа ғына, ти. Өрәк бик әсмәк була икән, куп ашай.
ӘСНӘҠӘТ (Р.: обжора; И.: gobbler, glutton; T.: obur) и. диал. ҡар. мәскәй I, 2.
Күпме ашаһа ла туя белмәгән, һоғалаҡ кеше. □ Обжора. Үҙҙәре, әснәҡәт кеуек, иртәнән кискә тиклем ашарға һорай.
ӘСРАР [ғәр. Jİ>J](P .: тайна; И.: secret, mystery; T.: esrar) и. иҫк. кит.
Башҡалар белергә тейеш булмаған йәшерен мәғлүмәт; сер. □ Тайна. ■ Гуйәки, «ул» .. кутәрә алмаҫлыҡ мөхәббәт ялҡыны һалып ебәргән кеуек. Мин шул ялҡын менән илһам көтәм, шул нур арҡыры ғади куҙ менән куренмәй торған нәмәләрҙе курәм, башҡа ваҡытта һиҙелмәй торған әсрарҙы һиҙәм. М. Ғафури. Ҡурай хәлен китаптарҙан уҡып ҡара — нисә төрлө әсрар баян ҡылмыш имде. С. Яҡшығолов.
ӘССӘЛӘМӘҒӘЛӘЙКҮМ [ғәр. (4^
(Р.: здравствуйте; И.: how do you do? hello; T.: esselamünaleyküm) өнд. дини.
Осрашҡанда сәләм биреп әйтелә. □ Здравствуйте. М Ҡаянан бер кеше төшөп килә, .. теге ир алыҫтан уҡ ҡысҡырып сәләм бирҙе: «Әссәләмәғәләйкум, Ниязғол ағай!» Б. Рафиҡов. Әссәләмәғәләйкум, Әхмәтзәки әфәнде, — тинеләр былары [Әбдрәуеф Фитрат, Хәким-Зада, Сулпан]. Р. Байымов. [Ғаббас мулла — Иштуғанға:] Әссәләмәғә-ләйкум, мөғәллим. 3. Биишева.
ӘСТАР [ғәр. ] (Р.: строка; И.: line; T.: satır) и. иҫк. кит.
Яҙған яҙыуҙың юлы. □ Строка, строчка, линия, ряд. В Инде курһәттем буғай был тәмҫилемдең әстарын. Ш. Бабич.
ӘСТЕК-БӨСТӨК (Р.: очень мало; И.: very few, little; T.: çok az) р. һөйл.
Бик әҙ генә; унан-бынан ғына. □ Очень мало; на скорую руку, мельком (делать что-л.). Әстек-бөстөк кенә ашау. Әстек-бөстөк кенә әйтеу. Әстек-бөстөк эшләу.
ӘСТЕЯТЛЫ (Р.: значимый; И.: important, meaningful; T.: anlamlı) с. диал.
Мәғәнәле, мөһим эстәлекле. □ Значимый, имеющий смысл, һөйләгән һәр һуҙе әсте-ятлы.
ӘСТЕЯТҺЫҘ (Р.: бессмысленный; И.: senseless, mindless; T.: anlamsız) с. диал.
Мәғәнәһеҙ, әһәмиәтһеҙ. □ Бессмысленный, пустой, бестолковый. Әстеятһыҙ һуҙҙәр. Әстеятһыҙ хәбәр ялҡытты инде.
ӘСТРИ(С) (Р.: австриец; И.: Austrian; T.: Avusturyah) и. һөйл. ҡар. австрий.
Австрияның төп халҡы. □ Австриец, австрийка. Әстриҙәр герман телдәре төркөмөнә ҡараған бер телдә һөйләшә. ■ [Ғәндә-лиф бабай — Вероникаға:] Минән дурт йыл буйына хәбәр-хәтер булманы. Булырға ни, тәуге һуғышта уҡ әстристәр әсир төшөрҙө. Д. Исламов. Шунда, беҙҙе тирә-яҡтан әстриҙәр ҡамай башлағас, бергә ҡастыҡ. М. Ғафури. Бына мәрхумкәйемдең әстри менән төшкән бартриты, — тип карточканы Ғәлим ағайға һуҙҙы [Хәмиҙә]. Н. Ҡәрип.
ӘСТӘ (Р.: вид коптилки; И.: kind of wick lamp; T.: bir tür lamba) и. диал.
Һуҡыр шәм төрө (сыра яндырыу өсөн ағас нигеҙгә ултыртылған тармаҡлы тимер). □ Вид коптилки (железо с вилкой на деревянной подставке для зажигания лучины ). Эстә әҙерләу. Эстә яндырыу.
ӘСТӘҒИН ымл. һөйл. ҡар. әстәғәфирулла. Әстәғин, ҡайҙан килеп сыҡты был кеше? Әстәғин, ни тип әйтергә лә аптырайым инде. Әстәғин, ниндәй ҡыҫҡа кулдәк кейгән. ■ Әстәғин, ниндәй Сәмиғулла ул, ғумере кургән кешем тугел! — тине ҡатын, ҡурҡына
332
ӘСМУХАЛАУ (әсмухала-) (Р.: разбивать, разделить на осьмушки; И.: devide into eighth of a pound; T.: sekize bölmek) ҡ. иҫк.
Әсмуха иҫәбенә һалыу. □ Разбивать на осьмушки, разделить на осьмушки. Әсмухалап һатыу. Әсмухалап сәй таратыу. Тәмәкене әсмухалап ҡына бирәләр.
ӘСМӘЙЕЛ (Р.: ненасытный; И.: greedy, gluttonous; T.: obur) с. ҡар. аскернә.
Ашап туя белмәҫ; мәскәй, асмәйел. □ Ненасытный, прожорливый; жадный до еды (о человеке). Әсмәйел ише һоғоноу.
ӘСМӘК (эсмәге) (Р.: обжора; И.: glutton, gourmand; T.: obur) и. диал.
Туя белмәҫ кеше йәки йәнлек; убыр, мәскәй. □ Обжора; упырь, вурдалак. / Ненасытный, прожорливый. Эсмәк ашты һоҫа ғына, ти. Өрәк бик әсмәк була икән, куп ашай.
ӘСНӘҠӘТ (Р.: обжора; И.: gobbler, glutton; T.: obur) и. диал. ҡар. мәскәй I, 2.
Күпме ашаһа ла туя белмәгән, һоғалаҡ кеше. □ Обжора. Үҙҙәре, әснәҡәт кеуек, иртәнән кискә тиклем ашарға һорай.
ӘСРАР [ғәр. Jİ>J](P .: тайна; И.: secret, mystery; T.: esrar) и. иҫк. кит.
Башҡалар белергә тейеш булмаған йәшерен мәғлүмәт; сер. □ Тайна. ■ Гуйәки, «ул» .. кутәрә алмаҫлыҡ мөхәббәт ялҡыны һалып ебәргән кеуек. Мин шул ялҡын менән илһам көтәм, шул нур арҡыры ғади куҙ менән куренмәй торған нәмәләрҙе курәм, башҡа ваҡытта һиҙелмәй торған әсрарҙы һиҙәм. М. Ғафури. Ҡурай хәлен китаптарҙан уҡып ҡара — нисә төрлө әсрар баян ҡылмыш имде. С. Яҡшығолов.
ӘССӘЛӘМӘҒӘЛӘЙКҮМ [ғәр. (4^
(Р.: здравствуйте; И.: how do you do? hello; T.: esselamünaleyküm) өнд. дини.
Осрашҡанда сәләм биреп әйтелә. □ Здравствуйте. М Ҡаянан бер кеше төшөп килә, .. теге ир алыҫтан уҡ ҡысҡырып сәләм бирҙе: «Әссәләмәғәләйкум, Ниязғол ағай!» Б. Рафиҡов. Әссәләмәғәләйкум, Әхмәтзәки әфәнде, — тинеләр былары [Әбдрәуеф Фитрат, Хәким-Зада, Сулпан]. Р. Байымов. [Ғаббас мулла — Иштуғанға:] Әссәләмәғә-ләйкум, мөғәллим. 3. Биишева.
ӘСТАР [ғәр. ] (Р.: строка; И.: line; T.: satır) и. иҫк. кит.
Яҙған яҙыуҙың юлы. □ Строка, строчка, линия, ряд. В Инде курһәттем буғай был тәмҫилемдең әстарын. Ш. Бабич.
ӘСТЕК-БӨСТӨК (Р.: очень мало; И.: very few, little; T.: çok az) р. һөйл.
Бик әҙ генә; унан-бынан ғына. □ Очень мало; на скорую руку, мельком (делать что-л.). Әстек-бөстөк кенә ашау. Әстек-бөстөк кенә әйтеу. Әстек-бөстөк эшләу.
ӘСТЕЯТЛЫ (Р.: значимый; И.: important, meaningful; T.: anlamlı) с. диал.
Мәғәнәле, мөһим эстәлекле. □ Значимый, имеющий смысл, һөйләгән һәр һуҙе әсте-ятлы.
ӘСТЕЯТҺЫҘ (Р.: бессмысленный; И.: senseless, mindless; T.: anlamsız) с. диал.
Мәғәнәһеҙ, әһәмиәтһеҙ. □ Бессмысленный, пустой, бестолковый. Әстеятһыҙ һуҙҙәр. Әстеятһыҙ хәбәр ялҡытты инде.
ӘСТРИ(С) (Р.: австриец; И.: Austrian; T.: Avusturyah) и. һөйл. ҡар. австрий.
Австрияның төп халҡы. □ Австриец, австрийка. Әстриҙәр герман телдәре төркөмөнә ҡараған бер телдә һөйләшә. ■ [Ғәндә-лиф бабай — Вероникаға:] Минән дурт йыл буйына хәбәр-хәтер булманы. Булырға ни, тәуге һуғышта уҡ әстристәр әсир төшөрҙө. Д. Исламов. Шунда, беҙҙе тирә-яҡтан әстриҙәр ҡамай башлағас, бергә ҡастыҡ. М. Ғафури. Бына мәрхумкәйемдең әстри менән төшкән бартриты, — тип карточканы Ғәлим ағайға һуҙҙы [Хәмиҙә]. Н. Ҡәрип.
ӘСТӘ (Р.: вид коптилки; И.: kind of wick lamp; T.: bir tür lamba) и. диал.
Һуҡыр шәм төрө (сыра яндырыу өсөн ағас нигеҙгә ултыртылған тармаҡлы тимер). □ Вид коптилки (железо с вилкой на деревянной подставке для зажигания лучины ). Эстә әҙерләу. Эстә яндырыу.
ӘСТӘҒИН ымл. һөйл. ҡар. әстәғәфирулла. Әстәғин, ҡайҙан килеп сыҡты был кеше? Әстәғин, ни тип әйтергә лә аптырайым инде. Әстәғин, ниндәй ҡыҫҡа кулдәк кейгән. ■ Әстәғин, ниндәй Сәмиғулла ул, ғумере кургән кешем тугел! — тине ҡатын, ҡурҡына
332