Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 366
Поиск по словарям
ӘҺӘМИӘТЛЕЛЕК
ӘҺӘМИӘТЛЕЛЕК (әһәмиәтлелеге) (Р.: важность; И.: importance; T.: ehemmiyet) и.
1. Мөһимлек, әһәмиәт. □ Важность, значительность, значимость. Ваҡиғаның әһәми-әтлелеге. Ниҙеңдер ижтимағи әһәмиәтле-леге. Эштең әһәмиәтлелеген ацлау.
2. Тәкәбберлек, эрелек. □ Надменность. Ҡарашының әһәмиәтлелеген күрһәтергә тырышып ҡараны был егет.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ I (Р.: неважный; И.: unimportant, inconsequential; T.: ehemmiyetsiz) с.
Әһәмиәте, мөһимлеге булмаған. □ Неважный, незначительный, несущественный. Әһәмиәтһеҙ эш. ■ Әһәмиәтһеҙ, осраҡлы ваҡиғаларҙы оноторға ла мөмкин. С. Шәрипов.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ II (Р .: неважно; И.: never mind; T: ehemmiyetsiz)/?.
Әһәмиәте юҡ, мөһим түгел. □ Неважно, незначительно. ■ [Салауат — Гәуһәргә:] Мин уҙемде ҡулға алырға, был курешеуҙе әһәмиәтһеҙ итеп күрһәтергә тырыштым. С. Поварисов. Һинең кемлегең, ҡайһы синыфтан бу лыуың әһәмиәтһеҙ. Ә. Хәкимов.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ Л ЕК ( әһәмиәтһеҙлеге ) (Р.: несущественность; И.: immateriality; nothingness; T.: ehemmiyetsizlik) и.
Әһәмиәте (1) яғынан ниндәйҙер урын тотмау, мөһимлеге булмау. □ Несущественность, неважность, незначительность. Ҡуйылған мәсьәләнең әһәмиәтһеҙлеге аптыратты.
ӘШБӘ (Р.: мямля; И.: mumbler; T.: meleme) с. диал. ҡар. ебегән 3.
Үтә йомшаҡ тәбиғәтле; булдыҡһыҙ; ебегән. □ Мямля. Әшбә ҡатын.
ӘШҒАР [ғәр. (Р.: стих; И.: verse; T.: şiir) и. иҫк. кит.
1. Шиғыр. □ Стих. ■ Әшғарымды һис тә дөрөҫ баҫмайҙар тип, бер шағир хәсрәтенән вафат булған! Ш. Бабич.
2. Шиғриәт. □ Поэзия. ■ Мәжит Ғафури әшғарында урнәк алған баштараҡ Аҡмулла-нан. С. Яҡшығолов.
ӘШЕП (әшебе) (Р.: мера; И.: measure, step; T.: ölçüm, endaze) и. диал. ҡар. сама.
Нимәнеңдер билдәле бер самаһы. □ Мера, размер. Әшептән ашыу.
ӘШЕПТӘН ТЫШ (Р.: слишком; И.: too; overly; T.: fazla, çok) р. диал.
Саманан тыш. □ Слишком, чрезмерно. Әшептән тыш эшләмәһә ни була икән? Был ҡыланышың әшептән тыш булып китте. М Әшептән тыш улай булырға ярамай: ҡалъяны көтөп ятып тугел, ә йолҡоп алып ҡабыу заманы хәҙер! Й. Солтанов.
ӘШЕТ (Р.: мокрый снег с дождём; И.: sleet; T.: sulusepken kar) и. диал. рашҡы.
Ҡар ҡатыш ямғыр. □ Мокрый снег с дождём. Көҙ булһа, көн дә әшет.
ӘШЕҮӘ (Р.: плохой; И.: bad; poor; T.: fena) с. диал.
Насар, хөрт. □ Плохой, неважный. Әшеуә әйбер. Магазинға әшеуә генә тауарҙар килгән.
ӘШЕҮӘТҺЕҘ (Р.: неуклюжий; И.: shapeless; T.: çirkin) с. диал. ҡар. килбәтһеҙ.
Һыны, рәүеше килешһеҙ, ямаҡ. □ Неуклюжий, нескладный, некрасивый. Әше-уәтһеҙ кеше. Әшеуәтһеҙ соҡор. ■ Ниндәй эшлекһеҙе шулай әшеуәтһеҙ киң итеп уйҙы икән быны? — тип уйлап алды Сәйфетдин, — атың-ниең менән сумырлыҡ. Р. Байымов.
ӘШИНӘ (Р.: мокрый снег с дождём; И.: sleet; T.: sulusepken kar) и. диал. ҡар. рашҡы.
Ямғыр ҡатыш яуған епшек ҡар. □ Мокрый снег с дождём. Яҙғы әшинә.
ӘШЙӘ [ғәр. ‘әйберҙәр’] (Р.: предмет; И.: thing; T.: eşya) и. иҫк. кит.
Әйбер, нәмә. □ Предмет, вещь, һәр бер әшйә. ■ Минең был тәьҫиремде тирә-яғымдағы бөтә әшйәләр белгән кеуек булды. М. Ғафури. Ер йөҙөндә һәр бер әшйә был ваҡытта [таң менән] ҡуҙғала. С. Яҡшығолов.
ӘШКӘЙЕКЛӘНЕҮ (әшкәйеклән-) (Р.: наряжаться; И.: doll, primp; T.: zarif giyinmek) ҡ. диал.
Ҡупшыланыу, биҙәнеү. □ Наряжаться; щеголять. Әшкәйекләнеп китеу.
ӘШКӘМӘ (Р.: подстрекательство, провокация; И.: meanness; T.: alçaklık) и. диал. ҡар. ҡотҡо.
366
ӘҺӘМИӘТЛЕЛЕК (әһәмиәтлелеге) (Р.: важность; И.: importance; T.: ehemmiyet) и.
1. Мөһимлек, әһәмиәт. □ Важность, значительность, значимость. Ваҡиғаның әһәми-әтлелеге. Ниҙеңдер ижтимағи әһәмиәтле-леге. Эштең әһәмиәтлелеген ацлау.
2. Тәкәбберлек, эрелек. □ Надменность. Ҡарашының әһәмиәтлелеген күрһәтергә тырышып ҡараны был егет.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ I (Р.: неважный; И.: unimportant, inconsequential; T.: ehemmiyetsiz) с.
Әһәмиәте, мөһимлеге булмаған. □ Неважный, незначительный, несущественный. Әһәмиәтһеҙ эш. ■ Әһәмиәтһеҙ, осраҡлы ваҡиғаларҙы оноторға ла мөмкин. С. Шәрипов.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ II (Р .: неважно; И.: never mind; T: ehemmiyetsiz)/?.
Әһәмиәте юҡ, мөһим түгел. □ Неважно, незначительно. ■ [Салауат — Гәуһәргә:] Мин уҙемде ҡулға алырға, был курешеуҙе әһәмиәтһеҙ итеп күрһәтергә тырыштым. С. Поварисов. Һинең кемлегең, ҡайһы синыфтан бу лыуың әһәмиәтһеҙ. Ә. Хәкимов.
ӘҺӘМИӘТҺЕҘ Л ЕК ( әһәмиәтһеҙлеге ) (Р.: несущественность; И.: immateriality; nothingness; T.: ehemmiyetsizlik) и.
Әһәмиәте (1) яғынан ниндәйҙер урын тотмау, мөһимлеге булмау. □ Несущественность, неважность, незначительность. Ҡуйылған мәсьәләнең әһәмиәтһеҙлеге аптыратты.
ӘШБӘ (Р.: мямля; И.: mumbler; T.: meleme) с. диал. ҡар. ебегән 3.
Үтә йомшаҡ тәбиғәтле; булдыҡһыҙ; ебегән. □ Мямля. Әшбә ҡатын.
ӘШҒАР [ғәр. (Р.: стих; И.: verse; T.: şiir) и. иҫк. кит.
1. Шиғыр. □ Стих. ■ Әшғарымды һис тә дөрөҫ баҫмайҙар тип, бер шағир хәсрәтенән вафат булған! Ш. Бабич.
2. Шиғриәт. □ Поэзия. ■ Мәжит Ғафури әшғарында урнәк алған баштараҡ Аҡмулла-нан. С. Яҡшығолов.
ӘШЕП (әшебе) (Р.: мера; И.: measure, step; T.: ölçüm, endaze) и. диал. ҡар. сама.
Нимәнеңдер билдәле бер самаһы. □ Мера, размер. Әшептән ашыу.
ӘШЕПТӘН ТЫШ (Р.: слишком; И.: too; overly; T.: fazla, çok) р. диал.
Саманан тыш. □ Слишком, чрезмерно. Әшептән тыш эшләмәһә ни була икән? Был ҡыланышың әшептән тыш булып китте. М Әшептән тыш улай булырға ярамай: ҡалъяны көтөп ятып тугел, ә йолҡоп алып ҡабыу заманы хәҙер! Й. Солтанов.
ӘШЕТ (Р.: мокрый снег с дождём; И.: sleet; T.: sulusepken kar) и. диал. рашҡы.
Ҡар ҡатыш ямғыр. □ Мокрый снег с дождём. Көҙ булһа, көн дә әшет.
ӘШЕҮӘ (Р.: плохой; И.: bad; poor; T.: fena) с. диал.
Насар, хөрт. □ Плохой, неважный. Әшеуә әйбер. Магазинға әшеуә генә тауарҙар килгән.
ӘШЕҮӘТҺЕҘ (Р.: неуклюжий; И.: shapeless; T.: çirkin) с. диал. ҡар. килбәтһеҙ.
Һыны, рәүеше килешһеҙ, ямаҡ. □ Неуклюжий, нескладный, некрасивый. Әше-уәтһеҙ кеше. Әшеуәтһеҙ соҡор. ■ Ниндәй эшлекһеҙе шулай әшеуәтһеҙ киң итеп уйҙы икән быны? — тип уйлап алды Сәйфетдин, — атың-ниең менән сумырлыҡ. Р. Байымов.
ӘШИНӘ (Р.: мокрый снег с дождём; И.: sleet; T.: sulusepken kar) и. диал. ҡар. рашҡы.
Ямғыр ҡатыш яуған епшек ҡар. □ Мокрый снег с дождём. Яҙғы әшинә.
ӘШЙӘ [ғәр. ‘әйберҙәр’] (Р.: предмет; И.: thing; T.: eşya) и. иҫк. кит.
Әйбер, нәмә. □ Предмет, вещь, һәр бер әшйә. ■ Минең был тәьҫиремде тирә-яғымдағы бөтә әшйәләр белгән кеуек булды. М. Ғафури. Ер йөҙөндә һәр бер әшйә был ваҡытта [таң менән] ҡуҙғала. С. Яҡшығолов.
ӘШКӘЙЕКЛӘНЕҮ (әшкәйеклән-) (Р.: наряжаться; И.: doll, primp; T.: zarif giyinmek) ҡ. диал.
Ҡупшыланыу, биҙәнеү. □ Наряжаться; щеголять. Әшкәйекләнеп китеу.
ӘШКӘМӘ (Р.: подстрекательство, провокация; И.: meanness; T.: alçaklık) и. диал. ҡар. ҡотҡо.
366