Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 598
Поиск по словарям
АТА ЙОРТ
тумалаҡ сәскәле күп йыллыҡ үлән. □ Мор-довник обыкновенный, осот чёрный (лат. Echinops ritro). Баҡсаны ата билсән баҫҡан. Ата билсәндән таҙартыу.
АТА ЙОРТ (Р .: родительский дом замужней женщины; И.: parent’s home (for a neuly wed); T.: baba evi) u.
1. Ҡатын-ҡыҙҙың тыуып үҫкән ауылы; түркен. □ Родительский дом замужней женщины. Ата йортҡа барып ҡайтыу.
2. Тыуған ил, ватан. □ Родина. Ата йортто һаҡлау.
АТАҠ III (Р.: большой; И.: bulky; Т.: büyük) с. диал. ҡар. ҙур 1.
Дәүмәле, күләме, ҡеүәте, көсө саманан артыҡ; киреһе - бәләкәй. □ Большой. Атаҡ уңыш. Атаҡ дәрәжә. Атаҡ ҡеүәт.
АТАҠЫЙ (Р.: развратник; И.: libertine; T.: ahlaksız adam) и. диал. ҡар. уйнашсы.
Аҙғын, боҙоҡ кеше. □ Развратник. Ата-ҡыйҙың тәртибе. Атаҡыйҙың ҡылығы. Атаҡый булма!
АТ АЛ АУ ЫС (Р.: мутовка; И.: twirling stick; T.: bişkek (kımız yapımında kullanılan sopa) и. диал. ҡар. бешкәк I, 1.
Көбөлә ҡымыҙ, май бешә торған оҙон һаплы, йомро башлы ағас ҡорал. □ Мутовка (палочка для взбалтывания или взбивания жидкостей, масла и т. п.). Аталауыс яһатыу. Аталауыс менән болғатыу. Аталауыс менән бешеү.
АТАҢЛАУ (атаңла-) (Р.: сильно торопиться; И.: hasten; T.: acele etmek) ҡ. диал. ҡар. ашығыу.
1. Нимәнелер бик тиҙ эшләргә ҡабаланыу. □ Сильно торопиться, рваться. Бик атаң-лау. Атаңлап йөрөу. Атаңлап тороу.
2. Ярһып китеү (кешегә ҡарата). □ Неистовствовать. Атаңлап, ҡайҙа баҫҡанын белмәй!
АТАР [рус. отара] (Р.: стадо; И.: herd; flock; T.: sürü) и. диал. ҡар. көтөү.
Төркөмләнеп йөрөгән хайуан; өйөр. □ Стадо. Ҙур атар. Атарҙы ҡыуыу. Атарға һөжүм итеу.
АТАРЖЫН (Р.: дыбка; И.: predatory bush cricket; T.: bir tür cıcırböceği) и. диал. ҡар. айыу сиңерткәһе.
Сиңерткәләрҙең бер төрө, ҙур йәшел сиңерткә. □ Дыбка (лат. Saga pedo). Атаржын ҡоро болондарҙа осрай.
АТАРЫШ (Р.: василёк; И.: bachelor’s button; T.: peygamber çiçeği) и. диал. ҡар. зәңгәрсуҡ.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ингән зәңгәр сәскәле ҡый үләне. □ Василёк (лат. Centaurea). Атарыш сәскә атҡан. Атарыш куп, быйыл ашлыҡ уңыр. Атарыш йыйыу.
АТА СӘСКӘ (Р.: пустоцвет; И.: barren flower; T.: meyve vermeyen çiçek) и. диал.
Ҡыҫыр сәскә. □ Пустоцвет. Ата сәскәһе куп. Ата сәскәһен йолҡоп ташлау. Ҡыяр ата сәскә булған.
АТА ҺУҒАН (Р.: лук-батун; И.: bunching onion; T.: kış soğanı) и. диал. ҡар. батун.
Йәшел ҡыяғы өсөн үҫтерелгән һуған төрө. □ Лук-батун. Ата һуған сәсеу. Ата һуған ултыртыу. Ата һуғанды турау.
АТА ШЕШЕК (шешек) (Р.: фурункул; И.: furuncle; T.: çıban) и. диал. ҡар. һыҙлауыҡ.
Тәндең берәй еренә эренләп сыға торған шешек. □ Фурункул. Ата шешек сыҡҡан. Ата шешеге һытылған.
АТ ЙЫЙЫУ (Р.: игра в альчики; И.: kind of children’s game; T.: çocuk oyunu) и. диал. ҡар. ашыҡ уйыны.
Ашыҡ менән уйнаған балалар уйыны. □ Игра в альчики. Ат йыйыу ойоштороу.
АТКҮҘ I (Р.: лупоглазый; И.: full-eyed; T.: fırlak gözlü) с. диал. ҡар. аҡыш.
Күҙе ҙур кешегә ҡарата әйтелә. □ Лупоглазый. Ат күҙле кеше.
АТКҮҘ II (Р.: маленькая металлическая чашка; И.: small metal cup; T.: küçük demir fincan) и. диал.
Бәләкәй генә тимер туҫтаҡ. □ Маленькая металлическая чашка. Аткуҙгә ҡойоу. Am-куҙ менән эсеү. Аткуҙ тотоноу.
АТ ҠАРАТЫУ (ат ҡарат-) (Р.: подготовка лошади к скачкам; И.: ready (horse)', T.: atı koşuya hazırlamak) ҡ. диал.
Атты бәйгегә әҙерләү. □ Подготовка лошади к скачкам. Атайым һабантуйға am ҡарата. Бәйгегә ат ҡаратыу.
598
тумалаҡ сәскәле күп йыллыҡ үлән. □ Мор-довник обыкновенный, осот чёрный (лат. Echinops ritro). Баҡсаны ата билсән баҫҡан. Ата билсәндән таҙартыу.
АТА ЙОРТ (Р .: родительский дом замужней женщины; И.: parent’s home (for a neuly wed); T.: baba evi) u.
1. Ҡатын-ҡыҙҙың тыуып үҫкән ауылы; түркен. □ Родительский дом замужней женщины. Ата йортҡа барып ҡайтыу.
2. Тыуған ил, ватан. □ Родина. Ата йортто һаҡлау.
АТАҠ III (Р.: большой; И.: bulky; Т.: büyük) с. диал. ҡар. ҙур 1.
Дәүмәле, күләме, ҡеүәте, көсө саманан артыҡ; киреһе - бәләкәй. □ Большой. Атаҡ уңыш. Атаҡ дәрәжә. Атаҡ ҡеүәт.
АТАҠЫЙ (Р.: развратник; И.: libertine; T.: ahlaksız adam) и. диал. ҡар. уйнашсы.
Аҙғын, боҙоҡ кеше. □ Развратник. Ата-ҡыйҙың тәртибе. Атаҡыйҙың ҡылығы. Атаҡый булма!
АТ АЛ АУ ЫС (Р.: мутовка; И.: twirling stick; T.: bişkek (kımız yapımında kullanılan sopa) и. диал. ҡар. бешкәк I, 1.
Көбөлә ҡымыҙ, май бешә торған оҙон һаплы, йомро башлы ағас ҡорал. □ Мутовка (палочка для взбалтывания или взбивания жидкостей, масла и т. п.). Аталауыс яһатыу. Аталауыс менән болғатыу. Аталауыс менән бешеү.
АТАҢЛАУ (атаңла-) (Р.: сильно торопиться; И.: hasten; T.: acele etmek) ҡ. диал. ҡар. ашығыу.
1. Нимәнелер бик тиҙ эшләргә ҡабаланыу. □ Сильно торопиться, рваться. Бик атаң-лау. Атаңлап йөрөу. Атаңлап тороу.
2. Ярһып китеү (кешегә ҡарата). □ Неистовствовать. Атаңлап, ҡайҙа баҫҡанын белмәй!
АТАР [рус. отара] (Р.: стадо; И.: herd; flock; T.: sürü) и. диал. ҡар. көтөү.
Төркөмләнеп йөрөгән хайуан; өйөр. □ Стадо. Ҙур атар. Атарҙы ҡыуыу. Атарға һөжүм итеу.
АТАРЖЫН (Р.: дыбка; И.: predatory bush cricket; T.: bir tür cıcırböceği) и. диал. ҡар. айыу сиңерткәһе.
Сиңерткәләрҙең бер төрө, ҙур йәшел сиңерткә. □ Дыбка (лат. Saga pedo). Атаржын ҡоро болондарҙа осрай.
АТАРЫШ (Р.: василёк; И.: bachelor’s button; T.: peygamber çiçeği) и. диал. ҡар. зәңгәрсуҡ.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ингән зәңгәр сәскәле ҡый үләне. □ Василёк (лат. Centaurea). Атарыш сәскә атҡан. Атарыш куп, быйыл ашлыҡ уңыр. Атарыш йыйыу.
АТА СӘСКӘ (Р.: пустоцвет; И.: barren flower; T.: meyve vermeyen çiçek) и. диал.
Ҡыҫыр сәскә. □ Пустоцвет. Ата сәскәһе куп. Ата сәскәһен йолҡоп ташлау. Ҡыяр ата сәскә булған.
АТА ҺУҒАН (Р.: лук-батун; И.: bunching onion; T.: kış soğanı) и. диал. ҡар. батун.
Йәшел ҡыяғы өсөн үҫтерелгән һуған төрө. □ Лук-батун. Ата һуған сәсеу. Ата һуған ултыртыу. Ата һуғанды турау.
АТА ШЕШЕК (шешек) (Р.: фурункул; И.: furuncle; T.: çıban) и. диал. ҡар. һыҙлауыҡ.
Тәндең берәй еренә эренләп сыға торған шешек. □ Фурункул. Ата шешек сыҡҡан. Ата шешеге һытылған.
АТ ЙЫЙЫУ (Р.: игра в альчики; И.: kind of children’s game; T.: çocuk oyunu) и. диал. ҡар. ашыҡ уйыны.
Ашыҡ менән уйнаған балалар уйыны. □ Игра в альчики. Ат йыйыу ойоштороу.
АТКҮҘ I (Р.: лупоглазый; И.: full-eyed; T.: fırlak gözlü) с. диал. ҡар. аҡыш.
Күҙе ҙур кешегә ҡарата әйтелә. □ Лупоглазый. Ат күҙле кеше.
АТКҮҘ II (Р.: маленькая металлическая чашка; И.: small metal cup; T.: küçük demir fincan) и. диал.
Бәләкәй генә тимер туҫтаҡ. □ Маленькая металлическая чашка. Аткуҙгә ҡойоу. Am-куҙ менән эсеү. Аткуҙ тотоноу.
АТ ҠАРАТЫУ (ат ҡарат-) (Р.: подготовка лошади к скачкам; И.: ready (horse)', T.: atı koşuya hazırlamak) ҡ. диал.
Атты бәйгегә әҙерләү. □ Подготовка лошади к скачкам. Атайым һабантуйға am ҡарата. Бәйгегә ат ҡаратыу.
598