Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 603
Поиск по словарям
ВАГОНКА
Андыҙ үҫемлегенең инә енеслеһе; инә андыҙ. □ Женская особь девясила. Бейә андыҙ менән ҡатындар дауалана.
БЕР ТУҒАН (Р.: родной; И.: full blood; T.: öz (kardeş) c.
Бер атай, бер әсәйле. □ Родной(ая), еди-нокровный(ая). Бер туған ағай. Бер туған һеңле. Я Зәкиә, бына шулай етем ҡалғас, бер туған ағаһы Мотаһар менән Әҡлимә еңгәһендә тәрбиәләнеп уҫте. Ғ. Аллаяров.
БЕСӘН САНАҺЫ (Р.: сани-розвальни; И.: low wide sledge; T.: iş için kullanılan kızak) u.
Йөк ташый торған йәйенке сана; эш санаһы. □ Сани-розвальни. ■ Мин ошондай ваҡытты яратам, - тип Миңлеғәле туратты бесән санаһына егергә тотондо. Я. Хамматов. Мәжлес бөткәс, артистарҙың аяҡтарына һуғышсыларҙың быймаларын кейҙереп, бесән саналарына ултыртып оҙаталар. Р. Өмөтбаев.
БОСҠАҠЛЫ САҢҒЫ (Р.: камусные лыжи; И.: kind of hunting skis; T.: bir tür kayak) u.
Табанына босҡаҡ тире ҡағылған тау саңғыһы (артҡа шыумаһын өсөн ҡуйыла). □ Камусные лыжи (на нижнюю поверхность лыжи прикрепляли шкуру с направлением ворса к заднему концу). М Ҡаҙаҡтарҙы бер яҡ ҡабырғанан бер аҙ кешене босҡаҡлы саңғы менән, икенсе яҡтан шундай уҡ саңғылар менән ебәрә лә уҙе аттар менән ҡыуа [Каһымғол]. Хикәйәттән.
БОТ КҮНӘГЕ (Р.: пудовик; И.: one pood containing vessel; T.: bir pud içeren kova) и. иҫк.
Бер бот һыйышлы һауыт (улсәу берәмеге итеп ҡулланыла)', ботлоҡ. □ Пудовик, пудовка (сосуд вместимостью 1 пуд). Бот кунәге менән улсәу. Ике бот кунэге он алдым.
БЫСЫҠ-БЫСЫҠ (Р.: ба; И.: hullo! well!; T.: yapma!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырауҙы белдергән һүҙ. □ Ба (междометие, выражающее недоумение, удивление). Бысыҡ-бысыҡ, ҡайҙа китеп бараң?
БӘ (Р.: ба; И.: hullo! well!; T.: yapma!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырағанда әйтелә. □ Ба (междометие, выражающее недоумение, удивление). Бә, ҡунаҡтар килеп еткән икән.
БӘЛӘКӘЙ АРБА (Р.: тележка; И.: small cart; trolley; T.: el arabası) u.
Һөйрәп йөрөтә торған ике тәгәрмәсле ҡул арбаһы. □ Тележка. ■ Бәләкәй арбаға әйберҙәрҙе тейәп, сәйнукте билгә тағып, Сәрби еңгәм менән йәйәуләп сығып киттек. Д. Юлтый.
БӘЛӘКӘЙ ӨЙ (Р.: передняя комната; И.: anteroom; T.: giriş odası) и. һөйл.
Алты мөйөшлө өйҙөң алғы бүлмәһе. □ Передняя комната в двухкомнатном доме. ■ Нәғим уҙе ҡыш көнө лә алдағы бәләкәй өйөндә тора. Һ. Дәүләтшина.
БӘЛӘКӘЙ САНА (Р.: салазки; И.: sled; toboggan; sledge; T.: kar kızağı) u.
Ҡыш көнө тауҙан шыуыу һәм еңелсә йөк ташыу өсөн ҡулланылған кескәй сана. □ Салазки. ■ Бабай бәләкәй сана менән урмандан утын ташыған. Әкиәттән. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ҡатындар бәләкәй сана һөйрәп урманға утынға барған. М. Бураҡаева.
БӘРӘН ҺАРЫҠ (һарығы) (Р.: овца;
И.: young sheep, ewe; T.: koyun) и.
Бер мәртәбә бәрәнләгән йәш һарыҡ. □ Овца (после первого окота). ■ Көтөу структураһында тубәндәге төркөмдәр айырыла: нәҫел тәкәһе, инә мал, ваҡ тәкә, бәрән һарыҡ һәм бестерелгән һарыҡ тәкәләре. «Башҡортостан энциклопедияһы»нан.
БӘТӘС (Р.: ба!; И.: gosh! wow! oh!; T.: oh!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырағанда, ғәжәпләнгәндә әйтелә. □ Ба! Господи! (междометие, выражающее удивление, изумление). И [Ғумәров:] Бэтэс, бөтәһе митингыла. А. Мағазов.
ВАГОНКА [рус.] (Р.: вагонка; И.: lining; T.: astar) и.
Өйҙөң стеналарын кәпләү өсөн тәғәйенләнгән таҡта. □ Вагонка. Вагонка һатып һалыу. Вагонка менән тышлау. Стенаны йоҡа вагонка менән көпләу. М [Бетерә эш-ҡыуарҙары] махсус станок-ҡорамал һатып алып, унда блокхаус, вагонка сығарасаҡтар. «Йәшлек», 25 ғинуар 2013.
603
Андыҙ үҫемлегенең инә енеслеһе; инә андыҙ. □ Женская особь девясила. Бейә андыҙ менән ҡатындар дауалана.
БЕР ТУҒАН (Р.: родной; И.: full blood; T.: öz (kardeş) c.
Бер атай, бер әсәйле. □ Родной(ая), еди-нокровный(ая). Бер туған ағай. Бер туған һеңле. Я Зәкиә, бына шулай етем ҡалғас, бер туған ағаһы Мотаһар менән Әҡлимә еңгәһендә тәрбиәләнеп уҫте. Ғ. Аллаяров.
БЕСӘН САНАҺЫ (Р.: сани-розвальни; И.: low wide sledge; T.: iş için kullanılan kızak) u.
Йөк ташый торған йәйенке сана; эш санаһы. □ Сани-розвальни. ■ Мин ошондай ваҡытты яратам, - тип Миңлеғәле туратты бесән санаһына егергә тотондо. Я. Хамматов. Мәжлес бөткәс, артистарҙың аяҡтарына һуғышсыларҙың быймаларын кейҙереп, бесән саналарына ултыртып оҙаталар. Р. Өмөтбаев.
БОСҠАҠЛЫ САҢҒЫ (Р.: камусные лыжи; И.: kind of hunting skis; T.: bir tür kayak) u.
Табанына босҡаҡ тире ҡағылған тау саңғыһы (артҡа шыумаһын өсөн ҡуйыла). □ Камусные лыжи (на нижнюю поверхность лыжи прикрепляли шкуру с направлением ворса к заднему концу). М Ҡаҙаҡтарҙы бер яҡ ҡабырғанан бер аҙ кешене босҡаҡлы саңғы менән, икенсе яҡтан шундай уҡ саңғылар менән ебәрә лә уҙе аттар менән ҡыуа [Каһымғол]. Хикәйәттән.
БОТ КҮНӘГЕ (Р.: пудовик; И.: one pood containing vessel; T.: bir pud içeren kova) и. иҫк.
Бер бот һыйышлы һауыт (улсәу берәмеге итеп ҡулланыла)', ботлоҡ. □ Пудовик, пудовка (сосуд вместимостью 1 пуд). Бот кунәге менән улсәу. Ике бот кунэге он алдым.
БЫСЫҠ-БЫСЫҠ (Р.: ба; И.: hullo! well!; T.: yapma!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырауҙы белдергән һүҙ. □ Ба (междометие, выражающее недоумение, удивление). Бысыҡ-бысыҡ, ҡайҙа китеп бараң?
БӘ (Р.: ба; И.: hullo! well!; T.: yapma!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырағанда әйтелә. □ Ба (междометие, выражающее недоумение, удивление). Бә, ҡунаҡтар килеп еткән икән.
БӘЛӘКӘЙ АРБА (Р.: тележка; И.: small cart; trolley; T.: el arabası) u.
Һөйрәп йөрөтә торған ике тәгәрмәсле ҡул арбаһы. □ Тележка. ■ Бәләкәй арбаға әйберҙәрҙе тейәп, сәйнукте билгә тағып, Сәрби еңгәм менән йәйәуләп сығып киттек. Д. Юлтый.
БӘЛӘКӘЙ ӨЙ (Р.: передняя комната; И.: anteroom; T.: giriş odası) и. һөйл.
Алты мөйөшлө өйҙөң алғы бүлмәһе. □ Передняя комната в двухкомнатном доме. ■ Нәғим уҙе ҡыш көнө лә алдағы бәләкәй өйөндә тора. Һ. Дәүләтшина.
БӘЛӘКӘЙ САНА (Р.: салазки; И.: sled; toboggan; sledge; T.: kar kızağı) u.
Ҡыш көнө тауҙан шыуыу һәм еңелсә йөк ташыу өсөн ҡулланылған кескәй сана. □ Салазки. ■ Бабай бәләкәй сана менән урмандан утын ташыған. Әкиәттән. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ҡатындар бәләкәй сана һөйрәп урманға утынға барған. М. Бураҡаева.
БӘРӘН ҺАРЫҠ (һарығы) (Р.: овца;
И.: young sheep, ewe; T.: koyun) и.
Бер мәртәбә бәрәнләгән йәш һарыҡ. □ Овца (после первого окота). ■ Көтөу структураһында тубәндәге төркөмдәр айырыла: нәҫел тәкәһе, инә мал, ваҡ тәкә, бәрән һарыҡ һәм бестерелгән һарыҡ тәкәләре. «Башҡортостан энциклопедияһы»нан.
БӘТӘС (Р.: ба!; И.: gosh! wow! oh!; T.: oh!) ымл. диал. ҡар. бәй II, 1.
Аптырағанда, ғәжәпләнгәндә әйтелә. □ Ба! Господи! (междометие, выражающее удивление, изумление). И [Ғумәров:] Бэтэс, бөтәһе митингыла. А. Мағазов.
ВАГОНКА [рус.] (Р.: вагонка; И.: lining; T.: astar) и.
Өйҙөң стеналарын кәпләү өсөн тәғәйенләнгән таҡта. □ Вагонка. Вагонка һатып һалыу. Вагонка менән тышлау. Стенаны йоҡа вагонка менән көпләу. М [Бетерә эш-ҡыуарҙары] махсус станок-ҡорамал һатып алып, унда блокхаус, вагонка сығарасаҡтар. «Йәшлек», 25 ғинуар 2013.
603