Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 613
Поиск по словарям
КҮКСӘСӘК
гөлө. □ Шток-роза (лат. А/сея). Йыйырсыҡлы көсулән. Көсулән ике метр бейеклеккә етә. Көсулән орлоғо. Көсулән һабағы.
КӨШ II (Р.: наперсник; И.: confidant; Т.: sırdaş) и. диал. ҡар. серҙәш.
Сер уртаҡлашыр яҡын кеше, ышаныслы дуҫ; ултырҙаш, кәңәштәш. □ Наперсник, наперсница. Яҡын көш булыу. Юлдашты көш итеу. Көшкә сер сисеу.
КҮГӘРСЕН СӘСКӘҺЕ (Р.: незабудка; И.: forget-me-not; T.: unutmabeni çiçeği) и. диал.
Ҡыҙыл күҙле ваҡ ҡына зәңгәр сәскә. □ Незабудка (лат. Myosotis). Кугәрсен сәскәһенең еҫе таралған. Кугәрсен сәскәһе буләк итеу.
КҮГӘРСЕН ТӘПӘЙЕ (Р.: кошачья лап ка; И.: mountain everlasting; T.: kediayağı) и. диал. ҡар. бесәйтабан.
Түңәрәк япраҡлы, һиҙәп орлоҡло күп йыллыҡ һары сәскәле үлән (тапанды ерҙә уҫә). □ Кошачья лапка (лат. Antennaria). Урамды кугәрсен тәпәйе ҡаплап уҫкән. Кәртә буйында кугәрсен тәпәйе ҡотороп уҫә.
КҮҘ БӘШМӘГЕ (Р.: дубовик крапчатый; И.: boletus luridiformis; T.: ayı mantarı) и. диал. ҡар. имән бәшмәге.
Аҡ бәшмәклеләр ғаиләһенә ҡараған, ҡаты итләс шыма ялтыр бәшмәк. □ Дубовик крапчатый, поддубовник (лат. Boletus erythropus). Куҙ бәшмәге ашарға яраҡлы. Куҙ бәшмәге менән имләу.
КҮҘЛЕ БӘШМӘК и. диал. ҡар. күҙ бәшмәге. Куҙле бәшмәк йыйыу. Куҙле бәшмәк ҡыҙҙырыу.
КҮҘ МӘШКӘҪЕ (Р.: чага; И.: polypore; T.: chaga, huş ağaçları üzerinde yetişen mantar) и. диал. ҡар. ҡыуа II.
Ҡайын һәм ерек олононда үҫеүсе ҡара төҫтәге бәшмәк; ҡыуау, ҡайын ороһо, чага. □ Чага, берёзовый кап, берёзовый гриб (лат. Inonotus obliquus). Куҙ мәшкәҫе сәйе. Куҙ мәшкәҫе киптереу. Куҙ мәшкәҫен ҡартайған, әммә тере ҡайындарҙан ғына йыялар. Куҙ мәшкәҫе менән умарта төтәтеу.
КҮҘПЧӘН (Р.: тимьян; И.: thyme; Т.: kekik) и. диал. ҡар. кейәү үләне.
Өйкөм-өйкөм булып тауҙа, ҡалҡыу урында үҫкән ваҡ япраҡлы, алһыу ваҡ сәскәле, хуш еҫле дарыу үләне. □ Тимьян, чабрец (лат. Thymus). Куҙпчән йыйып киптереу. Куҙпчән ҡайнатып эсеу. Куҙпчән өйкөмө.
КҮКБАЙ (Р.: медуница; И.: lungwort; T.: ulu yorgancık) и. диал. ҡар. күк һөтләгән.
Йөнтәҫ һабаҡлы, ваҡ ҡына буранка рәүешендәге алһыу йәки күк сәскәле баллы ҡыр үләне; көйөҙ үләне, тоноҡ кәкүкбаш. □ Медуница (лат. Pulmonaria officinalis). Кук-бай сәскә атҡан мәл.
КҮКБОРСАҠ (күкборсағы) (Р.: фасоль; И.: haricot bean; T.: fasulye) и. диал. ҡар. фасоль.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған борсаҡлы баҡса үҫемлеге. □ Фасоль (лат. Phaseolus). Кукборсаҡ уҫтереу. Консерваланған кукбор-саҡ. Кукборсаҡ ҡушылған салат.
КҮКЕБАШ ҮЛӘНЕ (Р.: кукушкин лён обыкновенный; И.: common hair moss; T.: yosun türü) и. диал. ҡар. кәкүк етене.
Бейеклеге 120 сантиметрға тиклем еткән, етен һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған бер йыллыҡ үлән үҫемлек, мүктең бер төрө. □ Кукушкин лён обыкновенный (лат. Poly trichum commune). Кукебаш уләне еуеш урмандарҙа һәм һаҙлы ерҙәрҙә уҫә. Кукебаш уләне йолҡоу.
КҮК ЖЕЛӘК (желәге) (Р.: голубика; И.: blueberry; T.: avcıüzümü) и. диал. ҡар. күк көртмәле.
Йылтыр ваҡ япраҡлы, алһыу сәскәле, ҡыҫҡа һабаҡлы ҡыуаҡ үҫемлек; күк еләк. □ Голубика (лат. Vaccinium uliginosum). Кук желәк сәскәһе. Кук желәк йыйыу. Кук желәк һаҙлыҡтарҙа уҫә.
КҮКСӘСӘК I (күксәсәге) (Р.: василёк; И.: cornflower; T.: peygamber çiçeği) и. диал. ҡар. зәңгәр сәскә.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ингән зәңгәр сәскәле ҡый үләне. □ Василёк (лат. Centaurea). Баҫыу куксәсәге. Куксәсәк гөлләмәһе.
КҮКСӘСӘК II (күксәсәге) (Р.: про стрел; И.: Easter flower, wind flower; T.: rüzgâr çiçeği) и. диал. ҡар. күк умырзая.
613
гөлө. □ Шток-роза (лат. А/сея). Йыйырсыҡлы көсулән. Көсулән ике метр бейеклеккә етә. Көсулән орлоғо. Көсулән һабағы.
КӨШ II (Р.: наперсник; И.: confidant; Т.: sırdaş) и. диал. ҡар. серҙәш.
Сер уртаҡлашыр яҡын кеше, ышаныслы дуҫ; ултырҙаш, кәңәштәш. □ Наперсник, наперсница. Яҡын көш булыу. Юлдашты көш итеу. Көшкә сер сисеу.
КҮГӘРСЕН СӘСКӘҺЕ (Р.: незабудка; И.: forget-me-not; T.: unutmabeni çiçeği) и. диал.
Ҡыҙыл күҙле ваҡ ҡына зәңгәр сәскә. □ Незабудка (лат. Myosotis). Кугәрсен сәскәһенең еҫе таралған. Кугәрсен сәскәһе буләк итеу.
КҮГӘРСЕН ТӘПӘЙЕ (Р.: кошачья лап ка; И.: mountain everlasting; T.: kediayağı) и. диал. ҡар. бесәйтабан.
Түңәрәк япраҡлы, һиҙәп орлоҡло күп йыллыҡ һары сәскәле үлән (тапанды ерҙә уҫә). □ Кошачья лапка (лат. Antennaria). Урамды кугәрсен тәпәйе ҡаплап уҫкән. Кәртә буйында кугәрсен тәпәйе ҡотороп уҫә.
КҮҘ БӘШМӘГЕ (Р.: дубовик крапчатый; И.: boletus luridiformis; T.: ayı mantarı) и. диал. ҡар. имән бәшмәге.
Аҡ бәшмәклеләр ғаиләһенә ҡараған, ҡаты итләс шыма ялтыр бәшмәк. □ Дубовик крапчатый, поддубовник (лат. Boletus erythropus). Куҙ бәшмәге ашарға яраҡлы. Куҙ бәшмәге менән имләу.
КҮҘЛЕ БӘШМӘК и. диал. ҡар. күҙ бәшмәге. Куҙле бәшмәк йыйыу. Куҙле бәшмәк ҡыҙҙырыу.
КҮҘ МӘШКӘҪЕ (Р.: чага; И.: polypore; T.: chaga, huş ağaçları üzerinde yetişen mantar) и. диал. ҡар. ҡыуа II.
Ҡайын һәм ерек олононда үҫеүсе ҡара төҫтәге бәшмәк; ҡыуау, ҡайын ороһо, чага. □ Чага, берёзовый кап, берёзовый гриб (лат. Inonotus obliquus). Куҙ мәшкәҫе сәйе. Куҙ мәшкәҫе киптереу. Куҙ мәшкәҫен ҡартайған, әммә тере ҡайындарҙан ғына йыялар. Куҙ мәшкәҫе менән умарта төтәтеу.
КҮҘПЧӘН (Р.: тимьян; И.: thyme; Т.: kekik) и. диал. ҡар. кейәү үләне.
Өйкөм-өйкөм булып тауҙа, ҡалҡыу урында үҫкән ваҡ япраҡлы, алһыу ваҡ сәскәле, хуш еҫле дарыу үләне. □ Тимьян, чабрец (лат. Thymus). Куҙпчән йыйып киптереу. Куҙпчән ҡайнатып эсеу. Куҙпчән өйкөмө.
КҮКБАЙ (Р.: медуница; И.: lungwort; T.: ulu yorgancık) и. диал. ҡар. күк һөтләгән.
Йөнтәҫ һабаҡлы, ваҡ ҡына буранка рәүешендәге алһыу йәки күк сәскәле баллы ҡыр үләне; көйөҙ үләне, тоноҡ кәкүкбаш. □ Медуница (лат. Pulmonaria officinalis). Кук-бай сәскә атҡан мәл.
КҮКБОРСАҠ (күкборсағы) (Р.: фасоль; И.: haricot bean; T.: fasulye) и. диал. ҡар. фасоль.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған борсаҡлы баҡса үҫемлеге. □ Фасоль (лат. Phaseolus). Кукборсаҡ уҫтереу. Консерваланған кукбор-саҡ. Кукборсаҡ ҡушылған салат.
КҮКЕБАШ ҮЛӘНЕ (Р.: кукушкин лён обыкновенный; И.: common hair moss; T.: yosun türü) и. диал. ҡар. кәкүк етене.
Бейеклеге 120 сантиметрға тиклем еткән, етен һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған бер йыллыҡ үлән үҫемлек, мүктең бер төрө. □ Кукушкин лён обыкновенный (лат. Poly trichum commune). Кукебаш уләне еуеш урмандарҙа һәм һаҙлы ерҙәрҙә уҫә. Кукебаш уләне йолҡоу.
КҮК ЖЕЛӘК (желәге) (Р.: голубика; И.: blueberry; T.: avcıüzümü) и. диал. ҡар. күк көртмәле.
Йылтыр ваҡ япраҡлы, алһыу сәскәле, ҡыҫҡа һабаҡлы ҡыуаҡ үҫемлек; күк еләк. □ Голубика (лат. Vaccinium uliginosum). Кук желәк сәскәһе. Кук желәк йыйыу. Кук желәк һаҙлыҡтарҙа уҫә.
КҮКСӘСӘК I (күксәсәге) (Р.: василёк; И.: cornflower; T.: peygamber çiçeği) и. диал. ҡар. зәңгәр сәскә.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ингән зәңгәр сәскәле ҡый үләне. □ Василёк (лат. Centaurea). Баҫыу куксәсәге. Куксәсәк гөлләмәһе.
КҮКСӘСӘК II (күксәсәге) (Р.: про стрел; И.: Easter flower, wind flower; T.: rüzgâr çiçeği) и. диал. ҡар. күк умырзая.
613