Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том X. Страница 620
Поиск по словарям
НОҠОТ СЕЛЕГЕ
(лат. Taraxacum). Мәшкәулән төнәтмәһе. Мәшкәулән сәскә атҡан. Йәш мәшкәуләнде ҡаҙҙар яратып ашай.
НОҠОТ СЕЛЕГЕ и. диал. ҡар. селек. Ноҡот селегенән һепертке бәйләу. Ноҡот селеген һындырыу.
ОҘОНЛО-ҠЫҪҠАЛЫ (Р.: разной длины; И.: of different length; T.: türlü uzunlukta) с.
Төрлө оҙонлоҡта булған. □ Разной длины. Оҙонло-ҡыҫҡалы ептәр. Оҙонло-ҡыҫҡалы юлдар. Н Ҡояш урам тәҙрәһенән өй эсенә, тәҙрә төбөндәге эреле-ваҡлы, оҙонло-ҡыҫҡалы, төрлө сәскәле гөлдәрҙең япраҡтары араһынан ҡарай. Ғ. Хәйри.
ОҘОН ШАЛҠАН (Р.: турнепс; И.: turnip; T.: hayvan pancarı) и. диал. ҡар. мал шалҡаны.
Уңдырышлы тамыры өсөн үҫтерелгән мал аҙығы. □ Турнепс (лат. Brassica гара subsp. rapirera). Оҙон шалҡан уҫтереу. Оҙон шалҡанды малға ашатыу. Оҙон шалҡанды йыйып алыу.
ОЛО СӘСӘҠ (сәсәге) (Р.: кувшинка; И.: water-lily; T.: beyaz nilüfer) и. диал. ҡар. томбойоҡ.
Ләлә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған, һыу өҫтөндә йәйелеп ятҡан эре түңәрәк япраҡлы, аҡ йәки һары төҫтәге эре сәскәле һыу үҫемлеге. □ Кувшинка (лат. Nymphaed). Аҡ төҫтәге оло сәсәк. Оло сәсәҡ япрағы.
ОШАНДАҠ (Р.: так; И.: like this; T.: şöyle) р. ҡар. ошолай.
Ошо рәүешле. □ Так, вот так, таким образом. Ошандаҡ йылы ҡаршы алыу. Ошандаҡ эшләнгән эш.
ӨСТӨУАР (Р.: сильный; И.: strong; Т.: güçlü) с. иҫк. ҡар. көслө I, 1.
Кәүҙәһе, ҡул-аяҡтары ҙур физик көскә эйә; ҡеүәтле. □ Сильный, мощный. Өстөуар көрәшсе. Өстөуар бәһлеуән. Өстөуар айғыр.
П АЙМАҠ (паймағы) (Р.: вид кожаной обуви наподобие сапога; И.: kind of foot wear like boots; T.: bir tür çizme) и. диал.
1. Итеккә оҡшаш итеп тегелгән күн аяҡ кейеме. □ Вид кожаной обуви наподобие сапога. Наймаҡ тектереу. Наймак кейеу. Наймаҡ табаны.
2. Тула ойоҡ. □ Суконные чулки. Тишек паймаҡ. Яңы паймаҡ. Наймак тегеу.
ПАЙМЫЙ (Р.: малёк; И.: fry; T.: küçük balık) и. диал. ҡар. селбәрә 1, 2.
Иң ваҡ йылға балығы. □ Малёк. Паймый сиртеуе. Паймый тотоу. Паймый көтөуе.
ПАПАБАШ (Р.: одуванчик; И.: dandelion;
T.: yabani hindiba) и. диал. ҡар. бәпембә 1.
Ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Папабаш тамыры. Папа-баш сәскә атҡан ваҡыт. Папабаш осороу.
ПАПАЙ I (Р.: бука; И.: bogeyman; Т.: umacı) и. диал. ҡар. бапаҡ I, 1.
Балаларҙы ҡурҡыта торған мифик яман зат. □ Бука (существо, которым пугают детей). Папай менән малайҙы ҡурҡытыу.
ПАПАЙ II (Р.: одуванчик; И.: dandelion;
T.: yabani hindiba) и. диал. ҡар. бәпембә 1.
Ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Папай сәскәһе. Туғайҙы папайҙар баҫҡан. Салатҡа папай һалыу.
ПЕШТЕК (Р .: непоседливый; И.: restless;
T.: yerinde durmaz) с. диал. ҡар. тиктормаҫ.
Тик тороп сыҙамаған; осоҡ. □ Непоседливый. Пештек бала. Пештек кеше. Пештек бесәй балаһы.
ПЕШТЕКЛӘНЕҮ (пештеклән-) (Р.: озорничать; И.: be naughty; behave outrageously; T.: yaramazlık etmek) ҡ. диал. ҡар. шуҡланыу.
Шаярыу, шуҡлыҡ күрһәтеү. □ Озорничать. Уҡыусылар пештекләнгән. Пештек-ләнеп ялҡытыу.
ПИПЕЙ (Р.: гусёнок; И.: gosling; T.: kaz yavrusu) и. диал.
1. Ҡаҙ бәпкәһе. □ Гусёнок. Пипейҙәр сыҡҡан. Инә ҡаҙ, пипейҙәрен эйәртеп, йылғаға табан китте.
2. Тауыҡтың йәки тауыҡтар ғаиләһенән булған башҡа берәй ҡоштоң бәләкәй балаһы; себеш. □ Цыплёнок. Көҙгө пипей. Тауыҡ пипейе. Пипей сығарыу. Пипей ашатыу.
3. кусм. Бәләкәй балаға ҡарата иркәләү һүҙе. □ Птенчик мой, дитятко моё, родненький мой (ласковое обращение к ребёнку).
620
(лат. Taraxacum). Мәшкәулән төнәтмәһе. Мәшкәулән сәскә атҡан. Йәш мәшкәуләнде ҡаҙҙар яратып ашай.
НОҠОТ СЕЛЕГЕ и. диал. ҡар. селек. Ноҡот селегенән һепертке бәйләу. Ноҡот селеген һындырыу.
ОҘОНЛО-ҠЫҪҠАЛЫ (Р.: разной длины; И.: of different length; T.: türlü uzunlukta) с.
Төрлө оҙонлоҡта булған. □ Разной длины. Оҙонло-ҡыҫҡалы ептәр. Оҙонло-ҡыҫҡалы юлдар. Н Ҡояш урам тәҙрәһенән өй эсенә, тәҙрә төбөндәге эреле-ваҡлы, оҙонло-ҡыҫҡалы, төрлө сәскәле гөлдәрҙең япраҡтары араһынан ҡарай. Ғ. Хәйри.
ОҘОН ШАЛҠАН (Р.: турнепс; И.: turnip; T.: hayvan pancarı) и. диал. ҡар. мал шалҡаны.
Уңдырышлы тамыры өсөн үҫтерелгән мал аҙығы. □ Турнепс (лат. Brassica гара subsp. rapirera). Оҙон шалҡан уҫтереу. Оҙон шалҡанды малға ашатыу. Оҙон шалҡанды йыйып алыу.
ОЛО СӘСӘҠ (сәсәге) (Р.: кувшинка; И.: water-lily; T.: beyaz nilüfer) и. диал. ҡар. томбойоҡ.
Ләлә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған, һыу өҫтөндә йәйелеп ятҡан эре түңәрәк япраҡлы, аҡ йәки һары төҫтәге эре сәскәле һыу үҫемлеге. □ Кувшинка (лат. Nymphaed). Аҡ төҫтәге оло сәсәк. Оло сәсәҡ япрағы.
ОШАНДАҠ (Р.: так; И.: like this; T.: şöyle) р. ҡар. ошолай.
Ошо рәүешле. □ Так, вот так, таким образом. Ошандаҡ йылы ҡаршы алыу. Ошандаҡ эшләнгән эш.
ӨСТӨУАР (Р.: сильный; И.: strong; Т.: güçlü) с. иҫк. ҡар. көслө I, 1.
Кәүҙәһе, ҡул-аяҡтары ҙур физик көскә эйә; ҡеүәтле. □ Сильный, мощный. Өстөуар көрәшсе. Өстөуар бәһлеуән. Өстөуар айғыр.
П АЙМАҠ (паймағы) (Р.: вид кожаной обуви наподобие сапога; И.: kind of foot wear like boots; T.: bir tür çizme) и. диал.
1. Итеккә оҡшаш итеп тегелгән күн аяҡ кейеме. □ Вид кожаной обуви наподобие сапога. Наймаҡ тектереу. Наймак кейеу. Наймаҡ табаны.
2. Тула ойоҡ. □ Суконные чулки. Тишек паймаҡ. Яңы паймаҡ. Наймак тегеу.
ПАЙМЫЙ (Р.: малёк; И.: fry; T.: küçük balık) и. диал. ҡар. селбәрә 1, 2.
Иң ваҡ йылға балығы. □ Малёк. Паймый сиртеуе. Паймый тотоу. Паймый көтөуе.
ПАПАБАШ (Р.: одуванчик; И.: dandelion;
T.: yabani hindiba) и. диал. ҡар. бәпембә 1.
Ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Папабаш тамыры. Папа-баш сәскә атҡан ваҡыт. Папабаш осороу.
ПАПАЙ I (Р.: бука; И.: bogeyman; Т.: umacı) и. диал. ҡар. бапаҡ I, 1.
Балаларҙы ҡурҡыта торған мифик яман зат. □ Бука (существо, которым пугают детей). Папай менән малайҙы ҡурҡытыу.
ПАПАЙ II (Р.: одуванчик; И.: dandelion;
T.: yabani hindiba) и. диал. ҡар. бәпембә 1.
Ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Папай сәскәһе. Туғайҙы папайҙар баҫҡан. Салатҡа папай һалыу.
ПЕШТЕК (Р .: непоседливый; И.: restless;
T.: yerinde durmaz) с. диал. ҡар. тиктормаҫ.
Тик тороп сыҙамаған; осоҡ. □ Непоседливый. Пештек бала. Пештек кеше. Пештек бесәй балаһы.
ПЕШТЕКЛӘНЕҮ (пештеклән-) (Р.: озорничать; И.: be naughty; behave outrageously; T.: yaramazlık etmek) ҡ. диал. ҡар. шуҡланыу.
Шаярыу, шуҡлыҡ күрһәтеү. □ Озорничать. Уҡыусылар пештекләнгән. Пештек-ләнеп ялҡытыу.
ПИПЕЙ (Р.: гусёнок; И.: gosling; T.: kaz yavrusu) и. диал.
1. Ҡаҙ бәпкәһе. □ Гусёнок. Пипейҙәр сыҡҡан. Инә ҡаҙ, пипейҙәрен эйәртеп, йылғаға табан китте.
2. Тауыҡтың йәки тауыҡтар ғаиләһенән булған башҡа берәй ҡоштоң бәләкәй балаһы; себеш. □ Цыплёнок. Көҙгө пипей. Тауыҡ пипейе. Пипей сығарыу. Пипей ашатыу.
3. кусм. Бәләкәй балаға ҡарата иркәләү һүҙе. □ Птенчик мой, дитятко моё, родненький мой (ласковое обращение к ребёнку).
620