Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 202
Поиск по словарям
БЕҘӘЛӘҮ
БЕҘӘЛӘҮ (беҙәлә-) ҡ. ҡар. беҙәү I.
■ Кусәк бей Ҡарағөлөмбәттең танауын беҙәләп, угеҙ кеуек итеп алып китте. «Бабсаҡ менән Күсәк».
БЕҘӘНӘК (беҙәнәге) и. диал. ҡар. безгәләк I.
БЕҘӘҮ I (беҙә-) (Р.: вонзать; И.: stick; Т.: sokmak) ҡ.
Осло нәмәне нимәгәлер сәнсеү, осло нәмә менән тишеү; ҡаҙау. □ Вонзать; всаживать; втыкать. ■ Ҡалдырҙым да бысағымды ергә беҙәп, кул яғына киттем уҡты эҙләп. «Ерәнсә сәсән».
БЕҘӘҮ II (Р.: слово для отгона телёнка; И.: repel; T.: buzağıları kovmak için kullanılan ünlem) саҡ. диал.
Быҙау ҡыуыу һүҙе. □ Слово для отгона телёнка.
БЕЖЕК (бежеге) (Р: утиный клюв; И.: duck’s beak; T.: ördek gagası) и. диал.
Өйрәк суҡышы. □ Утиный клюв. Сыбар бежекле өйрәгем юғалды.
БЕЗ, БЕЗЗ (Р: бзз; И.: buzz; T.: vız) оҡш.
Серәкәй кеүек ваҡ бөжәк тауышын белдергән һүҙ. □ Подражание жужжанию летающих насекомых. Безз итеу. Без килеу.
■ «Безз-безз итер, ситәнгә ҡуныр, дыу-дыу итер, дуғаға ҡуныр, алтын ҡашлы, алама башлы, уны белгән — йөҙ йәмле» (кугәуен). Йомаҡ.
БЕЗ-БЕЗ (Р: бзз-бзз; И.: buzzing; T.: vız vız) оҡш.
Ҡабат-ҡабат без иткәнде белдергән һүҙ. □ Бзз-бзз (подражание жужжанию летающих насекомых). Серәкәйҙәр без-без килә.
БЕЗГӘКЛӘҮ (безгәклә-) (Р.: метаться;
И.: rush about; T.: koşuşturmak) ҡ. диал.
Себенләү. □ Метаться от укусов мух (о животных). ■ Безгәкләп ҡайтып китә һыйырҙары. Экспедиция материалдарынан.
БЕЗГӘЛӘК I (безгәләге) и. зоол. ҡар. энәғараҡ.
БЕЗГӘЛӘК II (безгәләге) (Р: непоседа; И.: fidget; T.: kıpır kıpır eden kimse) и. диал.
Тик тормаҫ кеше. □ Непоседа. Бигерәк безгәләк бала.
БЕЗДӘННӘҮ (бездәннә-) (Р: бездельничать; И.: loaf; T.: tembellenmek) ҡ. диал.
Эшһеҙ йөрөү, тик йөрөү. □ Бездельничать. // Безделье. Бездәннәп йөрөгәнсе, эш тапһаңсы.
БЕЗДӘҢНӘҮ (бездәңнә-) (Р: вести себя беспокойно; И.: be uneasy; T.: kıpır kıpır hareket etmek) ҡ. диал.
Ултырып сыҙамау. □ Вести себя беспокойно. // Беспокойство. Бездәңнәп тик йөрөй, бар сығып тор.
БЕЗЕ [рус. < фр. baiser ‘үбеү, үбеш’] [Р: безе; И.: mesingue; T.: beze] и.
Туҡылған йомортҡа ағынан һәм шәкәрҙән эшләнгән татлы ризыҡ. □ Безе. Безе торты.
БЕЗЕЛДӘК I (безелдәге) (Р: жужжащий; И.: buzzing; T: vızlayan) с.
1. Без-без иткән, без-без килгән. □ Жужжащий. Безелдәк серәкәй. Безелдәк себен.
2. кусм. Тыз да мыз итеп торған; ты-зылдаҡ. □ Плаксивый, хныкающий. Безелдәк бала.
БЕЗЕЛДӘК II (безелдәге) и.
1. ҡар. сүрәкә.
2. диал. Өй сиңерткәһе. □ Домовый сверчок. Безелдәк, төнө буйы безелдәп, йоҡо бирмәне. ■ Өй эйәһе ҡайһы бер көн безелдәк булып тауыш бирә. Башҡорт мифологияһынан.
БЕЗЕЛДӘК III (безелдәге) (Р: рогоз;
И.: reed mace; T: hasır otu) и. диал. бот.
Екән. □ Рогоз (лат. Турһа). Кул безелдәге.
БЕЗЕЛДӘК IV (безелдәге) (Р: обыкновенный сверчок; И.: marsh-warbler; T: çekirge kamışçını) и. зоол.
Турғайҙан бәләкәйерәк, ҡуйы шырлыҡтарҙа түбәндән генә осоп йөрөүсе бик һаҡ ҡош; сиңерткә турғай. □ Обыкновенный сверчок, камышовка (лат. Locustella naevia). ■ Безелдәк ҡыуаҡлыҡта, бейек улән араһында йәшәй. Төрлө ваҡ бөжәктәр, улән орлоҡтары менән туҡлана. Э. Ишбирҙин.
БЕЗЕЛДӘК ҠАМЫШ и. бот. ҡар. ҡоланҡойроҡ.
БЕЗЕЛДӘҮ I (безелдә ) (Р: жужжать; И.: buzz; T: vızlamak) ҡ.
202
БЕҘӘЛӘҮ (беҙәлә-) ҡ. ҡар. беҙәү I.
■ Кусәк бей Ҡарағөлөмбәттең танауын беҙәләп, угеҙ кеуек итеп алып китте. «Бабсаҡ менән Күсәк».
БЕҘӘНӘК (беҙәнәге) и. диал. ҡар. безгәләк I.
БЕҘӘҮ I (беҙә-) (Р.: вонзать; И.: stick; Т.: sokmak) ҡ.
Осло нәмәне нимәгәлер сәнсеү, осло нәмә менән тишеү; ҡаҙау. □ Вонзать; всаживать; втыкать. ■ Ҡалдырҙым да бысағымды ергә беҙәп, кул яғына киттем уҡты эҙләп. «Ерәнсә сәсән».
БЕҘӘҮ II (Р.: слово для отгона телёнка; И.: repel; T.: buzağıları kovmak için kullanılan ünlem) саҡ. диал.
Быҙау ҡыуыу һүҙе. □ Слово для отгона телёнка.
БЕЖЕК (бежеге) (Р: утиный клюв; И.: duck’s beak; T.: ördek gagası) и. диал.
Өйрәк суҡышы. □ Утиный клюв. Сыбар бежекле өйрәгем юғалды.
БЕЗ, БЕЗЗ (Р: бзз; И.: buzz; T.: vız) оҡш.
Серәкәй кеүек ваҡ бөжәк тауышын белдергән һүҙ. □ Подражание жужжанию летающих насекомых. Безз итеу. Без килеу.
■ «Безз-безз итер, ситәнгә ҡуныр, дыу-дыу итер, дуғаға ҡуныр, алтын ҡашлы, алама башлы, уны белгән — йөҙ йәмле» (кугәуен). Йомаҡ.
БЕЗ-БЕЗ (Р: бзз-бзз; И.: buzzing; T.: vız vız) оҡш.
Ҡабат-ҡабат без иткәнде белдергән һүҙ. □ Бзз-бзз (подражание жужжанию летающих насекомых). Серәкәйҙәр без-без килә.
БЕЗГӘКЛӘҮ (безгәклә-) (Р.: метаться;
И.: rush about; T.: koşuşturmak) ҡ. диал.
Себенләү. □ Метаться от укусов мух (о животных). ■ Безгәкләп ҡайтып китә һыйырҙары. Экспедиция материалдарынан.
БЕЗГӘЛӘК I (безгәләге) и. зоол. ҡар. энәғараҡ.
БЕЗГӘЛӘК II (безгәләге) (Р: непоседа; И.: fidget; T.: kıpır kıpır eden kimse) и. диал.
Тик тормаҫ кеше. □ Непоседа. Бигерәк безгәләк бала.
БЕЗДӘННӘҮ (бездәннә-) (Р: бездельничать; И.: loaf; T.: tembellenmek) ҡ. диал.
Эшһеҙ йөрөү, тик йөрөү. □ Бездельничать. // Безделье. Бездәннәп йөрөгәнсе, эш тапһаңсы.
БЕЗДӘҢНӘҮ (бездәңнә-) (Р: вести себя беспокойно; И.: be uneasy; T.: kıpır kıpır hareket etmek) ҡ. диал.
Ултырып сыҙамау. □ Вести себя беспокойно. // Беспокойство. Бездәңнәп тик йөрөй, бар сығып тор.
БЕЗЕ [рус. < фр. baiser ‘үбеү, үбеш’] [Р: безе; И.: mesingue; T.: beze] и.
Туҡылған йомортҡа ағынан һәм шәкәрҙән эшләнгән татлы ризыҡ. □ Безе. Безе торты.
БЕЗЕЛДӘК I (безелдәге) (Р: жужжащий; И.: buzzing; T: vızlayan) с.
1. Без-без иткән, без-без килгән. □ Жужжащий. Безелдәк серәкәй. Безелдәк себен.
2. кусм. Тыз да мыз итеп торған; ты-зылдаҡ. □ Плаксивый, хныкающий. Безелдәк бала.
БЕЗЕЛДӘК II (безелдәге) и.
1. ҡар. сүрәкә.
2. диал. Өй сиңерткәһе. □ Домовый сверчок. Безелдәк, төнө буйы безелдәп, йоҡо бирмәне. ■ Өй эйәһе ҡайһы бер көн безелдәк булып тауыш бирә. Башҡорт мифологияһынан.
БЕЗЕЛДӘК III (безелдәге) (Р: рогоз;
И.: reed mace; T: hasır otu) и. диал. бот.
Екән. □ Рогоз (лат. Турһа). Кул безелдәге.
БЕЗЕЛДӘК IV (безелдәге) (Р: обыкновенный сверчок; И.: marsh-warbler; T: çekirge kamışçını) и. зоол.
Турғайҙан бәләкәйерәк, ҡуйы шырлыҡтарҙа түбәндән генә осоп йөрөүсе бик һаҡ ҡош; сиңерткә турғай. □ Обыкновенный сверчок, камышовка (лат. Locustella naevia). ■ Безелдәк ҡыуаҡлыҡта, бейек улән араһында йәшәй. Төрлө ваҡ бөжәктәр, улән орлоҡтары менән туҡлана. Э. Ишбирҙин.
БЕЗЕЛДӘК ҠАМЫШ и. бот. ҡар. ҡоланҡойроҡ.
БЕЗЕЛДӘҮ I (безелдә ) (Р: жужжать; И.: buzz; T: vızlamak) ҡ.
202