Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 232
Поиск по словарям
БЕР МӘЛ
6. Барған һайын, әленән-әле, тиҙ. □ Всё время, постоянно, быстро. ■ Егеттең батырлығын кургәндән һуң ҡыҙҙың мөхәббәте бермә-бер артҡан. Ф. Исхаҡова.
БЕР МӘЛ (Р.: однажды; И.: one day; T.: bir gün) p.
Бер ваҡыт, бер көн. □ Однажды. ■ Бер мәл ҡояш йылдың дурт миҙгелен — көҙҙө, ҡышты, яҙҙы һәм йәйҙе уҙенә саҡырып алған. Әкиәттән.
БЕР НИГЕҘ (Р: венец; И.: crown; T.: taç) и. диал.
Ниргә. □ Венец. Сәғәт ярымда саҡ бер нигеҙ буранылар.
БЕРНӘСӘ р. диал. ҡар. бермә-бер.
■ Көҙгө байлыҡта бернәсә туҡ булыуҙан хушланған ауыл, тәмле төштәр куреп, иҙрәп йоҡлай. Ф. Иҫәнғолов.
БЕРРӘТ (Р: однажды; И.: once; T.: bir kere) р. диал.
Бер ваҡыт. □ Однажды.
БЕР ОСТОҠ (Р: капельку; И.: drop; Т.: damla) р. диал.
Саҡ ҡына. □ Капельку; немного. Бер остоҡ ҡына картуф алып сығып бир был яҡҡа.
БЕРС (Р: брысь; И.: scat; T.: pist) саҡ.
Бесәйҙе ҡыуа торған һүҙ. □ Брысь (возглас, которым отгоняют кошку). ■ Өләсәйем: «Берс! Бар сыскан тот!» — тип, бесәйҙе урамға сығарып ебәрҙе. Г. Ғәлина.
БЕР САМА I (Р: одинаковый; И.: identical; Т.: ауш) с.
Бер төрлө. □ Одинаковый. ■ Вәлетдин өтәләнеп ук китте, һә тигәнсе ул ҡыҙыл сепрәк өҫтөнә бер сама тигеҙ генә буленгән ете киҫәк икмәкте теҙеп тә ҡуйҙы. М. Кәрим. Ҡышын да, йәйен дә [Гәңребирҙе шишмәнең] һалҡынлығы бер сама була: туңмай ҙа, йылымай ҙа. Т. Ғарипова.
БЕР САМА II (Р: немного; И.: some; Т.: biraz)р.
1. Күпмелер күләмдә, бар аҙ. □ Некоторое количество, немного. Бер сама эшләп алыу. Бер сама йоҡлап алыу. ■ [Юламан]
ике ай буйы хәлле генә ҡаҙаҡтың ун йәшлек малайына дәрес биреп ятты, шул ыңғайҙа уҙе лә бер сама ҡаҙаҡса өйрәнеп өлгөрҙө. Ә. Хәкимов.
2. кусм. Әллә ни шәп түгел, уртасараҡ. □ Так себе, не очень. Хәлем бер сама. ■ Шәп инженер, ғәҙел кеше, тик бына ҡылыҡ ҡынаһы бер сама шул. Р. Солтангәрәев.
БЕРСӘ I (Р: в тот же момент; И.: at once; T.: hemen) р.
Ҡапыл, тиҙ генә. □ Внезапно, сразу. Берсә һыуытты ла ебәрҙе. ■ Ерең буйлап ғәмһеҙ атлай инем, куктәреңә ҡарап аҙаштым, ике куҙем берсә ҡамашты. М. Кәрим.
БЕРСӘ II берсә..., берсә... (Р: то ..., то;
И.: now ... now; T.: bir ... bir) терк.
Бер-бер артлы һанап әйткәндә ҡулланыла. □ Союз разд, то ..., то. Берсә ямғыр, берсә ҡар. ■ Минең кукрәгемде берсә куҙгә куренмәгән ниндәйҙер йылы нурҙар бәрелеп рәхәтләндерә, берсә утлы уҡтар өтөп тишкеләй. М. Кәрим. Диңгеҙ берсә утлы өйөрмә булып куккә урелгән, берсә тамуҡ утындай урғылған, тәрән йоҡоға талған.
3. Биишева.
БЕРСӘК-ҺӘРСӘК (Р: лоскутный; И.: scrappy; T.: bölük pörçük) с.
Киҫәк-миҫәк ҡырҡылған, өҙөлгән-йол-ҡолған; бәрсәк-һәрсәк. □ Лоскутный, в клочьях. Берсәк-Һәрсәк тире. ■ Асыуланды Кусәк батыр, .. барын да балаларың ҡыйрата, ти, тотоп алып, өҙгәләп берсәк-һәрсәк. «Бабсаҡ менән Күсәк».
БЕР ТАЛАЙ (Р: немного; И.: a little; Т.: biraz)р.
Бер ни тиклем, әҙерәк. □ Немного, несколько. ■ Шул ҡурайҙы алып, бер тартты ниһәң, ҡайғы-хәсрәт баҫыла бер талай. Халыҡ йырынан.
БЕР ТАУЫШЛЫ (Р: одноголосный; И.: one-voice; T.: tek sesli) с. муз.
1. Бер тауыштан торған. □ Одноголосный (характеризующийся одноголосием). Бер тауышлы стиль.
232
6. Барған һайын, әленән-әле, тиҙ. □ Всё время, постоянно, быстро. ■ Егеттең батырлығын кургәндән һуң ҡыҙҙың мөхәббәте бермә-бер артҡан. Ф. Исхаҡова.
БЕР МӘЛ (Р.: однажды; И.: one day; T.: bir gün) p.
Бер ваҡыт, бер көн. □ Однажды. ■ Бер мәл ҡояш йылдың дурт миҙгелен — көҙҙө, ҡышты, яҙҙы һәм йәйҙе уҙенә саҡырып алған. Әкиәттән.
БЕР НИГЕҘ (Р: венец; И.: crown; T.: taç) и. диал.
Ниргә. □ Венец. Сәғәт ярымда саҡ бер нигеҙ буранылар.
БЕРНӘСӘ р. диал. ҡар. бермә-бер.
■ Көҙгө байлыҡта бернәсә туҡ булыуҙан хушланған ауыл, тәмле төштәр куреп, иҙрәп йоҡлай. Ф. Иҫәнғолов.
БЕРРӘТ (Р: однажды; И.: once; T.: bir kere) р. диал.
Бер ваҡыт. □ Однажды.
БЕР ОСТОҠ (Р: капельку; И.: drop; Т.: damla) р. диал.
Саҡ ҡына. □ Капельку; немного. Бер остоҡ ҡына картуф алып сығып бир был яҡҡа.
БЕРС (Р: брысь; И.: scat; T.: pist) саҡ.
Бесәйҙе ҡыуа торған һүҙ. □ Брысь (возглас, которым отгоняют кошку). ■ Өләсәйем: «Берс! Бар сыскан тот!» — тип, бесәйҙе урамға сығарып ебәрҙе. Г. Ғәлина.
БЕР САМА I (Р: одинаковый; И.: identical; Т.: ауш) с.
Бер төрлө. □ Одинаковый. ■ Вәлетдин өтәләнеп ук китте, һә тигәнсе ул ҡыҙыл сепрәк өҫтөнә бер сама тигеҙ генә буленгән ете киҫәк икмәкте теҙеп тә ҡуйҙы. М. Кәрим. Ҡышын да, йәйен дә [Гәңребирҙе шишмәнең] һалҡынлығы бер сама була: туңмай ҙа, йылымай ҙа. Т. Ғарипова.
БЕР САМА II (Р: немного; И.: some; Т.: biraz)р.
1. Күпмелер күләмдә, бар аҙ. □ Некоторое количество, немного. Бер сама эшләп алыу. Бер сама йоҡлап алыу. ■ [Юламан]
ике ай буйы хәлле генә ҡаҙаҡтың ун йәшлек малайына дәрес биреп ятты, шул ыңғайҙа уҙе лә бер сама ҡаҙаҡса өйрәнеп өлгөрҙө. Ә. Хәкимов.
2. кусм. Әллә ни шәп түгел, уртасараҡ. □ Так себе, не очень. Хәлем бер сама. ■ Шәп инженер, ғәҙел кеше, тик бына ҡылыҡ ҡынаһы бер сама шул. Р. Солтангәрәев.
БЕРСӘ I (Р: в тот же момент; И.: at once; T.: hemen) р.
Ҡапыл, тиҙ генә. □ Внезапно, сразу. Берсә һыуытты ла ебәрҙе. ■ Ерең буйлап ғәмһеҙ атлай инем, куктәреңә ҡарап аҙаштым, ике куҙем берсә ҡамашты. М. Кәрим.
БЕРСӘ II берсә..., берсә... (Р: то ..., то;
И.: now ... now; T.: bir ... bir) терк.
Бер-бер артлы һанап әйткәндә ҡулланыла. □ Союз разд, то ..., то. Берсә ямғыр, берсә ҡар. ■ Минең кукрәгемде берсә куҙгә куренмәгән ниндәйҙер йылы нурҙар бәрелеп рәхәтләндерә, берсә утлы уҡтар өтөп тишкеләй. М. Кәрим. Диңгеҙ берсә утлы өйөрмә булып куккә урелгән, берсә тамуҡ утындай урғылған, тәрән йоҡоға талған.
3. Биишева.
БЕРСӘК-ҺӘРСӘК (Р: лоскутный; И.: scrappy; T.: bölük pörçük) с.
Киҫәк-миҫәк ҡырҡылған, өҙөлгән-йол-ҡолған; бәрсәк-һәрсәк. □ Лоскутный, в клочьях. Берсәк-Һәрсәк тире. ■ Асыуланды Кусәк батыр, .. барын да балаларың ҡыйрата, ти, тотоп алып, өҙгәләп берсәк-һәрсәк. «Бабсаҡ менән Күсәк».
БЕР ТАЛАЙ (Р: немного; И.: a little; Т.: biraz)р.
Бер ни тиклем, әҙерәк. □ Немного, несколько. ■ Шул ҡурайҙы алып, бер тартты ниһәң, ҡайғы-хәсрәт баҫыла бер талай. Халыҡ йырынан.
БЕР ТАУЫШЛЫ (Р: одноголосный; И.: one-voice; T.: tek sesli) с. муз.
1. Бер тауыштан торған. □ Одноголосный (характеризующийся одноголосием). Бер тауышлы стиль.
232