Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 271
Поиск по словарям
БИЛӘМЛӘҮ
теккән ҡара итек билтер башын тар итеп. Халыҡ йырынан.
БИЛТӘК (Р.: тонкий; И.: thin; T.: ince) с.
Әйләнәһе быуған һымаҡ нәҙек билгә ҡарата. □ Перехват (суженное место вокруг чего-л.); тонкий (о талии). Биле билтәк. ■ Билтәк билен ҡыҫып быуған икән, уҙе бик уңған икән. Әллә ҡайҙан куренеп тора, һалдатта булған икән. Халыҡ йырынан.
БИЛХАҠ [ғәр. 3^4 (Р: действительно; И.: really; T.: gerçekten)/э.
Ысынлап та. □ На самом деле, действительно. Билхаҡ, ул килгән икән.
БИЛҺЕҘ (Р: без талии; И.: waistless; T.: beli geniş) c.
1. Кейемдең бил тәңгәлендәге өлөшө киң, иркен тегелгән. □ Без талии, свободный в талии. Билһеҙ бишмәт.
2. Биртенгән билле. □ Страдающий поясничной болью (радикулитом). Билһеҙ ҡалыу. ■ Бындағы һуңғы яу ваҡытында мин билһеҙ яттым. Б. Рафиҡов.
БИЛЬБОКЕ [рус. < фр. bilboquet] (Р: бильбок; И.: cup and ball; T.: hacıyatmaz) и.
Таяҡсаға бәләкәй шар беркетелгән уйынсыҡ. □ Бильбоке.
БИЛЬЯРД [рус. < фр. billard} (Р: бильярд; И.: billiards; T: bilardo) и.
Өҫтәл уйыны. □ Бильярд. Бильярд бул-мәһе. Бильярд шары. Бильярд уйнау. ■ [Егеттәр] домино һуғалар, бильярд төртәләр, туйғансы тәмәке төтәтәләр ҙә таралышалар. Р. Солтангәрәев.
БИЛӘМ I (Р: участок земли, обрабатываемый до следующей передышки; И.: allotment; T: aralık) и.
1. Эшләгәндә биләп алырлыҡ бер буй ер. □ Участок земли, обрабатываемый до следующей передышки. ■ Ана, дуҫтар ҡалмай минең арттан, кәмей бара биләм араһы. С. Әлибаев.
2. иҫк. Буйы ҡырҡ, иңе туғыҙ сажинлы ер. □ Участок земли площадью сорок девять саженей. ■ Йәш, йылғыр өйөр башы яйлыраҡ яңы биләмдәр, тупламдар, һыулауҙар тапҡан. Ғ. Хөсәйенов.
БИЛӘМ II (Р: промежуток времени от одной передышки до другой; И.: interspace; T: bir süre) и. диал.
Бер тына. □ Промежуток времени от одной передышки до другой. ■ Бер биләм эшләгәс, малайҙар көндөҙгө аш ашау өсөн ауылға ҡайтып киттеләр. Р. Сабитов.
БИЛӘМ III (Р: спицы чулочные; И.: knitting needles; T: örgü şişleri) и. диал.
Ойоҡ энәһе. □ Спицы чулочные. Биләм һатып алыу.
БИЛӘМ IV (Р: развлечения; И.: entertainment; T: eğlence) и. диал.
Уйын-көлкө. □ Развлечения. Көн дә биләм булмай.
БИЛӘМ V и. ҡар. биләмә.
БИЛӘМ VI (Р: пчелиный рой; И.: swarm; T: oğul) и. диал.
Бал ҡорто күсе. □ Пчелиный рой.
БИЛӘМ VII (Р: месторасположение деревни; И.: location of the village; T: köy yeri) и. диал.
Ауыл ултырған урын. □ Место расположения деревни.
БИЛӘМ VIII (Р: склон горы; И.: hillside; T.: yamaç) и. диал.
Тау итәге. □ Склон горы.
БИЛӘМДӘ ЙӨРӨҮ (биләмдә йөрө-) (Р: пустое времяпрепровождение; И.: futile pastime; T: vakti boş geçirmek) ҡ. һөйл.
Өйҙән өйгә кереп, бер эшһеҙ, ваҡытты бушҡа уҙғарып йөрөү, һөйләшеп ултырыу.
□ Пустое времяпрепровождение (праздно шататься по чужим домам). Ауылда эш булмағанлыҡтан, биләмдә йөрөусе ҡатын-ҡыҙҙар кубәйеп китте.
БИЛӘМЕС (Р: свивальник; И.: swaddling bands; T: bağıldak) и. диал.
Биләүес. □ Свивальник.
БИЛӘМЛӘҮ (биләмлә-) (Р: занимать участок, делянку; И.: occupy a lot; T: yer tutmak) ҡ.
Сиктәрен билдәләп, урын, ер биләү.
□ Занимать участок, делянку. Ер биләмләу.
271
теккән ҡара итек билтер башын тар итеп. Халыҡ йырынан.
БИЛТӘК (Р.: тонкий; И.: thin; T.: ince) с.
Әйләнәһе быуған һымаҡ нәҙек билгә ҡарата. □ Перехват (суженное место вокруг чего-л.); тонкий (о талии). Биле билтәк. ■ Билтәк билен ҡыҫып быуған икән, уҙе бик уңған икән. Әллә ҡайҙан куренеп тора, һалдатта булған икән. Халыҡ йырынан.
БИЛХАҠ [ғәр. 3^4 (Р: действительно; И.: really; T.: gerçekten)/э.
Ысынлап та. □ На самом деле, действительно. Билхаҡ, ул килгән икән.
БИЛҺЕҘ (Р: без талии; И.: waistless; T.: beli geniş) c.
1. Кейемдең бил тәңгәлендәге өлөшө киң, иркен тегелгән. □ Без талии, свободный в талии. Билһеҙ бишмәт.
2. Биртенгән билле. □ Страдающий поясничной болью (радикулитом). Билһеҙ ҡалыу. ■ Бындағы һуңғы яу ваҡытында мин билһеҙ яттым. Б. Рафиҡов.
БИЛЬБОКЕ [рус. < фр. bilboquet] (Р: бильбок; И.: cup and ball; T.: hacıyatmaz) и.
Таяҡсаға бәләкәй шар беркетелгән уйынсыҡ. □ Бильбоке.
БИЛЬЯРД [рус. < фр. billard} (Р: бильярд; И.: billiards; T: bilardo) и.
Өҫтәл уйыны. □ Бильярд. Бильярд бул-мәһе. Бильярд шары. Бильярд уйнау. ■ [Егеттәр] домино һуғалар, бильярд төртәләр, туйғансы тәмәке төтәтәләр ҙә таралышалар. Р. Солтангәрәев.
БИЛӘМ I (Р: участок земли, обрабатываемый до следующей передышки; И.: allotment; T: aralık) и.
1. Эшләгәндә биләп алырлыҡ бер буй ер. □ Участок земли, обрабатываемый до следующей передышки. ■ Ана, дуҫтар ҡалмай минең арттан, кәмей бара биләм араһы. С. Әлибаев.
2. иҫк. Буйы ҡырҡ, иңе туғыҙ сажинлы ер. □ Участок земли площадью сорок девять саженей. ■ Йәш, йылғыр өйөр башы яйлыраҡ яңы биләмдәр, тупламдар, һыулауҙар тапҡан. Ғ. Хөсәйенов.
БИЛӘМ II (Р: промежуток времени от одной передышки до другой; И.: interspace; T: bir süre) и. диал.
Бер тына. □ Промежуток времени от одной передышки до другой. ■ Бер биләм эшләгәс, малайҙар көндөҙгө аш ашау өсөн ауылға ҡайтып киттеләр. Р. Сабитов.
БИЛӘМ III (Р: спицы чулочные; И.: knitting needles; T: örgü şişleri) и. диал.
Ойоҡ энәһе. □ Спицы чулочные. Биләм һатып алыу.
БИЛӘМ IV (Р: развлечения; И.: entertainment; T: eğlence) и. диал.
Уйын-көлкө. □ Развлечения. Көн дә биләм булмай.
БИЛӘМ V и. ҡар. биләмә.
БИЛӘМ VI (Р: пчелиный рой; И.: swarm; T: oğul) и. диал.
Бал ҡорто күсе. □ Пчелиный рой.
БИЛӘМ VII (Р: месторасположение деревни; И.: location of the village; T: köy yeri) и. диал.
Ауыл ултырған урын. □ Место расположения деревни.
БИЛӘМ VIII (Р: склон горы; И.: hillside; T.: yamaç) и. диал.
Тау итәге. □ Склон горы.
БИЛӘМДӘ ЙӨРӨҮ (биләмдә йөрө-) (Р: пустое времяпрепровождение; И.: futile pastime; T: vakti boş geçirmek) ҡ. һөйл.
Өйҙән өйгә кереп, бер эшһеҙ, ваҡытты бушҡа уҙғарып йөрөү, һөйләшеп ултырыу.
□ Пустое времяпрепровождение (праздно шататься по чужим домам). Ауылда эш булмағанлыҡтан, биләмдә йөрөусе ҡатын-ҡыҙҙар кубәйеп китте.
БИЛӘМЕС (Р: свивальник; И.: swaddling bands; T: bağıldak) и. диал.
Биләүес. □ Свивальник.
БИЛӘМЛӘҮ (биләмлә-) (Р: занимать участок, делянку; И.: occupy a lot; T: yer tutmak) ҡ.
Сиктәрен билдәләп, урын, ер биләү.
□ Занимать участок, делянку. Ер биләмләу.
271