Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 283
Поиск по словарям
БИРЕШТӘ
ниями в возможность передачи блага вместе с передаваемыми предметами. Хәйер биреу. Ҡояш байығас, һөт бирергә ярамай.
♦ Арҡа биреү 1) арт менән боролоу.
□ Повернуться спиной; 2) кусм. Артҡа боролоп ҡасыу. □ Побежать назад. Йән биреү 1) яратыу. □ Сильно любить; 2) кусм. донъянан китеү, үлеү. □ Умирать. Кәрәген биреү 1) тейешле язаһын күрһәтеү. □ Проучить кого; 2) ҡоһорон ҡайтарыу. □ Месть, возмездие, отмщение. Тауыш биреү 1) өндәшеү, яуап биреү. □ Подавать голос, откликаться; 2) һайлау ваҡытында ҡаралған мәсьәлә буйынса фекер белдереү. □ Голосовать (на выборах). Төҫ биреү кар. төҫ. Фатиха биреү ризалыҡ биреү, рөхсәт биреү.
□ Благословлять, һүҙ биреү 1) нимәлер хаҡында вәғәҙәләшеү. □ Давать слово, обещать; 2) һөйләү, сығыш яһау өсөн рөхсәт итеү. □ Предоставлять слово. Юл биреү 1) үтергә мөмкинлек биреү. □ Уступать дорогу; 2) нимәлер эшләргә мөмкинлек биреү.
□ Давать возможность что-л. сделать. Яза биреү ҡылған енәйәт, ғәйеп өсөн ниндәй ҙә булһа сара ҡулланыу. □ Наказывать, карать кого, наложить взыскание на кого.
БИРЕУ II и. диал. ҡар. һалым I.
БИРЕҮСЕ (Р.: податель; И.: petitioner; T.: verici) и.
Нимәнелер биреүсе. □ Податель (тот, кто подаёт). ■ Варшаванан алып сыҡҡан яҡшы кейемдәрҙе тәҡдим итәбеҙ. Кейем алыусы, аҙыҡ биреусе юҡ. Д. Юлтый. • Би-реусегә бишәу ҙә куп, алыусыға алтау ҙа аҙ. Әйтем.
БИРЕШЕРЛЕК (Р: поддающийся; И.: amenable; T.: uysal) с.
Берәй шауҡымға эйәреп китерлек. П Поддающийся. Был егет бирешерлек тугел. ■ [Каһымбай:] Яңы машина .. Нишләтһәң дә бирешерлек тугел. И. Ғиззәтуллин.
БИРЕШЕҮ I (биреш-) ҡ. урт. ҡар. биреү I. взаимн. от биреү I. Ҡул бирешеу. Тауыш бирешеу. Буләк бирешеу.
БИРЕШЕҮ II (биреш-) (Р: поддаваться кому-чему; И.: yield to; T.: kapılmak) ҡ.
1. Берәй эштә, алышта, һүҙҙә ҡаршы тора алмай еңелеү. □ Поддаваться кому-чему; пасовать перед кем-чем. ■ Йоҡас олатай! Ни эшләп һин бөгөн былайтып таң йоҡоһона бирешеп тораһың әле? Ғ. Дәүләтшин. Сала-уаттай батыр, данлы ирҙәр баҫып килгән яуға бирешмәй. Халыҡ йырынан.
2. Сыҙай алмай, ҡаҡшау. □ Сдаваться, поддаваться. Ҡайғыға бирешеу. Ҡыйынлыҡтарға бирешеу. Эшкә бирешеу. Ҡоролоҡҡа бирешеу, һыуыҡҡа бирешеу. ■ Биреште Шаму н ҡарт һуңғы йылдарҙа, ныҡ биреште. Ә бит бар ине уның да шәп саҡтары. Д. Исламов.
БИРЕШЕҮСӘН (Р: легко поддающийся обработке; И.: pliable; T.: kullanımı kolay) c.
1. Эшкәртеүгә еңел (металл Һ.6.).
□ Легко поддающийся обработке.
2. Тиҙ ыңғайға килгән (кеше тураһында).
□ Уступчивый, сговорчивый, податливый.
БИРЕШЕҮСӘНЛЕК (бирешеүсәнлеге) (Р: лёгкость в обработке; И.: pliable; Т: uygunluk) и.
1. Эшкәртеүгә еңел булыу. □ Лёгкость в обработке.
2. Тиҙ генә бирешеү, ыңғайға килеү.
□ Уступчивость, сговорчивость, податливость.
БИРЕШМӘҮ (бирешмә-) (Р: устоять против кого-чего; И.: withstand; T: dayanmak) ҡ.
Нимәгәлер ҡаршы тора алыу; ныҡлылыҡ күрһәтеү. □ Устоять против кого-чего; выдерживать что, не поддаваться.
БИРЕШМӘҮСӘН (Р: устойчивый; И.: steady; T: oturaklı) с.
Ныҡлы, ҡаршы тора алған. □ Устойчивый, не поддающийся кому-чему.
БИРЕШТЕРЕҮ (бирештер ) (Р: за ставить отступить; И.: turn away; T: geri çevirmek) ҡ.
Сигендереү. □ Заставить отступить. ■ Әйтеуҙәренсә, ошолай барҙы был һуғыш: Тимер-гурхандың уң ҡанат ғәскәре көн һайын Туҡтамыш-хандың һул ҡанат ғәскәрен би-рештерҙе. Й. Солтанов.
БИРЕШТӘ и. диал. ҡар. фәрештә.
283
ниями в возможность передачи блага вместе с передаваемыми предметами. Хәйер биреу. Ҡояш байығас, һөт бирергә ярамай.
♦ Арҡа биреү 1) арт менән боролоу.
□ Повернуться спиной; 2) кусм. Артҡа боролоп ҡасыу. □ Побежать назад. Йән биреү 1) яратыу. □ Сильно любить; 2) кусм. донъянан китеү, үлеү. □ Умирать. Кәрәген биреү 1) тейешле язаһын күрһәтеү. □ Проучить кого; 2) ҡоһорон ҡайтарыу. □ Месть, возмездие, отмщение. Тауыш биреү 1) өндәшеү, яуап биреү. □ Подавать голос, откликаться; 2) һайлау ваҡытында ҡаралған мәсьәлә буйынса фекер белдереү. □ Голосовать (на выборах). Төҫ биреү кар. төҫ. Фатиха биреү ризалыҡ биреү, рөхсәт биреү.
□ Благословлять, һүҙ биреү 1) нимәлер хаҡында вәғәҙәләшеү. □ Давать слово, обещать; 2) һөйләү, сығыш яһау өсөн рөхсәт итеү. □ Предоставлять слово. Юл биреү 1) үтергә мөмкинлек биреү. □ Уступать дорогу; 2) нимәлер эшләргә мөмкинлек биреү.
□ Давать возможность что-л. сделать. Яза биреү ҡылған енәйәт, ғәйеп өсөн ниндәй ҙә булһа сара ҡулланыу. □ Наказывать, карать кого, наложить взыскание на кого.
БИРЕУ II и. диал. ҡар. һалым I.
БИРЕҮСЕ (Р.: податель; И.: petitioner; T.: verici) и.
Нимәнелер биреүсе. □ Податель (тот, кто подаёт). ■ Варшаванан алып сыҡҡан яҡшы кейемдәрҙе тәҡдим итәбеҙ. Кейем алыусы, аҙыҡ биреусе юҡ. Д. Юлтый. • Би-реусегә бишәу ҙә куп, алыусыға алтау ҙа аҙ. Әйтем.
БИРЕШЕРЛЕК (Р: поддающийся; И.: amenable; T.: uysal) с.
Берәй шауҡымға эйәреп китерлек. П Поддающийся. Был егет бирешерлек тугел. ■ [Каһымбай:] Яңы машина .. Нишләтһәң дә бирешерлек тугел. И. Ғиззәтуллин.
БИРЕШЕҮ I (биреш-) ҡ. урт. ҡар. биреү I. взаимн. от биреү I. Ҡул бирешеу. Тауыш бирешеу. Буләк бирешеу.
БИРЕШЕҮ II (биреш-) (Р: поддаваться кому-чему; И.: yield to; T.: kapılmak) ҡ.
1. Берәй эштә, алышта, һүҙҙә ҡаршы тора алмай еңелеү. □ Поддаваться кому-чему; пасовать перед кем-чем. ■ Йоҡас олатай! Ни эшләп һин бөгөн былайтып таң йоҡоһона бирешеп тораһың әле? Ғ. Дәүләтшин. Сала-уаттай батыр, данлы ирҙәр баҫып килгән яуға бирешмәй. Халыҡ йырынан.
2. Сыҙай алмай, ҡаҡшау. □ Сдаваться, поддаваться. Ҡайғыға бирешеу. Ҡыйынлыҡтарға бирешеу. Эшкә бирешеу. Ҡоролоҡҡа бирешеу, һыуыҡҡа бирешеу. ■ Биреште Шаму н ҡарт һуңғы йылдарҙа, ныҡ биреште. Ә бит бар ине уның да шәп саҡтары. Д. Исламов.
БИРЕШЕҮСӘН (Р: легко поддающийся обработке; И.: pliable; T.: kullanımı kolay) c.
1. Эшкәртеүгә еңел (металл Һ.6.).
□ Легко поддающийся обработке.
2. Тиҙ ыңғайға килгән (кеше тураһында).
□ Уступчивый, сговорчивый, податливый.
БИРЕШЕҮСӘНЛЕК (бирешеүсәнлеге) (Р: лёгкость в обработке; И.: pliable; Т: uygunluk) и.
1. Эшкәртеүгә еңел булыу. □ Лёгкость в обработке.
2. Тиҙ генә бирешеү, ыңғайға килеү.
□ Уступчивость, сговорчивость, податливость.
БИРЕШМӘҮ (бирешмә-) (Р: устоять против кого-чего; И.: withstand; T: dayanmak) ҡ.
Нимәгәлер ҡаршы тора алыу; ныҡлылыҡ күрһәтеү. □ Устоять против кого-чего; выдерживать что, не поддаваться.
БИРЕШМӘҮСӘН (Р: устойчивый; И.: steady; T: oturaklı) с.
Ныҡлы, ҡаршы тора алған. □ Устойчивый, не поддающийся кому-чему.
БИРЕШТЕРЕҮ (бирештер ) (Р: за ставить отступить; И.: turn away; T: geri çevirmek) ҡ.
Сигендереү. □ Заставить отступить. ■ Әйтеуҙәренсә, ошолай барҙы был һуғыш: Тимер-гурхандың уң ҡанат ғәскәре көн һайын Туҡтамыш-хандың һул ҡанат ғәскәрен би-рештерҙе. Й. Солтанов.
БИРЕШТӘ и. диал. ҡар. фәрештә.
283