Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 304
Поиск по словарям
БОҘОЛОШ
һыйпаһаң, мәсих боҙола инде, яңынан аяҡ йыуып кейергә кәрәк. Һ. Дәүләтшина.
8. Насар яҡҡа үҙгәреү. □ Портиться. Көн боҙолоу. Кәйеф боҙолоу. Сырай боҙолоу. Холоҡ боҙолоу. ■ Әле генә тып-тын торған һауа ҡапыл боҙолоп, ҡара болот сыҡты, ел ҡуҙғалды. М. Тажи. [Йыһанша] оҙаҡ эшләне. Колхозды аяҡҡа баҫтырҙы. Тик һуңға табан, ҡартая килә, боҙолдо. Маҡтау куп тейҙе шул уҙенә. Р. Солтангәрәев.
9. ҡар. сихырланыу.
БОҘОЛОШ (Р.: разлад; И.: disorder; Т: geçimsizlik) и.
1. Килешмәүсәнлек, көйһөҙлөк. □ Разлад, нелады. Эштәге боҙолош.
2. Ыҙғыш, аңлашылмаусанлыҡ, талаш-тартыш. □ Раздор. Ғаиләлә юҡ нәмә өсөн боҙолош килеп сыҡты.
БОҘОЛОШОУ (боҙолош-) (Р: сеять взаимные раздоры; И.: go into strife; T: bozulmak) ҡ.
1. урт. ҡар. боҙолоу, взаимн. от боҙолоу.
2. Үҙ-ара мөнәсәбәтте боҙоу. □ Сеять взаимные раздоры, распри. ■ [Каныш:] Берук боҙолошмағыҙ, татыулыҡ менән башҡарығыҙ изге эштең изге ыҙанын. X. Ғәбитов.
БОҘОМ I [боронғо төрки буз, бузулмаҡ ‘боҙом’I (Р: порча; И.: damage; T.: zarar) и. диал.
Сихыр. □ Порча, вредоносное воздействие с помощью мифологизированных предметов. ■ Боҙом бар ул. Хоҙай курһәтмә-һен. Башҡорт мифологияһынан.
БОҘОМ II (Р: местность; И.: land; Т: yer) и. диал.
Урман, ер, урын. □ Местность.
БОҘОМ ЕБӘРЕҮ (боҙом ебәр-) ҡ. ҡар. сихырлау.
БОҘОМ ҠАЙТАРЫУ (боҙом ҡайтар ) (Р: расколдовывать; И.: repair evil; T: büyü bozmak) ҡ. миф.
Сихыр ҡайтарыу. □ Расколдовывать. Боҙомдо эйәһенә ҡайтарыу.
БОҘОР и. диал. ҡар. бозор.
БОҘОРАI и. диал. ҡар. боҙрә II.
БОҘОРА II с. диал. ҡар. борош II.
БОҘОРА III и. диал. ҡар. сыңға.
БОҘОРОҠ (боҙороғо) и. диал. ҡар. быжыр I.
БОҘОУ I (боҙ-) [дөйөм төрки буз- ‘эшлектән сығарыу’] (Р: ломать; И.: break; Т.: bozmak) ҡ.
1. Йыйып ҡоролған нәмәне кире таратыу, тағатыу, ватыу, емереү. □ Ломать, разрушать. Мейесте боҙоу. Өйҙө боҙоп яңынан һалыу.
2. Тотош бер бөтөн нәмәне киҫәк-киҫәккә бүлгеләү. □ Разрубить, разделить. ■ Аҡназар таң менән тороп ит боҙҙо. Ғ. Дәүләтшин. Берәй иҫке-моҫҡоно боҙғанда, шуларҙан әумә-ләштереп, Хәмәйгә кулдәк һымаҡ нәмә тегеп кейҙерә торғайнылар. Д. Юлтый.
3. Төҙөк түгел хәлгә килтереү, эшлектән сығарыу. □ Ломать, сломать. Арбаны боҙоу. Машинаны боҙоу. Сәғәтте боҙоу.
4. Файҙалана алмаҫлыҡ, яраҡһыҙ хәлгә килтереү; яраҡһыҙландырыу. □ Испортить, портить. Машина йөрөп, сабынлыҡты боҙған.
5. Зарарлап ауырыу, зәғиф итеү. □ Испортить, искалечить. Куҙҙе боҙоу. Сәләмәтлекте боҙоу. ■ Шәуәли .. ниндәйҙер дарыу һалып ҡолағын боҙған. Б. Бикбай.
6. Зарарлап насар, сифатһыҙ итеү. □ Испортить (порча). Алманы боҙоу. Ямғырға ҡалдырып, картуфты боҙҙолар.
7. Булған уңай хәлде юҡҡа сығарыу.
□ Нарушать порядок, покой. Тынлыҡты боҙоу. ■ Насиров та, Сибәғәтуллина ла бер нәмә өндәшә алмай, әлеге һөйләгәндәрҙе һеңдереп, тынлыҡты боҙорға ҡурҡып, онотолғандар. Д. Бүләков.
8. Булған ыңғай хәлдән ҡаршылыҡлы хәлгә килтереү. □ Испортить отношения. Разлад. Араны боҙоу. Мөнәсәбәтте боҙоу.
9. Мотлаҡ нәмәне үтәүҙән тайшаныу.
□ Нарушать. // Нарушение. Антты боҙоу.
304
һыйпаһаң, мәсих боҙола инде, яңынан аяҡ йыуып кейергә кәрәк. Һ. Дәүләтшина.
8. Насар яҡҡа үҙгәреү. □ Портиться. Көн боҙолоу. Кәйеф боҙолоу. Сырай боҙолоу. Холоҡ боҙолоу. ■ Әле генә тып-тын торған һауа ҡапыл боҙолоп, ҡара болот сыҡты, ел ҡуҙғалды. М. Тажи. [Йыһанша] оҙаҡ эшләне. Колхозды аяҡҡа баҫтырҙы. Тик һуңға табан, ҡартая килә, боҙолдо. Маҡтау куп тейҙе шул уҙенә. Р. Солтангәрәев.
9. ҡар. сихырланыу.
БОҘОЛОШ (Р.: разлад; И.: disorder; Т: geçimsizlik) и.
1. Килешмәүсәнлек, көйһөҙлөк. □ Разлад, нелады. Эштәге боҙолош.
2. Ыҙғыш, аңлашылмаусанлыҡ, талаш-тартыш. □ Раздор. Ғаиләлә юҡ нәмә өсөн боҙолош килеп сыҡты.
БОҘОЛОШОУ (боҙолош-) (Р: сеять взаимные раздоры; И.: go into strife; T: bozulmak) ҡ.
1. урт. ҡар. боҙолоу, взаимн. от боҙолоу.
2. Үҙ-ара мөнәсәбәтте боҙоу. □ Сеять взаимные раздоры, распри. ■ [Каныш:] Берук боҙолошмағыҙ, татыулыҡ менән башҡарығыҙ изге эштең изге ыҙанын. X. Ғәбитов.
БОҘОМ I [боронғо төрки буз, бузулмаҡ ‘боҙом’I (Р: порча; И.: damage; T.: zarar) и. диал.
Сихыр. □ Порча, вредоносное воздействие с помощью мифологизированных предметов. ■ Боҙом бар ул. Хоҙай курһәтмә-һен. Башҡорт мифологияһынан.
БОҘОМ II (Р: местность; И.: land; Т: yer) и. диал.
Урман, ер, урын. □ Местность.
БОҘОМ ЕБӘРЕҮ (боҙом ебәр-) ҡ. ҡар. сихырлау.
БОҘОМ ҠАЙТАРЫУ (боҙом ҡайтар ) (Р: расколдовывать; И.: repair evil; T: büyü bozmak) ҡ. миф.
Сихыр ҡайтарыу. □ Расколдовывать. Боҙомдо эйәһенә ҡайтарыу.
БОҘОР и. диал. ҡар. бозор.
БОҘОРАI и. диал. ҡар. боҙрә II.
БОҘОРА II с. диал. ҡар. борош II.
БОҘОРА III и. диал. ҡар. сыңға.
БОҘОРОҠ (боҙороғо) и. диал. ҡар. быжыр I.
БОҘОУ I (боҙ-) [дөйөм төрки буз- ‘эшлектән сығарыу’] (Р: ломать; И.: break; Т.: bozmak) ҡ.
1. Йыйып ҡоролған нәмәне кире таратыу, тағатыу, ватыу, емереү. □ Ломать, разрушать. Мейесте боҙоу. Өйҙө боҙоп яңынан һалыу.
2. Тотош бер бөтөн нәмәне киҫәк-киҫәккә бүлгеләү. □ Разрубить, разделить. ■ Аҡназар таң менән тороп ит боҙҙо. Ғ. Дәүләтшин. Берәй иҫке-моҫҡоно боҙғанда, шуларҙан әумә-ләштереп, Хәмәйгә кулдәк һымаҡ нәмә тегеп кейҙерә торғайнылар. Д. Юлтый.
3. Төҙөк түгел хәлгә килтереү, эшлектән сығарыу. □ Ломать, сломать. Арбаны боҙоу. Машинаны боҙоу. Сәғәтте боҙоу.
4. Файҙалана алмаҫлыҡ, яраҡһыҙ хәлгә килтереү; яраҡһыҙландырыу. □ Испортить, портить. Машина йөрөп, сабынлыҡты боҙған.
5. Зарарлап ауырыу, зәғиф итеү. □ Испортить, искалечить. Куҙҙе боҙоу. Сәләмәтлекте боҙоу. ■ Шәуәли .. ниндәйҙер дарыу һалып ҡолағын боҙған. Б. Бикбай.
6. Зарарлап насар, сифатһыҙ итеү. □ Испортить (порча). Алманы боҙоу. Ямғырға ҡалдырып, картуфты боҙҙолар.
7. Булған уңай хәлде юҡҡа сығарыу.
□ Нарушать порядок, покой. Тынлыҡты боҙоу. ■ Насиров та, Сибәғәтуллина ла бер нәмә өндәшә алмай, әлеге һөйләгәндәрҙе һеңдереп, тынлыҡты боҙорға ҡурҡып, онотолғандар. Д. Бүләков.
8. Булған ыңғай хәлдән ҡаршылыҡлы хәлгә килтереү. □ Испортить отношения. Разлад. Араны боҙоу. Мөнәсәбәтте боҙоу.
9. Мотлаҡ нәмәне үтәүҙән тайшаныу.
□ Нарушать. // Нарушение. Антты боҙоу.
304