Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 305
Поиск по словарям
БОЖОР
Вәғәҙәне боҙоу. Законды боҙоу. Йоланы боҙоу. ■ Ләкин законды саҡ ҡына боҙоп ҡара әле, хатта боҙма ла, саҡ ҡына ситкә тайшан! Д. Бүләков. Диңгеҙбикә ҡорбан һорай! Күрәһеңме, аңлайһыңмы, изге йоланы боҙған өсөн, ул беҙҙең бөтәбеҙҙе лә һәләк итергә йыйына!
3. Биишева.
10. Билдәләнгән нәмәне иҫәпкә алмай, аша баҫыу. □ Нарушать. Дәүләт сиген боҙоу.
11. Насар яҡҡа үҙгәртеү. □ Испортить, портить. Кәйефте боҙоу. Холоҡто боҙоу. Төньяҡтан ел иҙеп, көндө боҙҙо. ■ [Күсәк:] Илама һин боҙоп төҫөң, бөтә ырыуың ҡыйралғанда берәү өсөн. «Бабсаҡ менән Күсәк». Түрә насар түгел ине. Боҙҙоҡ. Кемуҙарҙан шаулап маҡтаныҡ. Ҡ. Даян.
12. Ҡаҡшатыу, насарайтыу. □ Расстроить, нарушать. Нервы боҙоу. Йоҡоно боҙоу.
13. Көйһөҙләү. □ Расстроить. Мандолинаны боҙоу.
14. Ысынбарлыҡты үҙгәртеү. □ Искажать, извратить. Хәҡиҡәтте боҙоу. Һүҙҙең мәғәнәһен боҙоу. Фекерҙе боҙоу. Телде боҙоу.
15. Килешелгән һүҙҙән тайпылыу. □ Расторгать, расторжение. Килешеүҙе боҙоу.
♦ Ҡанды боҙоу асыуландырыу. □ Портить кровь.
• Йөрөй белмәгән юл боҙор, әйтә белмәгән һүҙ боҙор. Мәҡәл. Каршы кеше уйын боҙор, тиҫкәре кеше йыйын боҙор. Мәҡәл. Ярҙы һыу боҙа, әҙәмде һүҙ боҙа. Мәҡәл.
БОҘОУ II (Р.: порча; И.: evil curse; T.: büyü) и.
Боҙом, сихыр. □ Порча, колдовство.
БОҘОШОУ (боҙош-) ҡ. урт. ҡар. боҙоу I. взаимн. от боҙоу I. Өйҙө боҙошоу.
БОҘ ТАУЫ (Р: айсберг; И.: iceberg; Т.: buzdağı) и.
Диңгеҙ-океандарҙа йөҙөп йөрөгән эре-эре боҙ тауы. □ Айсберг. ■ [Сергей:]Диңгеҙҙә боҙ тауҙары төбө иреһә, түңкәрелә, ти... Кеше лә шулай. А. Абдуллин.
БОҘТИШКЕС и. зоол. диал. ҡар. аҡ сәпсек.
БОҘ ТОТОУ (боҙ тот-) (Р: ледостав; И.: freezing-over; T.: donma) ҡ. диал.
Боҙ туңыу. □ Ледостав.
БОҘ ТУҢЫУ (боҙ туң-) (Р.: ледостав; И.: freezing-over; T.: donma) ҡ.
Йылғаның, күлдең һ. б. тотош боҙ менән ҡапланыуы. □ Ледостав. ■ Китеп барғанда бер күлгә тап булдыҡ, ул яҡта күлдәр яман күп. Урап үтһәң, оҙаҡ, әллә ҡайҙа, сиге лә күренмәй, ошоноң шикелле боҙ туңған, һорап-нитеп тормай, тураға төш тә кит. Р. Солтангәрәев.
БОҘТУРҒАЙ и. зоол. диал. ҡар. аҡ сәпсек.
БОҘ ҮТКӘРГЕС (Р: ледоспуск; И.: device for passing ice through; T: buz giderme yapımı) и. гидротех.
Быуалағы боҙҙан таҙарта торған махсус ҡоролма. □ Ледоспуск.
БОҘЪЯРҒЫС и. ҡар. боҙватҡыс I.
БОЕВИК I (боевигы) [рус.] (Р: боевик; И.: thriller; T.: triler) и.
Киҫкен сюжетлы фильм. □ Боевик. Боевик ҡарау.
БОЕВИК II (боевигы) [рус.] (боевик; И.: guerilla fighter, soldier; T.: savaşçı) и.
Террористик ойошмаға инеүсе ҡораллы төркөм ағзаһы. □ Боевик. Боевиктарҙы тотоу. ■ Яҡупов һалдаттарҙың һәм казактарҙың һөжүмен кире ҡағыу өсөн револьвер һәм бомбалар менән ҡоралландырылған боевик-тар наряды тәғәйенләй. 3. Рафиҡов.
БОЖАЛ и. диал. ҡар. ваҡыт.
БОЖАЛҒА БАРЫУ (божалға бар ) (Р: обряд сватовства после взаимного согласия молодых; И.: matchmaking; T: düğün adet) ҡ. этн.
Егет менән ҡыҙ үҙ-ара өйләнешергә килешкәндән һуң, егет яғынан ҡыҙ яғына туй тураһында һөйләшергә барыу. □ Обряд сватовства после взаимного согласия молодых.
БОЖАН и. диал. ҡар. иңкеш.
БОЖОР I [боронғо төрки бужур ‘сыбар’] и. диал. ҡар. сел. ■ Муйыллыҡта ҡасып ятҡан бер өйөр божор, нимәнәндер ҡурҡып,
305
Вәғәҙәне боҙоу. Законды боҙоу. Йоланы боҙоу. ■ Ләкин законды саҡ ҡына боҙоп ҡара әле, хатта боҙма ла, саҡ ҡына ситкә тайшан! Д. Бүләков. Диңгеҙбикә ҡорбан һорай! Күрәһеңме, аңлайһыңмы, изге йоланы боҙған өсөн, ул беҙҙең бөтәбеҙҙе лә һәләк итергә йыйына!
3. Биишева.
10. Билдәләнгән нәмәне иҫәпкә алмай, аша баҫыу. □ Нарушать. Дәүләт сиген боҙоу.
11. Насар яҡҡа үҙгәртеү. □ Испортить, портить. Кәйефте боҙоу. Холоҡто боҙоу. Төньяҡтан ел иҙеп, көндө боҙҙо. ■ [Күсәк:] Илама һин боҙоп төҫөң, бөтә ырыуың ҡыйралғанда берәү өсөн. «Бабсаҡ менән Күсәк». Түрә насар түгел ине. Боҙҙоҡ. Кемуҙарҙан шаулап маҡтаныҡ. Ҡ. Даян.
12. Ҡаҡшатыу, насарайтыу. □ Расстроить, нарушать. Нервы боҙоу. Йоҡоно боҙоу.
13. Көйһөҙләү. □ Расстроить. Мандолинаны боҙоу.
14. Ысынбарлыҡты үҙгәртеү. □ Искажать, извратить. Хәҡиҡәтте боҙоу. Һүҙҙең мәғәнәһен боҙоу. Фекерҙе боҙоу. Телде боҙоу.
15. Килешелгән һүҙҙән тайпылыу. □ Расторгать, расторжение. Килешеүҙе боҙоу.
♦ Ҡанды боҙоу асыуландырыу. □ Портить кровь.
• Йөрөй белмәгән юл боҙор, әйтә белмәгән һүҙ боҙор. Мәҡәл. Каршы кеше уйын боҙор, тиҫкәре кеше йыйын боҙор. Мәҡәл. Ярҙы һыу боҙа, әҙәмде һүҙ боҙа. Мәҡәл.
БОҘОУ II (Р.: порча; И.: evil curse; T.: büyü) и.
Боҙом, сихыр. □ Порча, колдовство.
БОҘОШОУ (боҙош-) ҡ. урт. ҡар. боҙоу I. взаимн. от боҙоу I. Өйҙө боҙошоу.
БОҘ ТАУЫ (Р: айсберг; И.: iceberg; Т.: buzdağı) и.
Диңгеҙ-океандарҙа йөҙөп йөрөгән эре-эре боҙ тауы. □ Айсберг. ■ [Сергей:]Диңгеҙҙә боҙ тауҙары төбө иреһә, түңкәрелә, ти... Кеше лә шулай. А. Абдуллин.
БОҘТИШКЕС и. зоол. диал. ҡар. аҡ сәпсек.
БОҘ ТОТОУ (боҙ тот-) (Р: ледостав; И.: freezing-over; T.: donma) ҡ. диал.
Боҙ туңыу. □ Ледостав.
БОҘ ТУҢЫУ (боҙ туң-) (Р.: ледостав; И.: freezing-over; T.: donma) ҡ.
Йылғаның, күлдең һ. б. тотош боҙ менән ҡапланыуы. □ Ледостав. ■ Китеп барғанда бер күлгә тап булдыҡ, ул яҡта күлдәр яман күп. Урап үтһәң, оҙаҡ, әллә ҡайҙа, сиге лә күренмәй, ошоноң шикелле боҙ туңған, һорап-нитеп тормай, тураға төш тә кит. Р. Солтангәрәев.
БОҘТУРҒАЙ и. зоол. диал. ҡар. аҡ сәпсек.
БОҘ ҮТКӘРГЕС (Р: ледоспуск; И.: device for passing ice through; T: buz giderme yapımı) и. гидротех.
Быуалағы боҙҙан таҙарта торған махсус ҡоролма. □ Ледоспуск.
БОҘЪЯРҒЫС и. ҡар. боҙватҡыс I.
БОЕВИК I (боевигы) [рус.] (Р: боевик; И.: thriller; T.: triler) и.
Киҫкен сюжетлы фильм. □ Боевик. Боевик ҡарау.
БОЕВИК II (боевигы) [рус.] (боевик; И.: guerilla fighter, soldier; T.: savaşçı) и.
Террористик ойошмаға инеүсе ҡораллы төркөм ағзаһы. □ Боевик. Боевиктарҙы тотоу. ■ Яҡупов һалдаттарҙың һәм казактарҙың һөжүмен кире ҡағыу өсөн револьвер һәм бомбалар менән ҡоралландырылған боевик-тар наряды тәғәйенләй. 3. Рафиҡов.
БОЖАЛ и. диал. ҡар. ваҡыт.
БОЖАЛҒА БАРЫУ (божалға бар ) (Р: обряд сватовства после взаимного согласия молодых; И.: matchmaking; T: düğün adet) ҡ. этн.
Егет менән ҡыҙ үҙ-ара өйләнешергә килешкәндән һуң, егет яғынан ҡыҙ яғына туй тураһында һөйләшергә барыу. □ Обряд сватовства после взаимного согласия молодых.
БОЖАН и. диал. ҡар. иңкеш.
БОЖОР I [боронғо төрки бужур ‘сыбар’] и. диал. ҡар. сел. ■ Муйыллыҡта ҡасып ятҡан бер өйөр божор, нимәнәндер ҡурҡып,
305