Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 307
Поиск по словарям
БОЙОНДОРОҠҺОҘ
Һыу йылытыу системаһындағы яйланма. □ Бойлер. Йылытыу бойлеры. Ҡоростан ҡойолған бойлер.
БОЙЛОҠҺОҘ (Р.: страдающий недержанием мочи; И.: suffering from enuresis; T: sidiğini tutamayan) с.
1. Бәүелен тота алмаған (кешегә ҡарата). □ Страдающий недержанием мочи. Бойлоҡһоҙ бала. Бойлоҡһоҙ булыу.
2. Туҡтамаған. □ Беспрестанный. ■ Ямғыр бойлоҡһоҙ ҡоя ла ҡоя. Б. Бикбай.
3. Туҡтай алмай ярһыған. □ Разъярённый. ■ Батша менән батша ҡатыны илай торғас, бойлоҡһоҙ булып ботто, ти. Әкиәттән.
4. кусм. Көсһөҙ, хәлһеҙ (аяғында тора алмаған). □ Бессильный, слабый (не в состоянии держаться на ногах). Бойлоҡһоҙ кеше.
БОЙОҒОУ (бойоҡ-) (Р: унывать; И.: lose heart; T: hüzünlenmek) ҡ.
Бойоҡ булыу, бойоҡҡа әйләнеү. □ Унывать, впадать в уныние. ■ Заятуләк .. тыуған ерен һағынып бойоға, моңая башлай. Башына төрлө уй килә. «Заятүләк менән һыуһылыу».
БОЙОҠ (Р: унылый; И.: blue; Т: hüzünlü) с.
1. Күңелһеҙ, төшөнкө уй-тойғоло. □ Унылый, печальный, грустный. Бойоҡ кеше. ■ Ә шулай ҙа ниңә һуң мин бойоҡ? Ниңә ку-ңелем кемделер, нимәнелер юҡһынып, һыҡтап ҡына тора? 3. Биишева.
2. Күңелһеҙлек, төшөнкөлөк сағылған.
□ Печальный, унылый вид. Бойоҡ төҫ.
БОЙОҠЛОҠ (бойоҡлоғо) (Р: грусть;
И.: (the) blues; T: hüzün) и.
Күңелһеҙ, төшөнкө уй-тойғо, хәл.
□ Грусть.
БОЙОҠТОРОУ (бойоҡтор-) ҡ. йөкм. ҡар. бойоғоу, понуд. от бойоғоу.
БОЙОМ [дөйөм төрки буйур < буй-‘йөкмәү’] (Р: необходимые вещи; И.: goods and chattels; T: mal mülk) и. иҫк.
1. Донъя кәрәк-ярағы, нәмә. □ Необходимые вещи, скарб. М Йортондағы бойом
дан, уйынды бойомдан кемде айырмаҫ был улем? «Буҙйегет».
2. кусм. Булмыш, ғәмәл. □ Действительность. Бойомға ашыу.
БОЙОМҒА АТҠАРЫУ (бойомға атҡар-) ҡ. ҡар. тормошҡа атҡарыу. Хыялдарҙы бойомға атҡарыу.
БОЙОМҒА АШЫРЫУ (бойомға ашыр ) ҡ. ҡар. тормошҡа атҡарыу. ■ Шул мәлдә, әлеге ултерелгән Дейеу пәрейенең Ҡарабайҙы һәләк итеп, ус алырға уйлап ҡына йөрөгән ҡустыһы, уның ошондай ҡурҡыныс урындарҙан сабып килеуен куреп, бик уңай тура килде бит әле тип, уҙенеңмәкерлеуйын бойомға ашырмаҡсы булған. «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу».
БОЙОМҒА АШЫУ (бойомға аш-) ҡ. ҡар. тормошҡа ашыу.
БОЙОНДОРОҠ (бойондороғо) [дөйөм төрки буйундуруҡ ‘үгеҙ ҡамыты’] (Р: зависимость; И.: dependence; T.: bağımlılık) и.
Кемдеңдер етәкселеге, ҡулы аҫтында, кемгәлер буйһоноуҙа булған, эш-хәрәкәттә, фекерләүҙә башҡаның ихтыярына, йоғонтоһона бәйле булған хәл. □ Зависимость. Бойондороҡта булыу. Бойондороҡта йәшәу. Бойондороҡҡа төшөу.
БОЙОНДОРОҠЛО (Р: зависимый; И.: dependent; T.: bağımlı) с.
Бойондороҡта булған. □ Зависимый, подвластный, подчинённый. Бойондороҡло хәл. ■ Атһыҙҙар йәки эшсе-зимагорҙар тип йөрөтөлгән, шулай уҡ бойондороҡло хәлдә булған крәҫтиәндәрҙең ихтыярҙарынан тыш, аҙ ерле кешеләр еренең 1/з өлөшө тип әйтерлек көтөулек аҫтында ҡала. М. Өмөтбаев.
БОЙОНДОРОҠЛОЛОҠ (бойондороҡлолоғо) и. ҡар. бойондороҡ.
БОЙОНДОРОҠҺОҘ (Р: независимый; И.: independent; T.: bağımsız) с.
Кемдеңдер етәкселеге, ҡулы аҫтында, кемгәлер буйһоноуҙа булмаған, эш-хәрәкәттә, фекерләүҙә башҡаның ихтыярына, йоғонтоһона бәйле булмаған. □ Независимый. Бойондороҡһоҙ журналист. Бойондороҡһоҙ ил. Бойондороҡһоҙ Дәуләттәр Берләшмәһе.
307
Һыу йылытыу системаһындағы яйланма. □ Бойлер. Йылытыу бойлеры. Ҡоростан ҡойолған бойлер.
БОЙЛОҠҺОҘ (Р.: страдающий недержанием мочи; И.: suffering from enuresis; T: sidiğini tutamayan) с.
1. Бәүелен тота алмаған (кешегә ҡарата). □ Страдающий недержанием мочи. Бойлоҡһоҙ бала. Бойлоҡһоҙ булыу.
2. Туҡтамаған. □ Беспрестанный. ■ Ямғыр бойлоҡһоҙ ҡоя ла ҡоя. Б. Бикбай.
3. Туҡтай алмай ярһыған. □ Разъярённый. ■ Батша менән батша ҡатыны илай торғас, бойлоҡһоҙ булып ботто, ти. Әкиәттән.
4. кусм. Көсһөҙ, хәлһеҙ (аяғында тора алмаған). □ Бессильный, слабый (не в состоянии держаться на ногах). Бойлоҡһоҙ кеше.
БОЙОҒОУ (бойоҡ-) (Р: унывать; И.: lose heart; T: hüzünlenmek) ҡ.
Бойоҡ булыу, бойоҡҡа әйләнеү. □ Унывать, впадать в уныние. ■ Заятуләк .. тыуған ерен һағынып бойоға, моңая башлай. Башына төрлө уй килә. «Заятүләк менән һыуһылыу».
БОЙОҠ (Р: унылый; И.: blue; Т: hüzünlü) с.
1. Күңелһеҙ, төшөнкө уй-тойғоло. □ Унылый, печальный, грустный. Бойоҡ кеше. ■ Ә шулай ҙа ниңә һуң мин бойоҡ? Ниңә ку-ңелем кемделер, нимәнелер юҡһынып, һыҡтап ҡына тора? 3. Биишева.
2. Күңелһеҙлек, төшөнкөлөк сағылған.
□ Печальный, унылый вид. Бойоҡ төҫ.
БОЙОҠЛОҠ (бойоҡлоғо) (Р: грусть;
И.: (the) blues; T: hüzün) и.
Күңелһеҙ, төшөнкө уй-тойғо, хәл.
□ Грусть.
БОЙОҠТОРОУ (бойоҡтор-) ҡ. йөкм. ҡар. бойоғоу, понуд. от бойоғоу.
БОЙОМ [дөйөм төрки буйур < буй-‘йөкмәү’] (Р: необходимые вещи; И.: goods and chattels; T: mal mülk) и. иҫк.
1. Донъя кәрәк-ярағы, нәмә. □ Необходимые вещи, скарб. М Йортондағы бойом
дан, уйынды бойомдан кемде айырмаҫ был улем? «Буҙйегет».
2. кусм. Булмыш, ғәмәл. □ Действительность. Бойомға ашыу.
БОЙОМҒА АТҠАРЫУ (бойомға атҡар-) ҡ. ҡар. тормошҡа атҡарыу. Хыялдарҙы бойомға атҡарыу.
БОЙОМҒА АШЫРЫУ (бойомға ашыр ) ҡ. ҡар. тормошҡа атҡарыу. ■ Шул мәлдә, әлеге ултерелгән Дейеу пәрейенең Ҡарабайҙы һәләк итеп, ус алырға уйлап ҡына йөрөгән ҡустыһы, уның ошондай ҡурҡыныс урындарҙан сабып килеуен куреп, бик уңай тура килде бит әле тип, уҙенеңмәкерлеуйын бойомға ашырмаҡсы булған. «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу».
БОЙОМҒА АШЫУ (бойомға аш-) ҡ. ҡар. тормошҡа ашыу.
БОЙОНДОРОҠ (бойондороғо) [дөйөм төрки буйундуруҡ ‘үгеҙ ҡамыты’] (Р: зависимость; И.: dependence; T.: bağımlılık) и.
Кемдеңдер етәкселеге, ҡулы аҫтында, кемгәлер буйһоноуҙа булған, эш-хәрәкәттә, фекерләүҙә башҡаның ихтыярына, йоғонтоһона бәйле булған хәл. □ Зависимость. Бойондороҡта булыу. Бойондороҡта йәшәу. Бойондороҡҡа төшөу.
БОЙОНДОРОҠЛО (Р: зависимый; И.: dependent; T.: bağımlı) с.
Бойондороҡта булған. □ Зависимый, подвластный, подчинённый. Бойондороҡло хәл. ■ Атһыҙҙар йәки эшсе-зимагорҙар тип йөрөтөлгән, шулай уҡ бойондороҡло хәлдә булған крәҫтиәндәрҙең ихтыярҙарынан тыш, аҙ ерле кешеләр еренең 1/з өлөшө тип әйтерлек көтөулек аҫтында ҡала. М. Өмөтбаев.
БОЙОНДОРОҠЛОЛОҠ (бойондороҡлолоғо) и. ҡар. бойондороҡ.
БОЙОНДОРОҠҺОҘ (Р: независимый; И.: independent; T.: bağımsız) с.
Кемдеңдер етәкселеге, ҡулы аҫтында, кемгәлер буйһоноуҙа булмаған, эш-хәрәкәттә, фекерләүҙә башҡаның ихтыярына, йоғонтоһона бәйле булмаған. □ Независимый. Бойондороҡһоҙ журналист. Бойондороҡһоҙ ил. Бойондороҡһоҙ Дәуләттәр Берләшмәһе.
307