Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 308
Поиск по словарям
БОЙОНДОРОҠҺОҘЛОҠ
БОЙОНДОРОҠҺОҘЛОҠ (бойондороҡһоҙлоғо) (Р.: независимость; И.: independence; T.: bağımsızlık) и.
Бойондороҡһоҙ хәл. □ Независимость. Сәйәси бойондороҡһоҙлоҡ. ■ Бортоклө ашлыҡ етештереуҙе ҡырҡа арттырыу юлы менән аҙыҡ-тулек проблемаһын хәл иткән һәм илдең бойондороҡһоҙлоғон тәьмин иткән тарихи сиҙәм эпопеяһы ана шулай башланды. «Ағиҙел», № 8, 2011.
БОЙОРОҠ (бойороғо) [дөйөм төрки буйуруҡ < буйур ‘бойороу’ ] (Р.: приказ; И.: order; T.: buyruk) и.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡушҡан ҡәтғи күрһәтмә; әмер. □ Приказ, распоряжение, предписание. Бойороҡ биреу. Бойороҡто утәу. ■ Беҙгә лә тимер сыбыҡ кәртәләре аша утергә бойороҡ булды. Бойороҡҡа буйһоноп, һалдаттар алға ташланды. Д. Юлтый.
БОЙОРОҠ ҠЫЛЫМ и. грам. ҡар. бойороҡ һөйкәлеше.
БОЙОРОҠ ҺӨЙКӘЛЕШЕ (Р: повели тельное наклонение; И.: imperative mood; T.: emir kipi) и. грам.
Ҡылымдың берәй эш-хәрәкәтте үтәргә бойороуҙы, ҡушыуҙы белдергән категорияһы. □ Повелительное наклонение.
БОЙОРОҠ ҺӨЙЛӘМ (Р: повелительное предложение; И.: imperative sentence; T.: emir cümlesi) и. грам.
Хәбәре эште эшләргә бойороуҙы, үтенеүҙе, теләкте, кәңәште белдергән һөйләм. □ Повелительное предложение. Бойороҡ һойләм төҙөу.
БОЙОРОУ (бойор-) [боронғо төрки буйур- ‘әмер биреү’] (Р: приказывать; И.: order; T.: buyurmak) ҡ.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡәтғи рәүештә ҡушыу; әмер биреү. □ Приказывать, предписывать, повелевать. ■ Зилский.. Өмөтбайҙы ҡайтарырға бойорҙо. Ғ. Дәүләтшин. Бай Ҡыҙрасҡа ошо ишәкте йөҙҙөрөп, ерҙә аунатмайынса алып ҡайтырға бойорған. Әкиәттән.
♦ Алла бойорһа ҡар. Алла. Бойороғоҙ рәхим итегеҙ. □ Пожалуйте. ■ [Этҡол:] Йә, ҡунаҡтарым, аштан бойороғоҙ. Т. Хәйбуллин.
БОЙРА (Р: мерлушка; И.: lambskin; Т.: kuzu derisi) и. диал.
Йәш бәрәс тиреһе, илтер. □ Мерлушка. Бойраны иләу.
БОЙСКАУТ [рус. < ингл. boy scout} (Р: бойскаут; И.: boyscout; T.: izci) и.
Балаларҙың, үҫмерҙәрҙең хәрби-сәйәси характерҙағы ойошмаһы ағзаһы. □ Бойскаут. Бойскаутҡа алыу.
БОЙФРЕНД [рус. < ингл. boy-friend] (Р: возлюбленный; И.: boyfriend; T.: erkek arkadaş) и.
Ҡыҙҙың дуҫлашып йөрөгән егете. □ Бойфренд, возлюбленный. Һинең бойфрендың бармы?
БОКАЛ [рус. < фр. bocal] (Р: бокал; И.: tumbler; T.: kadeh) и.
Эсемлек эсә торған махсус һауыт. □ Бокал. ■ Ҡара-ҡаршы әйтелгән изге теләк-юрауҙарға ҡушылып, бокалдар сыңшны. Ә. Хәкимов. • Бер бокал шарап — булдың харап. Әйтем.
БОКС I [рус. < ингл. box ‘йоҙроҡ менән һуғыу’] (Р: бокс; И.: boxing; T.: boks) и. спорт.
Махсус ҡағиҙә буйынса йоҙроҡ менән һуғыша торған спорт торө. □ Бокс. Бокс менән шөғөлләнеу.
БОКС II [рус. < ингл. box ‘ҡумта’] (Р: коробка; И.: box; T.: kutu) и.
Күп мөйөш формаһында эшләнелгән ҡап, һауыт. □ Коробка, ящик. Боксҡа һалыу. Бокста тотоу. Бокста һаҡлау.
БОКС III [рус. < ингл. box ‘ҡумта’] (Р: бокс; И.: insulation ward; T.: boks) и.
1. Дауалау учреждениеларында сирле-ләрҙе айырып тотоу (изоляциялау) бүлмәһе. □ Отдельная комната для инфекционных больных (изолятор). Ауырыуҙы боксҡа һалыу.
2. Ниндәйҙер маҡсатта файҙаланылған махсус бүлмә, бүлек. □ Бокс. ■ Билдәләнгән көндө Сибайға машинамды газға кусертергә
308
БОЙОНДОРОҠҺОҘЛОҠ (бойондороҡһоҙлоғо) (Р.: независимость; И.: independence; T.: bağımsızlık) и.
Бойондороҡһоҙ хәл. □ Независимость. Сәйәси бойондороҡһоҙлоҡ. ■ Бортоклө ашлыҡ етештереуҙе ҡырҡа арттырыу юлы менән аҙыҡ-тулек проблемаһын хәл иткән һәм илдең бойондороҡһоҙлоғон тәьмин иткән тарихи сиҙәм эпопеяһы ана шулай башланды. «Ағиҙел», № 8, 2011.
БОЙОРОҠ (бойороғо) [дөйөм төрки буйуруҡ < буйур ‘бойороу’ ] (Р.: приказ; И.: order; T.: buyruk) и.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡушҡан ҡәтғи күрһәтмә; әмер. □ Приказ, распоряжение, предписание. Бойороҡ биреу. Бойороҡто утәу. ■ Беҙгә лә тимер сыбыҡ кәртәләре аша утергә бойороҡ булды. Бойороҡҡа буйһоноп, һалдаттар алға ташланды. Д. Юлтый.
БОЙОРОҠ ҠЫЛЫМ и. грам. ҡар. бойороҡ һөйкәлеше.
БОЙОРОҠ ҺӨЙКӘЛЕШЕ (Р: повели тельное наклонение; И.: imperative mood; T.: emir kipi) и. грам.
Ҡылымдың берәй эш-хәрәкәтте үтәргә бойороуҙы, ҡушыуҙы белдергән категорияһы. □ Повелительное наклонение.
БОЙОРОҠ ҺӨЙЛӘМ (Р: повелительное предложение; И.: imperative sentence; T.: emir cümlesi) и. грам.
Хәбәре эште эшләргә бойороуҙы, үтенеүҙе, теләкте, кәңәште белдергән һөйләм. □ Повелительное предложение. Бойороҡ һойләм төҙөу.
БОЙОРОУ (бойор-) [боронғо төрки буйур- ‘әмер биреү’] (Р: приказывать; И.: order; T.: buyurmak) ҡ.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡәтғи рәүештә ҡушыу; әмер биреү. □ Приказывать, предписывать, повелевать. ■ Зилский.. Өмөтбайҙы ҡайтарырға бойорҙо. Ғ. Дәүләтшин. Бай Ҡыҙрасҡа ошо ишәкте йөҙҙөрөп, ерҙә аунатмайынса алып ҡайтырға бойорған. Әкиәттән.
♦ Алла бойорһа ҡар. Алла. Бойороғоҙ рәхим итегеҙ. □ Пожалуйте. ■ [Этҡол:] Йә, ҡунаҡтарым, аштан бойороғоҙ. Т. Хәйбуллин.
БОЙРА (Р: мерлушка; И.: lambskin; Т.: kuzu derisi) и. диал.
Йәш бәрәс тиреһе, илтер. □ Мерлушка. Бойраны иләу.
БОЙСКАУТ [рус. < ингл. boy scout} (Р: бойскаут; И.: boyscout; T.: izci) и.
Балаларҙың, үҫмерҙәрҙең хәрби-сәйәси характерҙағы ойошмаһы ағзаһы. □ Бойскаут. Бойскаутҡа алыу.
БОЙФРЕНД [рус. < ингл. boy-friend] (Р: возлюбленный; И.: boyfriend; T.: erkek arkadaş) и.
Ҡыҙҙың дуҫлашып йөрөгән егете. □ Бойфренд, возлюбленный. Һинең бойфрендың бармы?
БОКАЛ [рус. < фр. bocal] (Р: бокал; И.: tumbler; T.: kadeh) и.
Эсемлек эсә торған махсус һауыт. □ Бокал. ■ Ҡара-ҡаршы әйтелгән изге теләк-юрауҙарға ҡушылып, бокалдар сыңшны. Ә. Хәкимов. • Бер бокал шарап — булдың харап. Әйтем.
БОКС I [рус. < ингл. box ‘йоҙроҡ менән һуғыу’] (Р: бокс; И.: boxing; T.: boks) и. спорт.
Махсус ҡағиҙә буйынса йоҙроҡ менән һуғыша торған спорт торө. □ Бокс. Бокс менән шөғөлләнеу.
БОКС II [рус. < ингл. box ‘ҡумта’] (Р: коробка; И.: box; T.: kutu) и.
Күп мөйөш формаһында эшләнелгән ҡап, һауыт. □ Коробка, ящик. Боксҡа һалыу. Бокста тотоу. Бокста һаҡлау.
БОКС III [рус. < ингл. box ‘ҡумта’] (Р: бокс; И.: insulation ward; T.: boks) и.
1. Дауалау учреждениеларында сирле-ләрҙе айырып тотоу (изоляциялау) бүлмәһе. □ Отдельная комната для инфекционных больных (изолятор). Ауырыуҙы боксҡа һалыу.
2. Ниндәйҙер маҡсатта файҙаланылған махсус бүлмә, бүлек. □ Бокс. ■ Билдәләнгән көндө Сибайға машинамды газға кусертергә
308