Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 318
Поиск по словарям
БОЛЬШЕВИЗМ
БОЛЬШЕВИЗМ [рус.] (Р.: большевизм; И.: Bolshevism; T.: Bolşeviklik) и. тар.
Халыҡ-ара эшселәр хәрәкәтендә XX быуат башында Рәсәйҙә барлыҡҡа килгән марксистик-революцион ағым. □ Большевизм. ■ Әгәр большевизм оҙаҡ һаҡланмаһа, беҙ большевизмды файҙаланып ҡалабыҙ; һәм, киреһенсә, әгәр ул нығынһа һәм оҙаҡ йәшәһә, бының менән бигерәк тә ризалашырға тура килер. «Ағиҙел», № 10, 2010.
БОЛЬШЕВИК [рус.] (Р: большевик; И.: Bolshevik; T.: bolşevik) и. тар.
Большевистик партия ағзаһы, большевизм юлындағы кеше; коммунист. □ Большевик. Большевиктар партияһы. ■ Беҙ большевиктар ҙа, меныиевиктар ҙа тугел, беҙ башҡорттар ғына. 3. Вәлиди.
БОЛЬШЕВИСТИК (Р: большевист ский; И.: Bolshevist; T.: bolşevik) с.
Большевизмға нигеҙле, большевикка хас. □ Большевистский. Большевистик тактика.
БОЛЪЯЛ (Р: назначенный срок; И.: set date; T.: kararlaştırılmış tarih) и. иҫк.
Тәғәйенле, билдәләнгән көн. □ Установленный, назначенный срок. ■ [Сурағол:] Бындай кешенән ҡыҙ йәлме ни? Әйҙә, хәҙер миңә барайыҡ беҙ. Ҡымыҙ ҙа бар. Шунда һөйләшербеҙ. Болъял ҡуйышырбыҙ. Ҡ. Даян. Һиҙмәй ҙә ҡалдым уткәнен өс көнлөк кенә болъялым. Сеңләүҙән. Болъял да көнөм тулды инде, тор тиһәгеҙ ҙә тормайым. Сеңләүҙән.
БОЛЪЯУ (болъя-) (Р: назначать; И.: set a date; T.: tarihini kararlaştırmak) ҡ. иҫк.
Ваҡытын, көнөн алдан тәғәйенләү. □ Назначать, устанавливать срок. Осрашыуҙы болъяп ҡуйыу.
БОМБА [рус. < фр. bombe] (Р.: бомба; И.: bomb; T.: bomba) и.
Һауанан ташлап шартлата торған туп. □ Бомба. Атом бомбаһы. Фугас бомбаһы. Бомба ташлау. Бомба шартлау. Бомбаға тотоу. ■ Өҙлөкһөҙ шартлау башланды, һәр бомба ярылған һайын, тупраҡҡа һеңә барам, һеңә барам. М. Кәрим.
БОМБАРДИР [рус. < нем. Bombardier] (Р: бомбардир; И.: bombardier; T.: golcü) и. иҫк.
1. Рәсәй армияһында һәм флотында тупсы һалдат. □ Бомбардир (в царской армии: солдат в артиллерии).
2. һөйл. һөжүм итеүсе, уйынсы (футболда, хоккейҙа һ. б.) □ Бомбардир (игрок нападения в футболе, хоккее).
БОМБАРДИРОВКА [рус.] (Р: бомбардировка; И.: bombing; T.: bombalama) и.
Дошман ғәскәренә бомба ташлау, бомбаға тотоу. □ Бомбардировка. Бомбардировка авиацияһы.
БОМБАРДИРОВЩИК (бомбардиров-щигы) [рус.] (Р: бомбардировщик; И.: bomber; T.: bombardıman) и.
1. Дошмандың ерҙәге һәм диңгеҙҙәге ғәскәренә, ҡорал-ҡорамалдарына бомба ташлау өсөн тәғәйенләнгән хәрби самолёт. □ Бомбардировщик. Бомбардировщикта осоу. ■ Килгән көндөң иртәгеһенә фашистарҙың ҙур бомбардировщиктары Сухиничи станцияһын һәм уның тирәһендәге объекттарҙы, урман эсендәге базаларҙы бомбаға тота. «Башҡортостан», 19 ғинуар 2011.
2. Шул самолёттың осоусыһы. □ Лётчик бомбардировщика. Бомбардировщик кейеме.
БОМБОУБЕЖИЩЕ [рус ] (Р: бомбо убежище; И.: bomb shelter; T.: sığınak) и.
Бомбанан һаҡланыу урыны. □ Бомбоубежище. Бомбоубежищела йәшенеу.
БОМОНД [рус. < фр. beau monde] (Р: бомонд; И.: beau monde; T.: yüksek sosyete) и.
Юғары аристократик, административ һәм интеллектуаль даирә ҡатламы. □ Бомонд. Сәйәси бомонд.
БОН I [рус. < фр. bon ] (Р: бон; И.: cheques, checks; T.: bon) и. фин.
Ваҡыты билдәләнгән кредит алыу ҡағыҙы. □ Бон.
БОН II [рус. < гол. boom ‘бүрәнә’] (Р: бон причальный; И.: boom; T.: deniz mâniası) и.
Йөҙмә ҡойма (ағас тотоу йәки караптарҙы уткәрмәу өсөн йөҙөп йөрөусе кәртә).
318
БОЛЬШЕВИЗМ [рус.] (Р.: большевизм; И.: Bolshevism; T.: Bolşeviklik) и. тар.
Халыҡ-ара эшселәр хәрәкәтендә XX быуат башында Рәсәйҙә барлыҡҡа килгән марксистик-революцион ағым. □ Большевизм. ■ Әгәр большевизм оҙаҡ һаҡланмаһа, беҙ большевизмды файҙаланып ҡалабыҙ; һәм, киреһенсә, әгәр ул нығынһа һәм оҙаҡ йәшәһә, бының менән бигерәк тә ризалашырға тура килер. «Ағиҙел», № 10, 2010.
БОЛЬШЕВИК [рус.] (Р: большевик; И.: Bolshevik; T.: bolşevik) и. тар.
Большевистик партия ағзаһы, большевизм юлындағы кеше; коммунист. □ Большевик. Большевиктар партияһы. ■ Беҙ большевиктар ҙа, меныиевиктар ҙа тугел, беҙ башҡорттар ғына. 3. Вәлиди.
БОЛЬШЕВИСТИК (Р: большевист ский; И.: Bolshevist; T.: bolşevik) с.
Большевизмға нигеҙле, большевикка хас. □ Большевистский. Большевистик тактика.
БОЛЪЯЛ (Р: назначенный срок; И.: set date; T.: kararlaştırılmış tarih) и. иҫк.
Тәғәйенле, билдәләнгән көн. □ Установленный, назначенный срок. ■ [Сурағол:] Бындай кешенән ҡыҙ йәлме ни? Әйҙә, хәҙер миңә барайыҡ беҙ. Ҡымыҙ ҙа бар. Шунда һөйләшербеҙ. Болъял ҡуйышырбыҙ. Ҡ. Даян. Һиҙмәй ҙә ҡалдым уткәнен өс көнлөк кенә болъялым. Сеңләүҙән. Болъял да көнөм тулды инде, тор тиһәгеҙ ҙә тормайым. Сеңләүҙән.
БОЛЪЯУ (болъя-) (Р: назначать; И.: set a date; T.: tarihini kararlaştırmak) ҡ. иҫк.
Ваҡытын, көнөн алдан тәғәйенләү. □ Назначать, устанавливать срок. Осрашыуҙы болъяп ҡуйыу.
БОМБА [рус. < фр. bombe] (Р.: бомба; И.: bomb; T.: bomba) и.
Һауанан ташлап шартлата торған туп. □ Бомба. Атом бомбаһы. Фугас бомбаһы. Бомба ташлау. Бомба шартлау. Бомбаға тотоу. ■ Өҙлөкһөҙ шартлау башланды, һәр бомба ярылған һайын, тупраҡҡа һеңә барам, һеңә барам. М. Кәрим.
БОМБАРДИР [рус. < нем. Bombardier] (Р: бомбардир; И.: bombardier; T.: golcü) и. иҫк.
1. Рәсәй армияһында һәм флотында тупсы һалдат. □ Бомбардир (в царской армии: солдат в артиллерии).
2. һөйл. һөжүм итеүсе, уйынсы (футболда, хоккейҙа һ. б.) □ Бомбардир (игрок нападения в футболе, хоккее).
БОМБАРДИРОВКА [рус.] (Р: бомбардировка; И.: bombing; T.: bombalama) и.
Дошман ғәскәренә бомба ташлау, бомбаға тотоу. □ Бомбардировка. Бомбардировка авиацияһы.
БОМБАРДИРОВЩИК (бомбардиров-щигы) [рус.] (Р: бомбардировщик; И.: bomber; T.: bombardıman) и.
1. Дошмандың ерҙәге һәм диңгеҙҙәге ғәскәренә, ҡорал-ҡорамалдарына бомба ташлау өсөн тәғәйенләнгән хәрби самолёт. □ Бомбардировщик. Бомбардировщикта осоу. ■ Килгән көндөң иртәгеһенә фашистарҙың ҙур бомбардировщиктары Сухиничи станцияһын һәм уның тирәһендәге объекттарҙы, урман эсендәге базаларҙы бомбаға тота. «Башҡортостан», 19 ғинуар 2011.
2. Шул самолёттың осоусыһы. □ Лётчик бомбардировщика. Бомбардировщик кейеме.
БОМБОУБЕЖИЩЕ [рус ] (Р: бомбо убежище; И.: bomb shelter; T.: sığınak) и.
Бомбанан һаҡланыу урыны. □ Бомбоубежище. Бомбоубежищела йәшенеу.
БОМОНД [рус. < фр. beau monde] (Р: бомонд; И.: beau monde; T.: yüksek sosyete) и.
Юғары аристократик, административ һәм интеллектуаль даирә ҡатламы. □ Бомонд. Сәйәси бомонд.
БОН I [рус. < фр. bon ] (Р: бон; И.: cheques, checks; T.: bon) и. фин.
Ваҡыты билдәләнгән кредит алыу ҡағыҙы. □ Бон.
БОН II [рус. < гол. boom ‘бүрәнә’] (Р: бон причальный; И.: boom; T.: deniz mâniası) и.
Йөҙмә ҡойма (ағас тотоу йәки караптарҙы уткәрмәу өсөн йөҙөп йөрөусе кәртә).
318