Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 325
Поиск по словарям
БОРҠОТОУ
БОРҠОЛДАТЫУ (борҡолдат) (Р.: клубить; И.: raise clouds of dust; T.: girdap gibi döndürmek) ҡ.
1. Ваҡ онтаҡ, мамыҡ кеүек еңел, йомшаҡ нәмәне ҡапыл бөркөп ебәреү, туҙҙырыу; борҡотоу □ Клубить, вздымать клубами (что-либо мелкое, сыпучее, лёгкое, пушистое). Сац борҡолдатыу. Аттар сац борҡолдатып ауылға килеп тулды. ■ Был яҡҡа сыҡһам, буран һалған: ҡарҙы йыра-йыра, саҡ ҡайтып еттем, сацлы юлдан, борҡолдата баҫып. Көләмәстән. Папирос төтөнөн борҡолдата өргән Сабир Минреғәлегә текләп ҡараны. Я. Хамматов.
2. диал. ҡар. боролдатыу 2.
БОРҠОЛДАУ (борҡолда-) (Р: клубиться; И.: swirl; T.: girdap gibi dönmek) ҡ.
1. Ҡапыл бөркөлөп, туҙып китеү; борҡолоу (ваҡ онтаҡ, мамыҡ кеуек ецел, йомшаҡ нәмә тураһында). □ Клубиться, вздыматься клубами (о чём-л. мелком, сыпучем, лёгком, пушистом). Аяҡ аҫты борҡолдап торған туҙан. ■ Тубәтәй төшкән урында, нигеҙ буйында, борҡолдап туҙан кутәрелде. М. Кәрим.
2. ҡар. борлау 2.
БОРҠОЛОУ (борҡол-) ҡ. төш. ҡар. борҡоу, страд, от борҡоу. Сац борҡола. Он борҡола. Мөрйәләрҙән төтөн борҡола. ■ Тамғалы борамсыныц хәбәрҙәре .. кумелгән соҡор өҫтөндәге утын янып, ҡуҙға әйләнгәнсе, ҡуҙы һунеп, кәлгә әйләнгәнсе һәм иттец өлгөрөуен хәбәр итеп, эҫе көл өҫтөнән тәмле еҫле быу борҡола башлағанға тиклем дауам итте. К. Мәргән. Аштан сыҡҡан боҫ ер өҫтөнә тарала һәм, юлда килә ятҡан ханға ҡаршы борҡолоп, танауҙы ҡытыҡлаған тәмле еҫе менән уны туй мәжлесенә саҡыра. «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу». Уныц [Муйнаҡтыц] куҙҙәре атылып сығырҙай булып аҡайған, ауыҙынан ҡан ҡатыш ку-беге борҡолоп, уҙе алҡымынан бурҙай алған ҡоторған буре һымаҡ, тештәрен шығырлатып ята ине. «Зөһрә менән Алдар».
БОРҠОН (Р: донник; И.: melilot, sweet clover; T.: taş yoncası) и. бот.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған, мал аҙығы өсөн үҫтерелә торған, баллы ваҡ ҡына һары йәки аҡ сәскәле үлән. □ Донник (лат. Melilotus). Аҡ борҡон. Һары борҡон. Борҡон еҫе.
БОРҠОРАТЫУ (борҡорат-) (Р: клубить; И.: swirl; T.: buram buram çıkmak) ҡ.
Ҡуйы итеп бөркөү, туҙҙырыу; боҫратыу (сац, төтөн, боҫ тураһында). □ Клубить, вздымать клубами (о пыли, дыме, паре). Боҫ борҡоратыу. Сац борҡоратыу. Борҡоратып самауыр ҡайнатыу.
БОРҠОРАУ (борҡора-) (Р: клубиться;
И.: swirl; T.: buram buram çıkmak) ҡ.
Ҡуйы булып бөркөлөү; боҫрау (сац, төтөн, боҫ тураһында). □ Клубиться, вздыматься клубами (о пыли, дыме, паре). Борҡорап сәй ҡайнай. Юлдарҙа сац борҡорап ята. ■ Ерҙец өҫтө бәрхәт кеуек йылтырар, куктә — монар, ерҙән быуҙар борҡорар. М. Аҡмулла. Гөлйөҙөм боҫо борҡорап ҡайнаған һары самауырҙы кутәреп, өйгә алып инеп китте. Һ. Дәүләтшина. Өҫтәлгә килтереп ултыртҡан самауыр.. быуҙарын атып, эсеусе көтөп, борҡорап ултыра бирҙе. И. Насыри. Аш тулы табаҡ һымаҡ, ерҙец боҫо кутәрелә борҡорап. Р. Назаров. [Хәмит] пары борҡорап торған сәйнук тотоп ингән. Д. Бүләков.
БОРҠОТҠОС (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of a Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Түңгәүер ҡәбиләһе аймағы. □ Буркут-кус (название родового подразделения башкир племени тунгаур). Борҡотҡос аймағы башҡорто.
БОРҠОТОУ (борҡот-) (Р: клубить; И.: swirl; T: girdap gibi döndürmek) ҡ.
1. Борҡ итеп осороу, туҙҙырыу, ҡуйы итеп бөркөү. □ Клубить, вздымать клубами, образовать клубы дыма, пыли и т. д. Туҙан борҡотоу. Йөндө борҡотма. ■ Куҙ куреме ерҙә йәйрәп ятҡан арыш баҫыуы, ҡуйы
325
БОРҠОЛДАТЫУ (борҡолдат) (Р.: клубить; И.: raise clouds of dust; T.: girdap gibi döndürmek) ҡ.
1. Ваҡ онтаҡ, мамыҡ кеүек еңел, йомшаҡ нәмәне ҡапыл бөркөп ебәреү, туҙҙырыу; борҡотоу □ Клубить, вздымать клубами (что-либо мелкое, сыпучее, лёгкое, пушистое). Сац борҡолдатыу. Аттар сац борҡолдатып ауылға килеп тулды. ■ Был яҡҡа сыҡһам, буран һалған: ҡарҙы йыра-йыра, саҡ ҡайтып еттем, сацлы юлдан, борҡолдата баҫып. Көләмәстән. Папирос төтөнөн борҡолдата өргән Сабир Минреғәлегә текләп ҡараны. Я. Хамматов.
2. диал. ҡар. боролдатыу 2.
БОРҠОЛДАУ (борҡолда-) (Р: клубиться; И.: swirl; T.: girdap gibi dönmek) ҡ.
1. Ҡапыл бөркөлөп, туҙып китеү; борҡолоу (ваҡ онтаҡ, мамыҡ кеуек ецел, йомшаҡ нәмә тураһында). □ Клубиться, вздыматься клубами (о чём-л. мелком, сыпучем, лёгком, пушистом). Аяҡ аҫты борҡолдап торған туҙан. ■ Тубәтәй төшкән урында, нигеҙ буйында, борҡолдап туҙан кутәрелде. М. Кәрим.
2. ҡар. борлау 2.
БОРҠОЛОУ (борҡол-) ҡ. төш. ҡар. борҡоу, страд, от борҡоу. Сац борҡола. Он борҡола. Мөрйәләрҙән төтөн борҡола. ■ Тамғалы борамсыныц хәбәрҙәре .. кумелгән соҡор өҫтөндәге утын янып, ҡуҙға әйләнгәнсе, ҡуҙы һунеп, кәлгә әйләнгәнсе һәм иттец өлгөрөуен хәбәр итеп, эҫе көл өҫтөнән тәмле еҫле быу борҡола башлағанға тиклем дауам итте. К. Мәргән. Аштан сыҡҡан боҫ ер өҫтөнә тарала һәм, юлда килә ятҡан ханға ҡаршы борҡолоп, танауҙы ҡытыҡлаған тәмле еҫе менән уны туй мәжлесенә саҡыра. «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу». Уныц [Муйнаҡтыц] куҙҙәре атылып сығырҙай булып аҡайған, ауыҙынан ҡан ҡатыш ку-беге борҡолоп, уҙе алҡымынан бурҙай алған ҡоторған буре һымаҡ, тештәрен шығырлатып ята ине. «Зөһрә менән Алдар».
БОРҠОН (Р: донник; И.: melilot, sweet clover; T.: taş yoncası) и. бот.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған, мал аҙығы өсөн үҫтерелә торған, баллы ваҡ ҡына һары йәки аҡ сәскәле үлән. □ Донник (лат. Melilotus). Аҡ борҡон. Һары борҡон. Борҡон еҫе.
БОРҠОРАТЫУ (борҡорат-) (Р: клубить; И.: swirl; T.: buram buram çıkmak) ҡ.
Ҡуйы итеп бөркөү, туҙҙырыу; боҫратыу (сац, төтөн, боҫ тураһында). □ Клубить, вздымать клубами (о пыли, дыме, паре). Боҫ борҡоратыу. Сац борҡоратыу. Борҡоратып самауыр ҡайнатыу.
БОРҠОРАУ (борҡора-) (Р: клубиться;
И.: swirl; T.: buram buram çıkmak) ҡ.
Ҡуйы булып бөркөлөү; боҫрау (сац, төтөн, боҫ тураһында). □ Клубиться, вздыматься клубами (о пыли, дыме, паре). Борҡорап сәй ҡайнай. Юлдарҙа сац борҡорап ята. ■ Ерҙец өҫтө бәрхәт кеуек йылтырар, куктә — монар, ерҙән быуҙар борҡорар. М. Аҡмулла. Гөлйөҙөм боҫо борҡорап ҡайнаған һары самауырҙы кутәреп, өйгә алып инеп китте. Һ. Дәүләтшина. Өҫтәлгә килтереп ултыртҡан самауыр.. быуҙарын атып, эсеусе көтөп, борҡорап ултыра бирҙе. И. Насыри. Аш тулы табаҡ һымаҡ, ерҙец боҫо кутәрелә борҡорап. Р. Назаров. [Хәмит] пары борҡорап торған сәйнук тотоп ингән. Д. Бүләков.
БОРҠОТҠОС (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of a Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Түңгәүер ҡәбиләһе аймағы. □ Буркут-кус (название родового подразделения башкир племени тунгаур). Борҡотҡос аймағы башҡорто.
БОРҠОТОУ (борҡот-) (Р: клубить; И.: swirl; T: girdap gibi döndürmek) ҡ.
1. Борҡ итеп осороу, туҙҙырыу, ҡуйы итеп бөркөү. □ Клубить, вздымать клубами, образовать клубы дыма, пыли и т. д. Туҙан борҡотоу. Йөндө борҡотма. ■ Куҙ куреме ерҙә йәйрәп ятҡан арыш баҫыуы, ҡуйы
325